Τα σκοτεινά δρομάκια της προσοδοφόρας ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής συναντούν την ελληνική αναθεωρητική ακροδεξιά.
Το ζήτημα της μεγάλης και εξαιρετικά προσοδοφόρας επιχείρησης που κρύβεται πίσω από την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή επανέρχεται στην επικαιρότητα μετά τον σάλο που προκλήθηκε από το περίφημο συνέδριο γονιμότητας και αναπαραγωγικής αυτονομίας, το οποίο τελικώς ακυρώθηκε λόγω των ομιλητών που θα συμμετείχαν και του σκοταδιστικού μηνύματος που εξέπεμπε, το οποίο ήθελε τη γυναίκα να μην είναι τίποτε περισσότερο από μια αναπαραγωγική μηχανή.
Το Documento αποκαλύπτει σήμερα ότι πίσω από το δήθεν θαύμα που επιτυγχάνεται μέσω της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κρύβεται μια εξαιρετικά προσοδοφόρα επιχείρηση μέσω της οποίας γιατροί και κλινικές εισπράττουν εκατομμύρια, αφού ουδείς ελέγχει επί της ουσίας πώς γίνεται η διαδικασία της τεχνητής γονιμοποίησης, ενώ όπως αποκαλύπτεται τουλάχιστον μέχρι το 2017 υπήρχαν κλινικές που λειτουργούσαν δίχως άδεια.
Τα στοιχεία που φέρνουμε στο φως δεν επιδέχονται αμφισβήτηση. Φτωχές γυναίκες, ως επί το πλείστον αλλοδαπές και εργάτριες του σεξ, υποβάλλονται σε μια επ’ αμοιβή μαρτυρική διαδικασία υπερπαραγωγής ωαρίων τα οποία αργότερα εμφυτεύονται σε γυναίκες που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν. Ουδείς όμως –εκτός ίσως του γιατρού– γνωρίζει πού καταλήγει το συγκεκριμένο υλικό, πόσο διατηρείται, σε ποιες εμφυτεύεται και πόσα παιδιά-αδέρφια μπορεί να γεννηθούν από τα ωάρια μίας δότριας.
Το φαινόμενο είναι βεβαίως γνωστό, αφού αρκετές περιπτώσεις τις οποίες καταγράφουμε μία προς μία έχουν οδηγηθεί στη Δικαιοσύνη, ενώ, όπως αποκαλύπτουμε, άνθρωποι που βρίσκονται στον χώρο έχουν επισήμως καταγγείλει τα προβλήματα που υπάρχουν αναφορικά με τον έλεγχο των κλινικών οι οποίες κάνουν μπίζνες εκατομμυρίων. Οι κατηγορούμενοι γιατροί ωστόσο συνήθως αθωώνονται εκμεταλλευόμενοι ένα παραθυράκι του νόμου που απαγορεύει μεν την καταβολή οποιουδήποτε ποσού για την αγορά ωαρίων, αλλά επιτρέπει την αποζημίωση της δότριας για άλλους λόγους, όπως για παράδειγμα για… οδοιπορικά. Επιπλέον οι γυναίκες-θύματα σπανίως καταθέτουν στις αρμόδιες αρχές σε βάρος
Η Ελλάδα βρίσκεται στην 5η θέση διεθνώς μεταξύ των χωρών που διαθέτουν τον λεγόμενο αναπαραγωγικό τουρισμό και στη δεύτερη στην Ευρώπη μετά την Ισπανία των γιατρών, οι οποίοι έχουν φροντίσει νωρίτερα να τις πληρώσουν για τις υπηρεσίες τους.
Η Ελλάδα, όχι τυχαία προφανώς, βρίσκεται σύμφωνα με τον περιφερειάρχη Αττικής Γιώργο Πατούλη και όσα ο ίδιος είπε στο πρόσφατο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών στην 5η θέση διεθνώς μεταξύ των χωρών που διαθέτουν τον λεγόμενο αναπαραγωγικό τουρισμό, ενώ είναι 2η στην Ευρώπη μετά την Ισπανία. Το γεγονός ότι η χώρα μας με πληθυσμό μικρότερο των 11 εκατομμυρίων (86η παγκοσμίως) σημειώνει τόσο υψηλές επιδόσεις στον αναπαραγωγικό τουρισμό ασφαλώς δεν αποτελεί ένδειξη υψηλής επιστημοσύνης. Δεν οφείλεται δηλαδή στους αναμφίβολα καλούς γιατρούς της, αλλά στο γεγονός ότι το νομικό πλαίσιο, που δεν έχει αλλάξει από το 2005, είναι εξαιρετικά ελαστικό. Έτσι, γυναίκες κυριολεκτικά απ’ όλο τον κόσμο, από τις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι την Αυστραλία, επισκέπτονται την Ελλάδα προκειμένου να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους να γίνουν μητέρες.
Φαίνεται τελικώς ότι πίσω από το σκοταδιστικό συνέδριο, μέσω του οποίου θα επιχειρείτο ίσως να ενισχυθεί η αντίληψη που θέλει τη χώρα να αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα υπογεννητικότητας το οποίο θα λυθεί δήθεν με τη γέννηση νέων Ελλήνων –όπως δήλωσε και ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνης Γεωργιάδης–, υποκρύπτεται μια προσπάθεια για ακόμη μεγαλύτερο κέρδος. Μόνο που όταν η επιστήμη προχωρά χωρίς την ηθική δεν είναι απλώς ανήθικη, αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε καταστροφική.
Έδιναν άδειες σε χρυσοτόκες μονάδες με το έτσι θέλω
Κατάθεση-φωτιά μέλους της εθνικής επιτροπής που αποκαλύπτει πλήθος παρατυπιών προς όφελος κυκλωμάτων.
Η αντίληψη που πιθανώς κυριαρχεί –όπως φαίνεται από το σκοταδιστικό συνέδριο που ματαιώθηκε– σε μερίδα του πολιτικού αλλά και του ιατρικού κόσμου, σύμφωνα με την οποία η γυναίκα δεν μπορεί να είναι τίποτε περισσότερο από μια μηχανή αναπαραγωγής, φαίνεται ότι βρίσκει εφαρμογή σε ορισμένες από τις κλινικές τεχνητής γονιμοποίησης στην Ελλάδα, κάποιες από τις οποίες μάλιστα –σύμφωνα με ένορκη κατάθεση που αποκαλύπτει το Documento–, αν και διεθνούς προβολής, λειτουργούσαν χωρίς άδεια!
Όπως έχει αποκαλυφθεί κατά το πρόσφατο παρελθόν τόσο από το Documento όσο και από το περιοδικό HotDoc, στη χώρα μας γυναίκες εμφανίζονται να πωλούν ωάρια ώστε ζευγάρια τα οποία αδυνατούν να τεκνοποιήσουν με τον παραδοσιακό τρόπο να φέρνουν στον κόσμο παιδιά. Ετσι, εκατοντάδες απελπισμένες γυναίκες, μετανάστριες, σεξεργάτριες κ.ά. προσφέρουν τα ωάριά τους με κίνδυνο ακόμη και για την υγεία τους προκειμένου να πάρουν ένα ποσό που μπορεί να φτάνει τα 1.000 ευρώ. Το ελαστικό νομικό πλαίσιο και βέβαια οι ελλιπείς έλεγχοι επιτρέπουν με έναν παράδοξο τρόπο στις γυναίκες να διαθέτουν τα ωάριά τους χωρίς καν να προβλέπεται ο κίνδυνος να γεννηθούν παιδιά με συγγενική μεταξύ τους σχέση, τα οποία μπορεί τα επόμενα χρόνια να ερωτευτούν και να κάνουν δικά τους παιδιά, με ό,τι κινδύνους αυτό συνεπάγεται.
Ποιος λοιπόν ελέγχει τη διαδικασία; Πώς διασφαλίζεται ότι ένας γιατρός χρησιμοποιεί τα ωάρια της γυναίκας που πρόκειται να τεκνοποιήσει ή εκείνα κάποιας δότριας; Οι εξωσωματικές με δανεικά ωάρια πόσο ασφαλείς είναι; Ενας νόμος του 2005 που αφορά την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή καθώς και μια ελεγκτική αρχή (Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής – ΕΑΙΥΑ) υποτίθεται ότι είναι οι εγγυήσεις πως όλα πάνε καλά. Αν ήταν έτσι βέβαια θα είχαν περιοριστεί αν όχι εξαλειφθεί και οι περιπτώσεις αγοραπωλησίας ωαρίων. Οπως επισημαίνουν πρόσωπα που ασχολούνται με το αντικείμενο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, αυτό το ελαστικό πλαίσιο που ενισχύει την παραβίαση κάθε ιατρικής ηθικής είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο η Ελλάδα, αν και πολύ μικρή πληθυσμιακά, βρίσκεται στην 5η θέση παγκοσμίως μεταξύ των χωρών που διαθέτουν αναπαραγωγικό τουρισμό. Στην πραγματικότητα στη χώρα μας όταν μια γυναίκα προσέρχεται σε μια κλινική τεχνητής γονιμοποίησης για να τεκνοποιήσει και καταφέρνει να μείνει έγκυος δεν υπάρχει κανένας που να μπορεί να ελέγξει αν το ωάριο που γονιμοποιήθηκε είναι δικό της ή κάποιας άλλης γυναίκας.
Αποκαλυπτική μαρτυρία
Έπειτα από μεγάλη αποκαλυπτική έρευνα του περιοδικού HotDoc το 2013 για δύο κυκλώματα και παράνομες δοσοληψίες με ωάρια γυναικών, η τότε ηγεσία της ΕΑΙΥΑ κατέθεσε μήνυση ισχυριζόμενη ότι όσα καταγράφονταν στο ρεπορτάζ ήταν ψευδή. Ασφαλώς η μήνυση αρχειοθετήθηκε, αφού κάθε στοιχείο της έρευνας επιβεβαιώθηκε πλήρως. Παράλληλα λόγω των νομικών ενεργειών της ΕΑΙΥΑ η δημοσιογραφική ομάδα του HotDoc απέκτησε νομίμως πρόσβαση στα στοιχεία της δικογραφίας. Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται και κατάθεση πρώην μέλους της αρχής, ο οποίος αναφέρεται σε παρατυπίες ως προς τη λειτουργία της ΕΑΙΥΑ, ενώ εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις για την ορθότητα της διαδικασίας που ακολουθείται στις συνεδριάσεις της και για τον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι έλεγχοι στις μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Στην ένορκη εξέτασή του το μέλος της αρχής Εμμανουήλ Λασκαρίδης αναφέρεται σε παρατυπίες ως προς τη λειτουργία της ΕΑΙΥΑ, εκφράζοντας παράλληλα επιφυλάξεις –για αρκετές περιπτώσεις– και ως προς τον τρόπο διενέργειας των επιτόπιων ελέγχων στις μονάδες. Στην κατάθεσή του ο Εμμ. Λασκαρίδης περιγράφει καταρχάς ότι το αντικείμενο της αρχής ήταν ο έλεγχος και η αδειοδότηση των μονάδων ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και των τραπεζών κρυοσυντήρησης. Εξηγεί παράλληλα και τη διαδικασία του ελέγχου των μονάδων αφού, όπως καταθέτει, «ο πρόεδρος διορίζει τρία άτομα της αρχής για τον έλεγχο του φακέλου αδειοδότησης και τη διενέργεια επιτόπιας αυτοψίας της μονάδας ή της τράπεζας. Ο πρόεδρος μπορεί να διορίσει όποια άτομα επιλέξει χωρίς να υπόκειται σε έλεγχο η επιλογή του».
Σοβαρά ερωτήματα όμως προκαλούνται από όσα καταγγέλλονται στην κατάθεση Λασκαρίδη: «Έχει συμβεί σε τουλάχιστον μια που είχα πραγµατοποιήσει τον έλεγχο του φακέλου να αντικατασταθώ από άλλο άτοµο προκειµένου να διενεργηθεί ο επιτόπιος έλεγχος από άλλο µέλος χωρίς καν να ενηµερωθώ». Μάλιστα, ο Εµµ. Λασκαρίδης επισηµαίνει ότι «εγώ έχω κάνει αρνητική εισήγηση καθώς και η Σοφία Καλανταρίδου (σ.σ. πρώην πρόεδρος της ΕΑΙΥΑ) για τη µονάδα του κ. (σ.σ.: κατονοµάζει µονάδα και γιατρό) για τον οποίο (σ.σ.: γιατρό) εκκρεµεί ποινική διαδικασία για αδικήµατα που υπάγονται στο ρυθµιστικό πλαίσιο του ν. 3305/2005».
Σύµφωνα µε την πολύ σοβαρή αυτή καταγγελία Λασκαρίδη, καθώς δόθηκε ενόρκως, στην επίµαχη µονάδα για την οποία ο ίδιος αλλά και η Σοφία Καλανταρίδου είχαν κάνει αρνητική εισήγηση προτάθηκε από την τρίτη εισηγήτρια µειοψηφικά να δοθεί άδεια λειτουργίας και µάλιστα χωρίς χρονικό όριο: «Το θέµα µε τη µονάδα του (σ.σ.: γιατρού) ήρθε στην ηµερήσια διάταξη τουλάχιστον πέντε συνεδριάσεων, µέχρις ότου τελικά η τρίτη εισηγήτρια της τριµελούς επιτροπής άλλαξε γνώµη και πρότεινε µειοψηφικά να δοθεί η άδεια λειτουργίας χωρίς χρονικό όριο». Εντύπωση προκαλεί επίσης ότι, σύµφωνα µε τον ίδιο, «υπάρχουν µεγάλες µονάδες µε τεράστιο όγκο εργασιών και διεθνή προβολή που µέχρι σήµερα (σ.σ.: Νοέµβριος 2017) δεν έχουν αδειοδοτηθεί».
Αναφερόµενος και σε παρατυπίες ως προς τη λειτουργία της αρχής, ο Εµµ. Λασκαρίδης έχει καταθέσει ότι έχει υποβάλει ενώπιον της ΕΑΙΥΑ περισσότερα από τέσσερα έγγραφα µε σχετικά αιτήµατα δικαιολόγησης των πράξεων και αποφάσεων της ηγεσίας της αρχής, στα οποία, σύµφωνα µε την κατάθεσή του, δεν έχει λάβει καµία απάντηση. Σε ένα από αυτά ζητούσε να προστεθούν στα πρακτικά συνεδρίασης –είχε ήδη πραγµατοποιηθεί– αναφορές του ίδιου οι οποίες δεν είχαν καταγραφεί.
Ωάρια και δοσοληψίες
Σχετικά µε τη διαδικασία που ακολουθούν τα κυκλώµατα, τον Νοέµβριο του 2019 το Documento έφερε στο φως µια συγκλονιστική υπόθεση: η αστυνοµία είχε καταφέρει να εξαρθρώσει ένα κύκλωµα γιατρών, δικηγόρων και µεσαζόντων που εκµεταλλεύονταν φτωχές γυναίκες από τα Βαλκάνια και την πρώην Σοβιετική Ενωση. Τα θύµατα του κυκλώµατος ελλείψει χρηµάτων πωλούσαν για µερικές εκατοντάδες ευρώ τα ωάριά τους σε ιδιωτικές κλινικές στη Θεσσαλονίκη. Σύµφωνα µε πληροφορίες, η υπόθεση βρίσκεται ακόµη στο στάδιο των ανακρίσεων, τα στοιχεία ωστόσο που έχουν συγκεντρώσει οι αρχές είναι αποκαλυπτικά. Οπως προκύπτει από τη δικογραφία, γυναίκες εµφανίζονταν ως εθελόντριες και κατόπιν συνεννόησης µε κλινικές πωλούσαν αντί αµοιβής τα ωάριά τους. Το φαινόµενο δεν ήταν βέβαια πρωτοφανές.
Όπως προαναφέρθηκε, το 2013 το περιοδικό HotDoc είχε φέρει στο φως δύο ακόµη τέτοιες υποθέσεις οι οποίες διερευνούνταν από τις αρµόδιες αστυνοµικές και δικαστικές αρχές. Συγκεκριµένα, έρευνα είχε οδηγήσει σε γιατρούς αγοραστές ωαρίων και λαθραίων φαρµάκων. Κατά την ανάκριση η γραµµατέας των γιατρών είχε καταθέσει ότι η ίδια παραλάµβανε τα φάρµακα που το κύκλωµα εισήγαγε από την Τουρκία, αλλά κυρίως πως «στην κλινική προσέρχονταν συστηµατικά γυναίκες οι οποίες ως αντάλλαγµα για τη λήψη των ωαρίων τους λάµβαναν από τον γιατρό το χρηµατικό ποσό των χιλίων ευρώ». «Με το εν λόγω αντίτιµο ο γιατρός εκµεταλλευόταν τη δεινή οικονοµική θέση των γυναικών, αποσπώντας τη συναίνεσή τους για τη λήψη ωαρίων» είχε σηµειώσει η ίδια.
Μια από τις γυναίκες-θύµατα του κυκλώµατος είχε παραδεχτεί στις αρχές πως πρακτικά λειτουργούσε ως αναπαραγωγική µηχανή έναντι αντιτίµου 1.000 ευρώ µε τα οποία µεγάλωνε τον τότε πέντε ετών γιο της. Η Ευγενία, όπως είναι τ’ όνοµά της, για δύο χρόνια κάθε δύο µήνες έκανε επί δώδεκα ηµέρες ενέσεις για να γίνει αποδοτική στην ωορρηξία της. Στη συνέχεια ο γιατρός «γκουρού» της εξωσωµατικής αποσπούσε από την ίδια τα ωάρια για να τα διαθέσει σε άλλες υποψήφιες µητέρες. Μιλώντας την εποχή εκείνη στο HotDoc η νεαρή γυναίκα, αν και είχε πλήρη επίγνωση των προβληµάτων που θα µπορούσαν να της προκαλέσουν τα φάρµακα, είχε πει ότι δεν θα µπορούσε να κατηγορήσει τον γιατρό γιατί χάρη σ’ εκείνον δεν πεινούσε το παιδί της.
Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που η αστυνοµία βρισκόταν µπροστά σε περιστατικό εµπορίας ωαρίων. Το 2011 άλλη έρευνα είχε αποκαλύψει ότι γνωστός γυναικολόγος των βορείων προαστίων έπαιρνε ωάρια από σεξεργάτριες. Μια εξ αυτών είχε αποκαλύψει στο HotDoc ότι την ανάγκαζαν να κάνει πιάτσα για 30 ευρώ, πριν µια γνωστή της τη συστήσει στον γνωστό γυναικολόγο. «Ηµουν στην Αθήνα και µε ανάγκαζαν να κάνω πιάτσα για 30 ευρώ. Εβγαινα στον δρόµο κοντά στην Οµόνοια και µετά τη δουλειά µε κλείδωναν σπίτι. Επειτα από καιρό µια γυναίκα που δούλευε γι’ αυτούς, η Αντζελα, µε πήγε σε κλινική και µε έβαλαν να κάνω εξετάσεις και να υπογράψω κάτι χαρτιά. Μου έδωσαν να κάνω κάτι ενέσεις για δέκα ηµέρες. Μετά η Αντζελα µε ξαναπήγε στον γιατρό και µου έκαναν αφαίρεση ωαρίων. Ο γιατρός έδωσε 1.000 ευρώ και όταν µπήκα στο αυτοκίνητο για να επιστρέψω στο σπίτι µού τα πήραν και µου άφησαν τα 100. Αυτό έγινε πολλές φορές» είχε παραδεχτεί.
Ανεπάρκεια νόµων
Το γεγονός ότι στην Ελλάδα τέτοια φαινόµενα κάθε άλλο παρά σπάνια είναι οφείλεται εκτός του ανεπαρκούς νοµικού πλαισίου και στους ανεπαρκείς ελέγχους. Ενας γιατρός, για παράδειγµα, µπορεί σχεδόν ανεξέλεγκτος να τοποθετήσει σε µια γυναίκα ξένο γονιµοποιηµένο ωάριο λέγοντας ότι είναι δικό της, µπορεί να µην καταστρέψει ωάρια που περισσεύουν από κάποια γυναίκα που κάνει εξωσωµατική µε δικά της ωάρια ή µπορεί να εµφυτεύσει επικίνδυνα γονιµοποιηµένα ωάρια.
Κανένας από τους άµεσα εµπλεκόµενους, δότες ή λήπτες, δεν θα ασχοληθεί µε µια διαδικασία από την οποία κερδίζει. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που οι κατηγορούµενοι γι’ αυτές τις υποθέσεις γιατροί συνήθως αθωώνονται. Αλλοτε εκµεταλλευόµενοι ένα παραθυράκι του νόµου που απαγορεύει µεν την καταβολή οποιουδήποτε ποσού για την αγορά ωαρίων, αλλά επιτρέπει την αποζηµίωση της δότριας για άλλους λόγους, όπως για παράδειγµα για «οδοιπορικά», και άλλοτε επειδή οι γυναίκες-θύµατα, οι οποίες έχουν πληρωθεί για τις υπηρεσίες τους, σπανίως καταθέτουν στις αρµόδιες αρχές σε βάρος τους.
Το βασικό κενό στο νοµοθετικό πλαίσιο που πρακτικά επιτρέπει τη µη νόµιµη αγοραπωλησία ωαρίων αφορά το αντάλλαγµα προς τη δότρια. Συγκεκριµένα, σύµφωνα µε την παράγραφο 8 του ν. 3305/2005, ο οποίος ισχύει µέχρι σήµερα, «απαγορεύεται η διάθεση γονιµοποιηµένων ωαρίων µε οποιοδήποτε αντάλλαγµα». Ωστόσο, στην παράγραφο 5 του ίδιου άρθρου επισηµαίνεται ότι «δεν συνιστά αντάλλαγµα η καταβολή των δαπανών που είναι απαραίτητες για τη λήψη και την αυτοσυντήρηση των ωαρίων. Στις παραπάνω δαπάνες περιλαµβάνονται οι ιατρικές, εργαστηριακές και νοσηλευτικές δαπάνες πριν, κατά και µετά τη λήψη, τα έξοδα της µετακίνησης και διαµονής της δότριας, κάθε θετική ζηµία της εξαιτίας αποχής από την εργασία, καθώς και οι αµοιβές για εξαρτηµένη εργασία που η υποψήφια δότρια στερήθηκε εξαιτίας της απουσίας της για την προετοιµασία και πραγµατοποίηση της λήψης των ωαρίων». Η αποσαφήνιση αυτή του νόµου για τον όρο «αντάλλαγµα» αποτελεί ουσιαστικά την κερκόπορτα µέσω της οποίας επιτήδειοι µετατρέπουν τη δωρεά ωαρίων σε χονδρεµπόριο, αποκοµίζοντας τεράστια οικονοµικά οφέλη.
Κανένα ενδιαφέρον από την κυβέρνηση
Πηγές της περιβόητης αρχής για την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, οι οποίες ζήτησαν για ευνόητους λόγους να διατηρηθεί η ανωνυμία τους, επισήμαναν στο Documentο ότι επί διακυβέρνησης Τσίπρα είχαν πραγματοποιηθεί ορισμένοι έλεγχοι και είχαν υπάρξει αναστολές αδειών κλινικών που παραβίαζαν την κείμενη νομοθεσία. Οι ίδιες πηγές ωστόσο κατήγγειλαν ότι παρά τις προσπάθειες μελών της ΕΑΙΥΑ να συναντηθούν με τον νυν υπουργό Υγείας Βασίλη Κικίλια, ώστε να συζητήσουν αλλαγές στο νομικό πλαίσιο που θα διασφαλίζουν ότι θα τηρείται η νομιμότητα, κάτι τέτοιο δεν συνέβη ποτέ. «Δεν υπήρχε καμία διάθεση για συνεργασία» ανέφεραν χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, «υπάρχουν πράγματι ζητήματα που αφορούν μη νόμιμη αγοραπωλησία ωαρίων και αφορούν μια κλινική στην Αθήνα και μια στην Κρήτη».
Οι υποθέσεις αυτές φαίνεται πως παραμένουν σε δικαστική εκκρεμότητα, ενώ προκύπτει ότι οι παραλείψεις και οι παρατυπίες που γενικώς εντοπίζονται είναι πράγματι πολλές. Εξάλλου ο υπάρχων νόμος δεν διασφαλίζει καν ότι δεν θα βρεθούν μελλοντικά παιδιά με συγγενική σχέση. Αυτό βεβαίως ενέχει κινδύνους οι οποίοι, όπως επισημαίνουν στο Documento οι γνωρίζοντες, μπορεί να εξαλειφθούν μόνο εφόσον μελλοντικά κάποιο παιδί που θα γνωρίζει ότι οι γονείς του είχαν κάνει δωρεά ή είχαν προχωρήσει σε τεχνητή γονιμοποίηση ζητήσει εξέταση DNA. Στην πραγματικότητα, επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, τηρούνται τέτοια αρχεία, αλλά η ανωνυμία τηρείται υποχρεωτικά μέχρι κάποιο παιδί να ζητήσει την άρση της. Είναι ενδιαφέρον, τέλος, ότι σε πολλές προηγμένες χώρες της Δύσης δεν επιτρέπεται η παρένθετη μητρότητα. Στην Ελλάδα ωστόσο συμβαίνει κατά πληροφορίες το εξής παράδοξο: όχι μόνο επιτρέπεται, αλλά με δικαστική απόφαση, η οποία υπερισχύει του νόμου, μπορεί μια γυναίκα να γίνει παρένθετη μητέρα ακόμη και μετά τα 50 της, ηλικία πάνω από την οποία τόσο στη χώρα μας όσο και στις περισσότερες χώρες του κόσμου απαγορεύεται η τεχνητή γονιμοποίηση.
Ο σκοταδισμός με τις «κλωσομηχανές» εκατομμυρίων
Ψυχολόγοι, πανεπιστημιακοί και μέλη φεμινιστικών κινήσεων μιλούν και γράφουν για την ιδεολογική και κοινωνική πτυχή, αλλά και για το δικαίωμα των γυναικών να έχουν λόγο για το σώμα τους
Δεν είναι η πρώτη φορά που το κράτος –και ειδικά η συγκεκριμένη κυβέρνηση της ΝΔ– επενδύει στον κοινωνικό αυτοματισμό. Αυτήν τη φορά θύματα είναι οι γυναίκες, οι οποίες «ευθύνονται» για την υπογεννητικότητα στην Ελλάδα. Μια «φαιογαλάζια» επιχείρηση προβολής της αντίληψης που θέλει τη χώρα να αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα υπογεννητικότητας, το οποίο θα λυθεί δήθεν με τη γέννηση νέων Ελλήνων και ακολουθείται φυσικά από ένα υποβόσκον εγχείρημα αποκόμισης εκατομμυρίων από τις «ιατρικές υπηρεσίες».
Οι εμπνευστές του συνεδρίου «Γονιμότητα και αναπαραγωγική αυτονομία», που ακυρώθηκε άρον άρον μετά τον σάλο που προκάλεσε το ακραίο και σεξιστικό διαφημιστικό σποτ προώθησής του, προέβαλαν ξανά την αναχρονιστική αντίληψη ότι… σκοπός της γυναίκας είναι να γίνει μητέρα. Ενθερμοι υποστηρικτές και ομιλητές στο συνέδριο ήταν πολλά κυβερνητικά στελέχη, παπάδες, στελέχη κλινικών εξωσωματικής γονιμοποίησης, «επώνυμες» κι «επώνυμοι» της σοουμπίζ που κλήθηκαν να τοποθετηθούν στην ουσία ενάντια στο αναφαίρετο δικαίωμα της κάθε γυναίκας να λαμβάνει ανεπηρέαστη μια τόσο σημαντική απόφαση για τη ζωή της.
Φυσικά, οι θιασώτες αυτής της σεξιστικής και εντελώς ψευδούς αντίληψης ουδόλως αναφέρονται στον καταβαράθρωση του εισοδήματος των πολιτών, που συχνά αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για να τεκνοποιήσουν. Είναι αυτοί, οι δήθεν φιλελεύθεροι, που αναφέρονται συνεχώς σε μια ψευδεπίγραφη ισότητα, η οποία όμως δεν έχει φτάσει ακόμη, εφόσον εμφιλοχωρούν αυτές οι σκοταδιστικές αντιλήψεις.
Είναι αυτοί που καλούν σε τέτοιου είδους συνέδρια άγαμους μητροπολίτες και παπάδες να μιλήσουν σχετικά με την τεκνοποίηση.
Είναι αυτοί που κραυγάζουν για τον κίνδυνο της υπογεννητικότητας αλλά μιλούν για «λαθροεισβολείς», αυτούς δεν τους θέλουν να ενταχθούν στην ελληνική κοινωνία και να κάνουν οικογένεια, αλλά «να γυρίσουν στη χώρα τους». Στόχος δεν είναι να έρθουν νέες ζωές, αλλά «να κάνουμε παιδιά στην Ελλάδα και να έχουμε Έλληνες», όπως δήλωσε ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Άδωνης Γεωργιάδης.
Το ζήτημα στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι μόνο τα εθνικιστικά και σεξιστικά κίνητρα των εμπνευστών αυτού του συνεδρίου. Ούτε ότι επαναφέρεται η πατριαρχική αντίληψη της εργαλειοποίησης του σώματος των γυναικών. Πρόκειται για συνέδριο στο οποίο συμμετείχε πληθώρα στελεχών από κλινικές εξωσωματικής γονιμοποίησης, ωστόσ οδεν κλήθηκαν αντίστοιχα άλλοι εξειδικευμένοι επιστήμονες, όπως μαίες, βρεφοκόμοι και κοινωνικοί λειτουργοί. Γεγονός που προφανώς οφείλεται στην προβολή του έργου των κλινικών, μοναδικό κίνητρο των οποίων προφανών δεν είναι άλλο από το κέρδος. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι στο συνέδριο κλήθηκαν να ομιλήσουν πέντε στελέχη από την κλινική Γένεσις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο φερόμενος ως διοργανωτής του συνεδρίου Κώστας Πάντος, επιστημονικός διευθυντής της συγκεκριμένης κλινικής και αντιπρόεδρος του Ελληνικού Συμβουλίου Τουρισμού Υγείας – πρόεδρος είναι ο Γιώργος Πατούλης – συμμετείχε στο παρελθόν σε συνέδριο στο οποίο επίσης ήταν ομιλητές ο Κωνσταντίνος Πλεύρης και ο Λεωνίδας Γεωργιάδης.
Είναι θετικός ότι η κατακραυγή που ξέσπασε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για ένα συνέδριο που θα αντιμετώπιζε τη μήτρα ουσιαστικά ως εμπόρευμα οδήγησε στη ματαίωσή του. Η αυτοδιάθεση του σώματος των γυναικών αποτελεί κεκτημένο δικαίωμα και όσοι έστω και έμμεσα συμβάλλουν στη διαιώνιση ενός κοινωνικού στίγματος ενάντια στις γυναίκες που δεν επιθυμούν να τεκνοποιήσουν πρέπει να μπουν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας όπου ανήκουν.
«Πόσοι δεν στιγματίζουμε τη μη μητρότητα;»
«Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός το τεράστιο πλήθος των αναφορών στο αναφαίρετο δικαίωμα στην μητρότητα. Αν όχι όλοι, το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων είναι θερμοί υποστηρικτές στην προσπάθεια και δυνατότητα της κάθε γυναίκας για τεκνοποίηση και μητρότητα. Τι γίνεται όμως με το δικαίωμα στη μη μητρότητα; Ποιοι και πόσοι από εμάς κατανοούμε και αποδεχόμαστε αυτή την επιλογή, καθώς και πόσοι από εμάς δεν βάζουμε ταμπέλα ή δεν στιγματίζουμε τη συγκεκριμένη επιλογή;», ανέφερε στο Documento ο Ιωάννης Νίκου, σύμβουλος ψυχικής υγείας και συνθετικός ψυχοθεραπευτής.
«Δυστυχώς η πορεία μοιάζει προδιαγεγρεμμένη για την κάθε γυναίκα: γεννιέται, μεγαλώνει, μαθαίνει να βάφεται και να περπατά πάνω σε τακούνια, ερωτεύεται, παντρεύεται, κάνει ένα παιδί, κάνει και δεύτερο παιδί, μεγαλώνει κι άλλο, σταματά να βάφεται, σταματά να περπατά πάνω σε τακούνια, πεθαίνει. Οτιδήποτε ξεφύγει απ’ αυτό το κοινωνικό περίγραμμα δεν είναι επιτρεπτό, πόσο μάλλον αποδεκτό. Σημαίνει ότι κάτι έχει κάνει λάθος! Κι αν κάποια επιθυμεί να διαφοροποιηθεί από αυτό το κοινωνικό στερεότυπο πρέπει να ζήσει πλέον ως η “διαφορετική”, η “στιγματισμένη” και για το υπόλοιπο της ζωής της να πληρώνει το τίμημα των ενοχών ως αντίτιμο της επιλογής της», σημείωσε ο ίδιος.
Οι συνέπειες του στίγματος, συμπλήρωσε, «είναι πολυάριθμες, ειδικά για τα στιγματισμένα άτομα. Μία από τις πιο προφανείς και συχνότερες συνέπειες του στιγματισμού είναι η διάκριση που τον συνοδεύει. Μπορεί να χαρακτηρίζεται από κραυγαλέες επιθέσεις ή από πιο ήπια κακομεταχείριση. Όλες οι συνέπειες και η διάκριση που επιφέρει ο στιγματισμός είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς για το άτομα (για παράδειγμα οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, άγχος, μειωμένες επιδόσεις κλπ), ώστε δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες που έχουν πρόσφατα κατανοήσει ότι το στίγμα αποτελεί πολύ ισχυρό παράγοντα στρες».
«Σημαντική πηγή άγχους ο στιγματισμός»
Ο Ι. Νίκου τόνισε ότι «ο στιγματισμός, οι διακρίσεις και γενικότερα οι οποιουδήποτε τύπου καταστάσεις που απειλούν την ταυτότητα αποτελούν σημαντικές πηγές άγχους», επισημαίνοντας «όχι μόνο τις άμεσες αντιδράσεις επί των ανθρώπων που απειλούνται αλλά και τις επιπτώσεις των εν λόγω απειλών στην ταυτότητα, την υγεία, στις σωματικές αντιδράσεις και στην κοινωνική λειτουργία του ατόμου. Για παράδειγμα, ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι οι διακρίσεις συνδέονται με υψηλότερα επίπεδα σωματικής διέγερσης και ειδικότερα με τις καρδιαγγειακές αντιδράσεις μεταξύ στιγματισμένων ατόμων. Επιπλέον, ακόμη μία έρευνα έδειξε ότι οι μαύροι άντρες που έχουν βιώσει εμπειρίες διάκρισης στο παρελθόν παρουσιάζουν οξύτερη σωματική αντίδραση σε στρεσογόνους παράγοντες απ’ ότι οι λευκοί άντρες, υποστηρίζοντας πως οι διακρίσεις αποδυναμώνουν τα άτομα που τις υφίστανται ως προς την ικανότητα τους να αντιμετωπίζουν άλλα είδη στρεσογόνων παραγόντων».
Στο ψυχολογικό επίπεδο, συνέχισε, «οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες που αναγνωρίζουν πως έχουν πέσει θύματα σεξισμού είναι περισσότεροι καταθλιπτικές και έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση από τις γυναίκες που δεν θεωρούν ότι έχουν πέσει θύματα σεξισμού. Κάτι ανάλογο ισχύει και για άλλα μέλη μειονοτικών ομάδων, όπως οι ομοφυλόφιλοι, οι Αφροαμερικανοί και οι νεαροί μαθητές ή φοιτητές».
Επομένως, εξήγησε, «φαίνεται ξεκάθαρα πως το κοινωνικό στίγμα επιβαρύνει την κατάσταση του ατόμου και τη συμπτωματολογία του και σύμφωνα με έρευνες σχετίζεται με την επιδείνωση της πορείας αποκατάστασης του. Επίσης επηρεάζει άμεσα την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση του ατόμου, καθώς αποτελεί ισχυρό πλήγμα στον αυτοσεβασμό του. Τέλος, δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι το δυσκολότερο ζήτημα που έχει να αντιμετωπίσει ένα άτομο το οποίο παρουσιάζει διαφορετικότητα στις απόψεις και επιλογές του δεν είναι τόσο η διαφορετικότητα αυτή καθαυτή όσο η αρνητική στάση της κοινωνίας απέναντι στη διαφορετικότητά του.
