Στον αέρα βρίσκονται τα Ναυπηγεία Ελευσίνας καθώς, παρά τις επανειλημμένες κυβερνητικές διαβεβαιώσεις περί έγκρισης του σχεδίου διάσωσής τους, το υπουργείο Εθνικής Αμυνας αρνήθηκε να δώσει τη συναίνεσή του ως πιστωτής, ρίχνοντας το σχέδιο στα βράχια. Κατά συνέπεια, είναι σχεδόν βέβαιο ότι τα ιστορικά ναυπηγεία θα καταλήξουν σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης, με μεγάλες ζημιές για το δημόσιο, το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, τους εργαζόμενους και τις προοπτικές του ελληνικού ναυπηγικού κλάδου.
Υπενθυμίζεται ότι τον Ιούνιο του 2019 είχε υπογραφεί μνημόνιο κατανόησης μεταξύ της Onex Shipyards του Πάνου Ξενοκώστα και της οικογένειας Ταβουλάρη που είχε την ιδιοκτησία των υπερχρεωμένων Ναυπηγείων Ελευσίνας, με το οποίο η Onex αναλάμβανε να εκπονήσει και να καταθέσει σχέδιο εξυγίανσης στο πρωτοδικείο. Το σχέδιο αυτό ήταν γνωστό ότι θα κινούνταν στα πρότυπα του μοντέλου της Σύρου, που είχε επίσης πάρει η Onex από την οικογένεια Ταβουλάρη, δηλαδή θα περιλάμβανε κούρεμα των οφειλών προς τράπεζες, ΕΦΚΑ, δημόσιο, μακροπρόθεσμη ρύθμιση για την αποπληρωμή των υπολοίπων και νέες επενδύσεις. Με τη μόνη διαφορά ότι μετά την έναρξη του ελέγχου διαπιστώθηκε ότι τα χρέη των Ναυπηγείων Ελευσίνας ήταν πενταπλάσια από τα χρέη του Νεωρίου Σύρου, ότι πλησίαζαν τα 440 εκατ. ευρώ και περιλάμβαναν οφειλή 143 εκατ. ευρώ προς το υπουργείο Εθνικής Αμυνας.
Τον Οκτώβριο του 2021 ενδιαφέρον να συμπράξει με την Οnex στη διάσωση των ναυπηγείων εκδήλωσε ο ιταλικός ναυπηγικός κολοσσός Fincantieri, που έχει ισχυρή παρουσία στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ –σε συνεργασία με τη Lockheed Martin–, για να αναλάβει το αμυντικό κομμάτι των Ναυπηγείων Ελευσίνας. Η εκδήλωση ενδιαφέροντος της Fincantieri φάνηκε μάλιστα να έρχεται ως άμεση συνέπεια της πρωτοβουλίας της κυβέρνησης Μητσοτάκη, η οποία στις αρχές του 2020 είχε ζητήσει από τις ΗΠΑ ανταγωνιστικές προσφορές για τις φρεγάτες, τις κορβέτες κ.λπ. πλοία για τις ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού. Ετσι η Lockheed Martin έκανε πρόταση για τις φρεγάτες και η Fincantieri για τις κορβέτες – προτάσεις οι οποίες συνοδεύονταν με δεσμεύσεις για την κατασκευή των πλοίων στα Ναυπηγεία της Ελευσίνας με τη δημιουργία άνω των 1.200 θέσεων εργασίας.
Θετικοί στις προτάσεις Onex και Fincantieri
Οι κυβερνητικοί, και με αυτό εννοούμε τους υπουργούς Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Εθνικής Αμυνας Αδωνη Γεωργιάδη και Νίκο Παναγιωτόπουλο αντίστοιχα, είχαν δείξει τότε να καλοδέχονται τις προτάσεις της Fincantieri, βγάζοντας φωτογραφίες και κάνοντας διάφορες θριαμβευτικές δηλώσεις σχετικά με το πώς «η σύμπραξη της Fincantieri με την Οnex εγγυάται ότι τα Ναυπηγεία Ελευσίνας γυρίζουν σελίδα και θα βρεθούν σύντομα σε δυναμική τροχιά ανάπτυξης καθότι ο μεγάλος αυτός όμιλος εγγυάται τη συνεχή και αδιάλειπτη λειτουργία τους».
Λίγο πριν από τα τέλη Δεκεμβρίου η Οnex κατέθεσε το σχέδιο διάσωσης των Ναυπηγείων Ελευσίνας που προέβλεπε βαθύ κούρεμα στις απαιτήσεις όλων των πιστωτών (υπουργείο Εθνικής Αμυνας, Alpha Bank και άλλες τράπεζες, ΕΦΚΑ, ΑΑΔΕ κ.λπ.) σε ποσοστό άνω του 50%, ώστε να εξυπηρετηθεί τελικά σε βάθος χρόνου χρέος συνολικού ύψους 220 εκατ. ευρώ. Αλλά ενώ η πλευρά των εργαζομένων αμέσως το αποδέχτηκε, το υπουργείο Εθνικής Αμυνας, προφασιζόμενο φόρτο εργασίας, ζήτησε χρόνο για να το εξετάσει έως τα μέσα Φεβρουαρίου.
Οσο περνούσε όμως ο Ιανουάριος, από επαφές που είχαν οι εργαζόμενοι των ναυπηγείων με το υπουργείο Εθνικής Αμυνας άρχισαν να διαπιστώνουν ότι η ηγεσία του Πολεμικού Ναυτικού και ο υπουργός Εθνικής Αμυνας είχαν σοβαρές επιφυλάξεις, με το σκεπτικό ότι αν εγκρίνουν αυτό το σχέδιο, μπορεί να κατηγορηθούν κάποτε ότι προκάλεσαν ζημιά στο δημόσιο.
Το επιχείρημα αυτό, σύμφωνα με νομικούς κύκλους, δεν έστεκε:
• πρώτον, επειδή το «κούρεμα» θα περνούσε και θα επικυρωνόταν από δικαστήριο, • δεύτερον, επειδή η ζημιά για το δημόσιο θα είναι πολύ μεγαλύτερη αν τα στελέχη του υπουργείου Εθνικής Αμυνας δεν βάλουν την υπογραφή τους και
• τρίτον, επειδή το σχέδιο διάσωσης των Ναυπηγείων Ελευσίνας στηριζόταν 100% από την αντιπολίτευση, προκειμένου να σωθούν η επιχείρηση και οι θέσεις εργασίας.
Είχε τη στήριξη της αντιπολίτευσης
Σε διημερίδα για παράδειγμα που οργάνωσαν στην Ελευσίνα Οnex και Fincantieri στις 7 Φεβρουαρίου, και ενώ ήταν γνωστό ότι το σχέδιο απαιτούσε διαγραφές χρεών 50%, ο βουλευτής δυτικής Αττικής και τομεάρχης Εθνικής Αμυνας του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Τσίπρας δήλωσε ότι το σχέδιο εξυγίανσης είναι ρεαλιστικό και πρέπει να εγκριθεί από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας διότι είναι προς το δημόσιο συμφέρον. Από την πλευρά του ΚΙΝΑΛ δε ο Μιχάλης Κατρίνης όχι μόνο εξέφρασε την υποστήριξη του κόμματός του στο σχέδιο, αλλά άφησε και αιχμές για το πρόγραμμα των γαλλικών φρεγατών που θα κατασκευαστούν εξ ολοκλήρου στα γαλλικά ναυπηγεία και ζήτησε οι κορβέτες να κατασκευαστούν στα ελληνικά ναυπηγεία, διασφαλίζοντας τις ελληνικές θέσεις εργασίας.
Αλλά και ο Αδ. Γεωργιάδης, στην ίδια εκδήλωση, για μια ακόμη φορά διαβεβαίωσε ότι υπουργείο Εθνικής Αμυνας και Πολεμικό Ναυτικό έχουν δεσμευτεί να εγκρίνουν το σχέδιο εξυγίανσης ώστε να αποτραπεί το κλείσιμο των Ναυπηγείων Ελευσίνας, πρόσθεσε μάλιστα ότι η άμεση επαναλειτουργία των ναυπηγείων συνιστά προσωπική δέσμευση του πρωθυπουργού.
Και όμως, παρά τις τόσες κυβερνητικές διαβεβαιώσεις, το υπουργείο Εθνικής Αμυνας την περασμένη εβδομάδα έκανε την έκπληξη και αρνήθηκε να εγκρίνει το σχέδιο διάσωσης των Ναυπηγείων Ελευσίνας, με το επιχείρημα ότι αφορά χρέη προς το δημόσιο που μπορούν να «κουρευτούν» μόνο με απόφαση του υπουργείου Οικονομικών.
Αντί για τον Αδωνη απάντησε ο Χαρδαλιάς
Η αρνητική αυτή εξέλιξη αποτελούσε ένδειξη ακραίας κυβερνητικής διγλωσσίας και προκάλεσε την επίκαιρη ερώτηση του Βασίλη Κεγκέρογλου με θέμα «ποια είναι η κυβερνητική θέση για τη βιωσιμότητα, την εξυγίανση και τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας των Ναυπηγείων Ελευσίνας;». Στη συζήτηση που έγινε όμως την περασμένη Πέμπτη δεν προσήλθε να απαντήσει ο λαλίστατος σχετικά με τις προοπτικές των ναυπηγείων Αδ. Γεωργιάδης, αλλά ο υφυπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Χαρδαλιάς, ο οποίος απλώς επιβεβαίωσε ότι το ΥΠΕΘΑ αρνείται τον ρόλο του ως πιστωτή και πετά την «καυτή πατάτα» στο υπουργείο Οικονομικών, ενώ σε ό,τι αφορά την τύχη της πρότασης Fincantieri –τη στιγμή που από γραφείο υπουργού διαρρέει ότι προσανατολίζεται στην απόρριψή της και σε παραγγελία στη Γαλλία και για τις κορβέτες– απλώς αρνήθηκε να απαντήσει, αναφέροντας ότι οι σχετικές αποφάσεις θα ληφθούν σε έξι μήνες.
Η τοποθέτηση του υπουργείου Εθνικής Αμυνας οδηγεί ωστόσο τα πράγματα σε αδιέξοδο, καθώς τα χρέη των Ναυπηγείων Ελευσίνας προς το Πολεμικό Ναυτικό απορρέουν από ενεργές συμβάσεις και δεν γίνεται να βεβαιωθούν ως ληξιπρόθεσμα από την εφορία ώστε να αρχίσει να τα «βλέπει» το υπουργείο Οικονομικών και να αναλάβει ρόλο πιστωτή. Ετσι το σχέδιο εξυγίανσης απομένει μετέωρο, αφού χωρίς συναίνεση των πιστωτών δεν μπορεί να κατατεθεί στο δικαστήριο.
Υπό αυτές τις συνθήκες, λοιπόν, δεν μπορεί να προχωρήσει το σχέδιο της Onex και σίγουρη πρέπει να θεωρείται η αποχώρηση της Fincantieri που είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον για το αμυντικό σκέλος των ναυπηγείων και είχε καταθέσει την πρόταση για τις κορβέτες – που το υπουργείο Εθνικής Αμυνας θέλει να δώσει επίσης στους Γάλλους.
Και απομένουν τα Ναυπηγεία Ελευσίνας με χρέος 440 εκατ. ευρώ και μόνη προοπτική να καταλήξουν σε ειδική διαχείριση και εκποίηση των περιουσιακών τους στοιχείων.
