Η Λιζ Τρας είναι με κάθε επισημότητα η νέα πρωθυπουργός της Βρετανίας. Η διάδοχος του Μπόρις Τζόνσον αναμένεται να έχει μια δύσκολη δουλειά μπροστά της, καθώς η ακρίβεια και η ενεργειακή κρίση σοβεί στη χώρα της, αφήνοντας νοικοκυριά και επιχειρήσεις έκθετα στις ορέξεις των στοιχείων της φύσης. Η Τρας έχει υποσχεθεί ότι θα ανακουφίσει από το βάρος των λογαριασμών, ενώ είναι φειδωλή μέχρι στιγμής για τους δημοσιονομικούς πόρους του σχεδίου αντιμετώπισης του πληθωρισμού. Προκλήσεις αναμένεται να αντιμετωπίσει ακόμα και για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Ωστόσο, παρά την ευρεία της εμπειρία σε υπουργικές θέσεις, η πορεία της στην πολιτική έχει δείξει ότι από τη μια είναι ευεπίφορη προς την γκάφα, από την άλλη το ιστορικό της στην υλοποίηση των υποσχέσεών της αλλά και γενικότερα των επιτευγμάτων της είναι εξαιρετικά φτωχό.
Δυσκολίες στη διακυβέρνηση
Οι δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει η Τρας είναι πολλές και ποικίλες. Καταρχάς έχει να επιλύσει το πρόβλημα του σχηματισμού μιας κυβέρνησης που να λειτουργεί. Στελέχη όπως η Πέννυ Μόρντοντ, δημοφιλής στη βάση των Τόρις, ο Σατζίντ Τζαβίντ, ο πρώτος από τους δύο υπουργούς που παραιτήθηκαν (ο δεύτερος ήταν ο Ρίσι Σουνάκ) και προκάλεσαν το ντόμινο παραιτήσεων που ανάγκασαν τον Τζόνσον να αποχωρήσει, και ο Ρόμπερτ Μπάκλαντ έχουν ήδη απορρίψει το ενδεχόμενο να συμμετάσχουν σε μια κυβέρνηση υπό την Τρας. Θα πρέπει επομένως να βρει μια ισορροπία, ανάμεσα στους υποστηρικτές της και τους εσωκομματικούς αντιπάλους. Ενδεικτικά, η Τερέζα Μέι προσπάθησε να τηρήσει τις ισορροπίες ανάμεσα στις «φράξιες» του Brexit και κατέληξε να παραλύει η κυβέρνηση στα μεγάλα ζητήματα, ενώ ο Μπόρις Τζόνσον επιβράβευσε την υπακοή παρά την ικανότητα των στελεχών, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Οικονομική πολιτική
Η Τρας αναμένεται να δοκιμαστεί πιεστικά στον τομέα των οικονομικών, στον οποίο οι απαντήσεις που έδινε σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής διαδικασίας ήταν στην καλύτερη περίπτωση ευσεβείς πόθοι. Θα πρέπει να βρει την κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στο νεοφιλελεύθερο προφίλ της και τις απόψεις της για μικρότερο κράτος και φοροελαφρύνσεις στους πλούσιους και την ανάγκη για δημόσιες παρεμβάσεις στην εξελισσόμενη κρίση ακρίβειας στο κόστος διαβίωσης και την ενεργειακή κρίση, που τρομάζει: τον Ιανουάριο, τα νοικοκυριά μπορεί να κληθούν να πληρώσουν για τα ενεργειακά κόστη τους 10 φορές περισσότερα χρήματα από ό,τι πλήρωναν μόλις ενάμιση χρόνο πριν. Κι αυτό σε περιβάλλον στασιμοπληθωρισμού, καθώς η Τράπεζα της Αγγλίας έχει ήδη προειδοποιήσει ότι από το τέλος του 2022, η βρετανική οικονομία εκτός από τον πληθωρισμό θα έχει και την ύφεση να αντιμετωπίσει.
Σκάνδαλα
Ένα σημαντικό ζήτημα είναι η κληρονομιά των σκανδάλων που αφήνει ο Μπόρις Τζόνσον, με την οποία η Τρας δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερο πρόβλημα. Ενώ ο Σουνάκ είπε ότι παραιτήθηκε γιατί η χώρα δεν κυβερνιόταν «σοβαρά, αρμοδίως και ικανά» από τον Τζόνσον, η Τρας όχι μόνο δε φαίνεται να έχει πρόβλημα με την συμπεριφορά του πρώην πρωθυπουργού, αλλά έχει ανακοινώσει ότι δεν χρειάζεται τις υπηρεσίες ενός ανεξάρτητου συμβούλου δεοντολογίας. Να σημειωθεί ότι δύο από αυτούς επί Τζόνσον παραιτήθηκαν εξαιτίας των κορονοπάρτι. Μάλιστα, η Τρας έχει προτείνει να ψηφιστεί η παύση της έρευνας της Επιτροπής Προνομίων για το αν ο Τζόνσον παραπλάνησε την Βουλή σχετικά με το partygate. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τζόνσον στηρίζει την Τρας. Κακές γλώσσες, όπως αυτή του πρώην συμβούλου Ντόμινικ Κάμινγκς, λένε ότι η στήριξη αυτή κρύβει υστεροβουλία, αφού ο Τζόνσον γνωρίζει τα όρια των δυνατοτήτων της Τρας, και ότι η αποτυχία της μπορεί να του ανοίξει το δρόμο της επιστροφής.
Η στάση της στον έλεγχο των πεπραγμένων της αναμένεται να κριθεί σύντομα. Περισσότερο κοινοβουλευτικό έλεγχο αναμένεται να δεχθεί η Τρας τόσο για το νομοσχέδιο για το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, που έχει απορριφθεί ήδη από την Βουλή των Λόρδων για την υπερσυγκέντρωση εξουσιών, ενώ παρόμοια αντίδραση θα έχει και για το νομοσχέδιο των «ελευθεριών για το Brexit».
Φτωχές επιδόσεις ως υπουργός
Η πορεία της στις υπουργικές θέσεις ξεκίνησε από το υπουργείο Περιβάλλοντος, όπου φρόντισε να… σώσει το βρετανικό τυρί και χοιρινό, όπως γράφουν σκωπτικά τα βρετανικά ΜΜΕ. Πέρα όμως από αυτό το κατόρθωμα, ο ρόλος της στην περικοπή δαπανών στις υπηρεσίες που ελέγχουν τις εταιρείες που διαχειρίζονται τα λύματα έχει τραβήξει την προσοχή των ελεγκτικών αρχών τελευταία, αφού τα επίπεδα μόλυνσης στις βρετανικές παραλίες είναι πλέον σε επικίνδυνα επίπεδα.
Η Τρας πέρασε επίσης και από το υπουργείο Δικαιοσύνης. Η πιο αξιομνημόνευτη στιγμή της εκεί ήταν η απροθυμία της να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος απέναντι στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Daily Mail με τίτλο «Εχθροί του Λαού», στις 4 Νοεμβρίου 2016 (κάτι παραπάνω από 4 μήνες μετά το δημοψήφισμα για το Brexit), και τη φωτογραφία των τριών δικαστών που αποφάσισαν ότι η βρετανική κυβέρνηση θα χρειαζόταν την συναίνεση του κοινοβουλίου για την αποχώρηση ή όχι της χώρας από την ΕΕ. Η Τρας άργησε να τοποθετηθεί καθώς είχε κάνει καμπάνια υπέρ του Brexit, και η δημοφιλία της στον Τύπο παιζόταν κορώνα-γράμματα. Για την ολιγωρία της αυτή, υποβιβάστηκε σε υφυπουργός.
Καλύτερες επιδόσεις κατέγραψε ως υπουργός Διεθνούς Εμπορίου, αφού κατάφερε να συνάψει αρκετές εμπορικές συμφωνίες με ξένες χώρες. Ωστόσο, οι περισσότερες από τις συμφωνίες ήταν επεκτάσεις παλαιότερων συμφωνιών με την ΕΕ.
Στο υπουργείο Εξωτερικών
Η Λιζ Τρας ανέλαβε το υπουργείο Εξωτερικών στις 15 Σεπτεμβρίου του 2021, και συνέχισε εν πολλοίς την πολιτεία των προκατόχων της, όπως ο Μπόρις Τζόνσον και ο Τζέρεμι Χαντ. Κατάφερε να έρθει σε συμφωνία με το Ιράν, και να καταβάλλει η Βρετανία το ποσό που χρειαζόταν για να ελευθερωθεί η ιρανοβρετανίδα Ναζανίν Ζαγκάρι Ράντκλιφ. Εκεί όμως που πραγματικά «έλαμψε» ήταν στον πόλεμο στην Ουκρανία. Αρχικά ανάγκασε τον Τζόνσον να την «μαζέψει», αφού προέτρεπε τους Βρετανούς να πάνε να πολεμήσουν στο πλευρό των Ουκρανών. Επίσης, κανείς δεν πρέπει να ξεχνά την απίθανη γκάφα της ενώπιον του ρώσου υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, τον οποίο προέτρεψε να αποσύρει τα ρωσικά στρατεύματα από το… Ροστόφ, που είναι μέρος της ρωσικής επικράτειας, γεγονός που προφανώς αγνοούσε.
Το κατόρθωμα όμως για το οποίο περηφανεύεται περισσότερο είναι το περίφημο νομοσχέδιο για την Βόρεια Ιρλανδία, που προκάλεσε τη μήνι των Βρυξελλών και την απειλή κυρώσεων για αθέτηση της συμφωνίας του Brexit. Παράλληλα, το Ενωτικό Κόμμα της Βόρειας Ιρλανδίας αρνείται ακόμα να σχηματίσει κυβέρνηση στην Βόρεια Ιρλανδία, αφού δεν νιώθει ότι το σχέδιο της κυβέρνησης στο Λονδίνο εξασφαλίζει την ενότητα της Βόρειας Ιρλανδίας με την Βρετανία. Επίσης, εξαιτίας του σχεδίου της Τρας, η Βρετανία παραμένει αποκλεισμένη από προγράμματα της ΕΕ, ενώ ένας μίνι εμπορικός πόλεμος, χαμηλής μέχρι στιγμής έντασης, έχει φέρει τις σχέσεις των δύο μερών στο χαμηλότερο σημείο που έχει υπάρξει ποτέ.
Εκλογές στον ορίζοντα;
Όλα βέβαια θα κριθούν τελικά σε μια εκλογική αναμέτρηση, που τυπικά δεν θα γίνουν πιο νωρίς από τον Ιανουάριο του 2025. Βέβαια, αν η νέα πρωθυπουργός νιώθει ότι θέλει ανανεωμένη εντολή από το βρετανικό λαό, μπορεί να καλέσει σε πρόωρες εκλογές, αν και το ενδεχόμενο αυτό δεν είναι πιθανό, μιας και το Συντηρητικό κόμμα υπολείπεται δέκα μονάδες από τους Εργατικούς.
