O Σωτήρης Χατζάκης και ο ∆ηµήτρης Μυλωνάς, οι συντελεστές της παράστασης «Το δάνειο» του Τζόρντι Γκαλθεράν, αποκαλύπτουν στο Documento γιατί η οποιαδήποτε συναλλαγή με την εξουσία σημαίνει πολύ περισσότερα από χρήματα και οφειλές
Το ραντεβού µας µε τον Σωτήρη Χατζάκη και τον ∆ηµήτρη Μυλωνά κανονίστηκε στο Από Μηχανής Θέατρο στο Μεταξουργείο. Μια συζήτηση για οποιοδήποτε δάνειο ίσως θα ήταν άνευ ουσίας, για το συγκεκριµένο όµως ξεκίνησε, ως όφειλε, από την ανατοµία του σύγχρονου καπιταλισµού για να καταλήξει στο πώς και γιατί η τιµωρητική διάσταση της γενετήσιας πράξης θεωρείται κωµικό εύρηµα.
Εφηµερεύοντες ηθοποιοί και το θέατρο επί Covid-19
Η κουβέντα ξεκινάει από το είδος του έργου και τη συνεργασία τους. «Η σχέση µας έχει χτιστεί από παλιά και η αισθητική µας είναι κοινή. Σχετικά µε το έργο, είναι µια µαύρη κωµωδία αλλά δεν είναι µια απλή κωµωδία. Είναι ένα βραβευµένο κείµενο στο οποίο ο συγγραφέας τραβάει την υπόθεση στα άκρα, κάτι το οποίο συµβαίνει καθηµερινά µε τον τρόπο που λειτουργούν το ανάλγητο σύστηµα και η εξουσία» λέει ο ∆ηµήτρης Μυλωνάς. Από την πλευρά του ο Σωτήρης Χατζάκης τόνιζει ότι «µιλώντας για τη συνεργασία έχουµε και οι δύο την εµπειρία της µαθητείας, κάτι που δεν συµβαίνει στις µέρες µας και αυτό µας οδήγησε σε µια αρµονική σχέση όπου ο καθένας κρατάει την ιδιότητά του. Θα σας πω για τον συγγραφέα, τον Τζόρντι Γκαλθεράν, ο οποίος είναι ένας δηµιουργός πολύ σωστά προετοιµασµένος από την πολιτιστική δοµή του ισπανικού κράτους. Στην Ισπανία υπάρχουν πολλά και σηµαντικά σεµινάρια και εργαστήρια για την τέχνη και οι καλλιτέχνες ανταµείβονται δίνοντας την προσοχή τους στο έργο τους και όχι στην επιβίωσή τους».
Η ιστορία έχει να κάνει µε έναν απελπισµένο άντρα ο οποίος επισκέπτεται έναν τραπεζίτη προκειµένου να ζητήσει ένα µικρό δάνειο. Σε περίπτωση δε που δεν το εγκρίνει τον απειλεί ανοιχτά ότι «θα πηδήξει τη γυναίκα του». Ο Σωτήρης Χατζάκης σχολιάζει ότι «η ιστορία ξεκινάει µε µια άνιση σχέση στην οποία η απελπισία κοντράρεται µε την έπαρση και την αλαζονεία. Η απειλή εναντίον του πυρήνα της ζωής του τραπεζίτη τον αφυπνίζει και οι εναλλαγές µεταξύ κυνηγού και θηράµατος, θύτη και θύµατος είναι συνεχείς. Το νόηµα του έργου είναι να γνωρίσει ο άνθρωπος τη ζωή και να τη ζήσει. Πιστεύω ότι οι θεατές θα γελάσουν και θα ξορκίσουν αυτά που οι περισσότεροι έχουν βιώσει από το σύστηµα».
Κάνοντας µια παρένθεση στα της παράστασης, ρωτήσαµε τον ∆ηµήτρη και τον Σωτήρη το πώς φαντάζονται τα θεατρικά πράγµατα το επόµενο χρονικό διάστηµα αλλά και για τις διαδικτυακές παραστάσεις. «Θα απαντήσω τόσο ως καλλιτέχνης όσο και ως επιχειρηµατίας. Σίγουρα το υπουργείο Πολιτισµού βρέθηκε απροετοίµαστο για τις συγκεκριµένες συνθήκες. Οι χρόνιες παθογένειες βγήκαν στην επιφάνεια και δεν υπάρχει κανένα όραµα για τον πολιτισµό. Πολλοί ίσως σκεφτούν διαφορετικό ρεπερτόριο από αυτό που είχαν ετοιµάσει, ίσως µε λιγότερους συντελεστές και πιο µαζεµένα έξοδα. Προσωπικά µιλώντας, σε κάθε κρίση µε πιάνει µεγαλύτερη µανία δηµιουργίας και πηγαίνω πιο επιθετικά. Η µοιρολατρία γίνεται δυστυχώς συνήθεια. Για τις παραστάσεις µέσω διαδικτύου, θεωρώ ότι µια θνησιγενής τέχνη δεν µπορεί να αποτυπωθεί σε µια οθόνη. Ακόµη και το λάθος, η γκριµάτσα και το βήξιµο είναι η απόλυτη γοητεία της ζωντανής παράστασης, παρουσία θεατών φυσικά, έστω και ελάχιστων, έστω και ενός» απαντά ο ∆ηµήτρης Μυλωνάς.
Ο Σωτήρης Χατζάκης συνεχίζει λέγοντας ότι «ο ηθοποιός πρέπει να εφηµερεύει όπως οι γιατροί και τα φαρµακεία ώστε να προσφέρει αυτό που πρέπει στον θεατή. Οι ρόλοι που παίζουµε είναι εκδοχές της ίδιας της ζωής. Μιλώντας για το ανθρώπινο σώµα, το οποίο είναι το µέσο έκφρασής µας, πλέον κατηγορείται ότι µπορεί να γίνει δολοφόνος µε όσα συµβαίνουν µε την πανδηµία. Το σώµα έχει κατηγορηθεί και στο παρελθόν και έχει τιµωρηθεί µε πολύ σκληρό τρόπο. Θα φτάσουµε να µιλάµε για προτεσταντικό θέατρο µε τους κανόνες και τις αποστάσεις. Χρειάζονται αλληλεγγύη και ανθρωποκεντρική συνείδηση από όλους µας. Σχετικά µε τις διαδικτυακές παραστάσεις, η τέχνη του θεάτρου κινδυνεύει όχι µόνο γιατί µια παράσταση είναι ένα σύνολο από µοναδικές στιγµές, αλλά κι επειδή για ανθρώπους µε ελάχιστη σχέση µε την τεχνολογία όπως εγώ όλο αυτό θα είναι µια τεράστια απώλεια. Κάπως έτσι ένιωσα όταν σταµατήσαµε να γράφουµε στο χαρτί. Υπάρχει βιωµατική εµπειρία σε αυτά που επιλέγουµε».
Μια σεξιστική απειλή και ο έρωτας σαν τιµωρία
Η φράση του απελπισµένου ήρωα του έργου µάς έφερε στην ερώτηση αν η γυναίκα θεωρείται ακόµη περιουσιακό στοιχείο του άντρα. Ο Σωτήρης παίρνει τον λόγο: «Η αντίληψη που έχει ο τραπεζίτης είναι πατρογραµµική. Η γυναίκα αποτελεί µέρος της περιουσίας του, αλλά έχει αποδειχτεί ιστορικά ότι η γυναίκα εξεγείρεται, ειδικά στις τοξικές σχέσεις. Μέσα από την ίδια τη ζωή βρίσκουµε την τέχνη και όχι το αντίστροφο, κάτι που µας διδάσκει η ίδια η παράσταση».
Συζητώντας για το ανθρώπινο σώµα, ρωτήσαµε αν στη συγκεκριµένη παράσταση αυτό απεικονίζεται ως µέσο εκδίκησης. «Ο τραπεζίτης έχει ένα απενεργοποιηµένο σώµα, όπως οµολογεί και ο ίδιος. Η ερωτική απειλή σε συνδυασµό µε την κτητικότητα δηµιουργούν µια τέτοια υπόσταση. Κάτι ανάλογο συναντάµε στις “Βάκχες” όπου ο ∆ιόνυσος εκδικείται τον Πενθέα γιατί δεν αναγνωρίζει τη θηλυκή πλευρά. Η παράσταση έχει πολλά στοιχεία από την ισπανική commedia dell arte, η οποία παραδοσιακά συγκρουόταν µε την Kαθολική Eκκλησία. Εν κατακλείδι µπορώ να πω ότι η παράσταση δείχνει σε όλα τα επίπεδα πόσο σηµαντικό είναι το ανθρώπινο σώµα» λέει ο Σωτήρης Χατζάκης.
Ο λόγος περνά στον ∆ηµήτρη Μυλωνά: «Ο ένας χαρακτήρας χρησιµοποιεί τη θέση του στην τράπεζα για να φανεί πιο ισχυρός, ενώ ο απελπισµένος ανθρωπάκος χρησιµοποιεί τα σωµατικά του προσόντα ως άντρας για να µπορέσει να φανεί απειλητικός. Στην πορεία υπάρχουν η ανατροπή και η µεταµόρφωση των σωµάτων».
Ωστόσο η ατάκα «αν δεν µου δώσετε το δάνειο, θα πηδήξω τη γυναίκα σας» είναι απόλυτα σεξιστική και δείχνει µία στρεβλή προσέγγιση της ερωτικής πράξης. «Το θέατρο χρησιµοποιεί ορισµένα κλισέ τα οποία συναντούµε στους περισσότερους συγγραφείς, Ελληνες και ξένους, κλασικούς και µη, µε πρώτο και καλύτερο τον Αριστοφάνη. Αυτό που δεν κάνει το έργο σεξιστικό είναι ο λόγος που ο πρωταγωνιστής διατυπώνει αυτή την αποστροφή. Είναι η τελευταία του λύση, είναι απεγνωσµένος. Ολοι µπορούµε να γίνουµε πολυµήχανοι σπρωγµένοι από την ανάγκη».
Ο Σωτήρης συµπληρώνει ότι «ο υπερβολικός δικαιωµατισµός είναι ένας παραθρησκευτικός και ακραίος συντηρητισµός. Είµαστε στο έλεος µιας κτηνώδους βίας του συντηρητισµού µε τις συνθήκες στις οποίες ζούµε. Απαγορεύτηκε στις ΗΠΑ το “Οσα παίρνει ο άνεµος”, λίγα χρόνια πριν σταµάτησε το “House of cards” λόγω του σκανδάλου µε τον Κέβιν Σπέισι και όλα αυτά για να παραµείνει οµαλά στρωµένος ο δρόµος για τον πρόεδρο µιας υπερδύναµης χωρίς καταγγελίες για το σύστηµα. Αυτό που πρέπει να µάθουµε από το έργο είναι ότι δεν υπάρχει ασφάλεια για κανέναν όταν η δηµοκρατία είναι υψηλού κινδύνου. Πρέπει να διεκδικείται καθηµερινά γιατί η πιο συνηθισµένη απειλή για τη δηµοκρατία είναι οι ίδιοι που εκπροσωπούν τους θεσµούς της. Αυτό συµβαίνει µε το τραπεζικό σύστηµα στο έργο. Ζούµε την παγκοσµιοποίηση του απάνθρωπου».
Ο ∆ηµήτρης παίρνει τον λόγο στην αποφώνηση: «Στο χρηµατιστήριο παίζουν ακόµη και τα ποσοστά βροχής στη Βενεζουέλα. Ζούµε τα αποτελέσµατα της πτώσης των πρώην ανατολικών καθεστώτων, καθώς τότε υπήρχε µια θεωρητική ισορροπία, ανεξάρτητα από τα πιστεύω του καθενός. Ζούµε και κινούµαστε σε έναν απάνθρωπο µονόδροµο µε µια εικόνα, ένα πρόταγµα, µια και µόνη πρόταση και όποιος πράξει διαφορετικά θα θεωρηθεί απλώς γραφικός».
INF0
«Το δάνειο» Θέατρο Χυτήριο (Ιερά οδός 44) κάθε Δευτέρα και Τρίτη. Παίζουν: Σωτήρης Χατζάκης, Δημήτρης Μυλωνάς
