Αγαπητέ Στράτο, Οταν λάβεις αυτό το γράμμα θα υποστείς μεγάλο σοκ.
Θα κλονιστεί συθέμελα το ιδεολογικό σου οικοδόμημα. Ακου που σου λέω. Θα δεις ότι ο πιο συνεπής νεοφιλελεύθερος πολιτικός που έχει χρηματίσει βουλευτής και υπουργός παραδέχεται «αδυναμίες του φιλελευθερισμού» και αναγνωρίζει την ανάγκη να ξαναδούμε τη δυναμική του κοινωνικού κράτους!
Ναι, αγαπητέ μου. Πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κείμενα των τελευταίων ημερών, γραμμένο από τον Ανδρέα Ανδριανόπουλο («Νέα», 25.4.2020). Δεν ξεχνάς, βέβαια, ότι τον Ανδρέα Ανδριανόπουλο και τον Στέφανο Μάνο δεν τους ήθελε στη ΝΔ ο Κώστας Καραμανλής, ο οποίος εχθρευόταν τον νεοφιλελευθερισμό. Τελικά τους πήρε ο Γιώργος Παπανδρέου στο ΠΑΣΟΚ!
Κάτσε, λοιπόν, στην πολυθρόνα σου, πάρε κάνα ηρεμιστικό και άκου τι λέει ο Ανδριανόπουλος μιλώντας για τις «σημαντικές αλλαγές» που θα συνεπιφέρει η πανδημία «στην κοινωνική και την πολιτική μας ζωή». Α! Το κείμενο φέρει τον τίτλο «Νέες επιλογές:
«Δίχως εγκατάλειψη της ελεύθερης αγοράς και των ατομικών ελευθεριών θα αρχίσει να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση σε συλλογικότερες προτεραιότητες, όπως η δημόσια υγεία και η φροντίδα ασθενέστερων ομάδων. Αναπόφευκτα θα υπάρξει και αναπροσανατολισμός και των πολιτικών αξιών».
Μη βιάζεσαι, φίλε μου. Λέει κι άλλα ο αρθρογράφος. Πιες μια γουλιά νερό και συνέχισε να διαβάζεις: «Χρειαζόμαστε να καθιερώσουμε πλέον μια πολιτική βαθύτερης ουσίας. Ενα ευρύτερο ήθος ατομικών ευθυνών και φροντίδας. Να καθορίσουμε ένα περίγραμμα κοινωνίας των πολιτών που θα οριοθετεί τον τρόπο που βλέπουμε τις δυνάμεις της αγοράς, από τη μια μεριά, και τη δυναμική τού κράτους –και ιδιαίτερα του κοινωνικού κράτους– από την άλλη».
Πε-ρί-με-νε! Δεν τελειώσαμε. Μιλώντας για την ανάγκη «να αισθανόμαστε μέρος ενός συνόλου μεγαλύτερου από τον εαυτό μας», ο Ανδριανόπουλος σημειώνει: «Αυτό σηματοδοτεί μια απόκριση περισσότερο “προοδευτική” απέναντι σε κάποιες παραδοσιακές αδυναμίες του φιλελευθερισμού».
Λέει κι άλλα. Για τον «περιορισμό των κρατικών αυθαιρεσιών», την αύξηση «της ατομικής ευθύνης», την «αναθεώρηση καθιερωμένων νοοτροπιών» και –κρατήσου, φίλε μου– «την υιοθέτηση περισσότερο συντροφικών ηθικών αξιών»!
Ακου τώρα και την κατακλείδα. Επικαλούμενος το βιβλίο του Πολ Χιρστ «Associative democracy» σημειώνει: «Το καινούργιο πολιτικό πλαίσιο θα μπορούσε να είναι η “εταιρική δημοκρατία»” […] Μετά τον κορονοϊό ένα νέο πλαίσιο φροντίδας και κοινωνικής συμπαράστασης ανατέλλει».
Δεν θα σε ρωτήσω πώς αισθάνεσαι έχοντας διαβάσει το άρθρο του Ανδριανόπουλου. Εικάζω… πάντως ότι όταν είχε πει ο Τσίπρας ότι ο κορονοϊός νίκησε τον «νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό» –κι όχι τον καπιταλισμό γενικώς– είχες αναλυθεί σε ειρωνικά σχόλια.
Ομως θα συμφωνήσω σε κάτι. Στο ότι ο καπιταλισμός είναι πολυμήχανος. Και δεν ορρωδεί προ ουδενός. Ακόμη κι όταν αλλάζει προσωρινά τη φόδρα κεντρικών ιδεολογικών θέσεων, υιοθετώντας αρχές του… επάρατου κρατισμού, το κάνει κυνικά και δεν δίνει λόγο σε κανέναν.
Διαπιστώθηκε στις κατά καιρούς κρίσεις, το βλέπουμε και τώρα. Στο κράτος προσέτρεξαν για οικονομική βοήθεια μεγάλες αεροπορικές εταιρείες, βιομηχανίες αυτοκινήτων κ.ά. Θυμήσου, πάντως, ότι όταν κινδύνευαν βιομηχανίες και εταιρείες κάποιων χωρών κατά το πρόσφατο παρελθόν (π.χ. η δική μας Ολυμπιακή) οι επικυρίαρχοι της Ενωσης ύψωναν αυστηρά ένα ωμό «όχι».
Τέλος πάντων, νομίζω ότι αυτό που προέχει είναι να τεθεί ξανά, δυναμικά και απαιτητικά, το θέμα των ιδιωτικοποιήσεων. Και στην Ενωση και εδώ. Ανάσχεση των προγραμματισμένων αλλά και αναθεώρηση ορισμένων ιδιαίτερα σημαντικών.
Αυτά, βέβαια, εσένα σε εξοργίζουν, φίλε μου. Ωστόσο οι καιροί άλλαξαν. Ρώτα και τον Ανδρέα Ανδριανόπουλο…