Μια ακόμα νομοθετική αλλαγή στη διαδικασία εκλογής βουλευτών από τους εκτός Ελλάδας εκλογείς φέρνει η κυβέρνηση Μητσοτάκη με νέο σχέδιο νόμου που προωθεί. Η ΝΔ, όπως όλα δείχνουν, έχει εξασφαλίσει περιβάλλον πολιτικής συναίνεσης ώστε η νέα νομοθετική πρωτοβουλία για την ψήφο εξωτερικού να “περάσει” από τη βουλή με τις απαιτούμενες πάνω από 200 ψήφους. Η σπουδή της δεν είναι μόνο ένδειξη των παλινωδιών της, ήδη από την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο, αλλά και αποτέλεσμα των πιέσεων που δέχεται από κύκλους της ομογένειας και από τα λόμπι κυρίως στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Οι πολιτικές εξελίξεις, με ανοιχτό το εύρος του χρονικού τους ορίζοντα, απαιτεί προετοιμασία για εκλογομαγειρέματα και για νέο κύκλο προσδοκιών.
Κατά την περίοδο της προηγούμενης κυβερνητικής της θητείας, η ΝΔ είχε νομοθετήσει δυο φορές για την ψήφο εξωτερικού και είχε προχωρήσει σε τροποποιήσεις στον τρόπο οργάνωσης της άσκησης του δικαιώματος του εκλέγειν από εκτός Ελλάδας εκλογείς! Τη νέα ρύθμιση που η κυβέρνηση Μητσοτάκη θέτει σε δημόσια διαβούλευση την εμφανίζει ως «τομή» για τη μεγαλύτερη διευκόλυνση, χωρίς προϋποθέσεις και κριτήρια, της συμμετοχής στις εθνικές κάλπες των εκτός Ελλάδας εκλογέων. Την έχει έτοιμη από καιρό , και τουλάχιστον από τον Ιανουάριο 2023. Οι διεργασίες τότε, επί υπουργού Εσωτερικών Μάκη Βορίδη, δεν επέτρεψαν στην κυβέρνηση της ΝΔ να την καταθέσει στο κοινοβούλιο πριν από τις εκλογές. Τώρα, με πιο ευνοϊκούς συσχετισμούς στη νέα βουλή για τα εκλογικά τερτίπια της ΝΔ και ενδεχομένως με διεργασίες για ένα πάρε-δώσε κοινοβουλευτικό, την φέρνει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, έχοντας δίπλα του την υπουργό Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως, η οποία μεταξύ άλλων έχει ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με αποδήμους, και τον υπουργό Επικρατείας Μάκη Βορίδη ο οποίος κατά την πρόσφατη θητεία του στο υπουργείο Εσωτερικών μετείχε στους σχεδιασμούς.
Πάντως, δεν επιβεβαιώθηκε από την πραγματικότητα των εκλογών του 2023, η μονότονα επαναλαμβανόμενη «γαλάζια» θέση ότι οι απόδημοι έχουν τεράστια ζέση να ψηφίσουν στις ελληνικές κάλπες ενώ έμειναν μετέωροι υπολογισμοί ακόμα και για οκτακόσιες χιλιάδες ψηφοφόρους που θα προσέτρεχαν. Γαλάζια στελέχη εμφανίζουν τις προϋποθέσεις της νομοθεσίας ως εμπόδιο και αντικίνητρο για την εκλογική συμμετοχή αποδήμων. Η κυβέρνηση σπεύδει να φέρει νόμο που να αίρει τους περιορισμούς και παράλληλα ανασύρει βέλη για να τα εκτοξεύσει κυρίως κατά των πολιτικών της αντιπάλων.
Ουσιαστικά είχαν τεθεί κάποιες προϋποθέσεις ώστε να μην γίνεται κατάχρηση και να έχει ο εκτός ελληνικής επικρατείας εκλογέας εικόνα για τα πολιτικά τεκταινόμενα – κριτήρια που καταδεικνύουν ότι υπάρχουν σχέσεις του ψηφοφόρου με την Ελλάδα και όροι αναφορικά με το χρονικό διάστημα απουσία από τη χώρα μας.
Στη δίνη των “γαλάζιων” επιθέσεων ήδη από την προηγούμενη κυβερνητική περίοδο ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ που είχαν αναδείξει την ανάγκη να υπάρχουν δικλίδες ώστε η ψήφος εξωτερικού να μη γίνει έρμαιο κυβερνητικών εκλογομαγειρεμάτων, όπως έγραφε χαρακτηριστικά το Documento, αρχές της φετινής χρονιάς, όταν είχαν επανέλθει τα σενάρια για νέα νομοθετική παρέμβαση.
Είναι ενδιαφέρον να δει κανείς τα αποτελέσματα από τις πρόσφατες κάλπες. Στις εκλογές του Μαΐου 2023 οι εγγεγραμμένοι στους ειδικούς εκλογικούς εξωτερικού ήταν 22.858 Ελληνες εκλογείς από όλο τον κόσμο, από τους οποίους ψήφισαν οι 18.203 (αποχή 20,36%) -έλαβαν ΝΔ 42,62% με7.686 ψήφους, ΣΥΡΙΖΑ 19,04% με 3.434, ΜέΡΑ25 11,07 % με 1.996, ΚΚΕ 10,73% με 1.935 ψήφους, ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ 6,72% με 1.212, “Εθνική Δημιουργία” 2,77% με 500 ψήφους, Πλεύση Ελευθερίας 2,36% με 426 ψήφους, ΝΙΚΗ 1,51% με 273 ψήφους, ΑΝΤΑΡΣΥΑ- Αντικαπιταλιστική Αριστερή Συνεργασία για την Ανατροπή 1,19% με 214 ψήφους.
Στις εκλογές του Ιουνίου 2023 οι εγγεγραμμένοι στους ειδικούς καταλόγους ήταν 25.610 και από αυτούς στην εκλογική διαδικασία συμμετείχαν οι 17.365 (αποχή 32,19%) και στην εκλογική περιφέρεια εξωτερικού έλαβαν ΝΔ 43,23% με 7.460 ψήφους, ΣΥΡΙΖΑ 16,61% 2.866, ΜέΡΑ25 12,01% με 2.072 ψήφους, ΚΚΕ 11,92% με 2.057 ψήφους , ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ 6,91% με 1.192, Πλεύση Ελευθερίας 2,86% με 493 ψήφους, ΝΙΚΗ 2,16% με 373 ψήφους, ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΑΙ ΜΩΒ 1,34% με 231 ψήφους.
Δεν λείπουν οι αιτιάσεις κατά της κυβέρνησης της ΝΔ για το ότι κατά την προηγούμενη διακυβέρνησή της δεν φρόντισε με συστηματικό τρόπο να υπάρξει σαφής και έγκαιρη ενημέρωση των εκτός Ελλάδας εκλογέων για τη δυνατότητα συμμετοχής τους στις ελληνικές βουλευτικές εκλογές. Πολιτικοί αντίπαλοι της ΝΔ την κατηγορούν ότι απέτυχε να εφαρμόσει τις ρυθμίσεις του νόμου 4648/2019 («Διευκόλυνση άσκησης εκλογικού δικαιώματος εκλογέων που βρίσκονται εκτός Ελληνικής Επικράτειας και τροποποίηση εκλογικής διαδικασίας»).
Από το βήμα της βουλής, κατά τη διάρκεια της τριήμερης συζήτησης επί των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έσπευσε να προβάλλει ότι θέτει άμεσα σε δημόσια διαβούλευση «έναν νόμο με ένα άρθρο, που θα καταργεί όλα τα εμπόδια για την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού».
Με βάση την μέχρι τώρα ισχύουσα νομοθεσία απαραίτητη προϋπόθεση για την εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ψηφοφόρων εξωτερικού είναι οι εκλογείς να συγκεντρώνουν σωρευτικά τα εξής κριτήρια: -να έχουν διαμείνει συνολικά 2 έτη εντός της Ελληνικής Επικράτειας κατά το χρονικό διάστημα των τελευταίων 35 ετών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης εγγραφής,
-και να έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση κατά το τρέχον ή το προηγούμενο φορολογικό έτος/ Εξαρτώμενα μέλη των οικογενειών εξαιρούνται του περιορισμού της προηγούμενης περίπτωσης εφόσον δεν έχουν συμπληρώσει τα τριάντα έτη και έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση συγγενείς α΄ βαθμού κατά το τρέχον ή το προηγούμενο φορολογικό έτος.
Πηγές του υπουργείου Εσωτερικών, επισημαίνουν ότι το προωθούμενο νομοσχέδιο, το οποίο, διαφοροποιεί τους όρους για να ψηφίζουν από τον τόπο κατοικίας/διαμονής τους στο εξωτερικό Ελληνες και Ελληνίδες εκλογείς στις εθνικές κάλπες, θα αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης με τα κόμματα, αμέσως μετά την ανάρτησή του στο opengov.gr (ιστότοπος δημόσιας διαβούλευσης). Σύμφωνα με το ηγετικό επιτελείο του υπουργείου Εσωτερικών, στόχος της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι να έχει τεθεί προς ψήφιση πριν από το κλείσιμο της Βουλής, δηλαδή πριν από τα τέλη Ιουλίου.
Το 2021 ΝΔ , ΠΑΣΟΚ και Ελληνική Λύση είχαν στηρίξει ρύθμιση της κυβέρνησης Μητσοτάκη για την ψήφο του εξωτερικού που όμως δεν “πέρασε” λόγω του ότι δεν συγκέντρωσε τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων στη βουλή για να ισχύσει. Το 2022 ψηφίστηκαν κάποιες επιμέρους αλλαγές στο νόμο του 2019 . Τώρα κρίνεται ότι υπάρχουν πρόσθετες δυνατότητες νομοθετικής συναίνεσης με βάση τους σημερινούς συσχετισμούς των κοινοβουλευτικών κομμάτων, και τις έδρες τους, όπως προέκυψαν από τις εκλογές του Ιουνίου 2023. Μάλιστα, στο πλαίσιο της συζήτησης των προγραμματικών δηλώσεων στη βουλή, η επικεφαλής της Πλεύσης Ελευθερίας , Ζωή Κωνσταντοπούλου επεσήμανε σε δημοσιογραφική ερώτηση ότι το κόμμα της έθεσε εισαγωγικά το ζήτημα της ψήφου εξωτερικού για να προσθέσει ότι εφόσον έρθει στη βουλή από την κυβέρνηση σχετικό άρθρο θα το ψηφίσει.
