Η προϋπάρχουσα τάση μείωσης των γεννήσεων στην Ελλάδα επιδεινώθηκε σοβαρά μετά την οικονομική κρίση και την υπαγωγή της χώρας στον μνημονιακό μηχανισμό, καθώς το αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων/θανάτων και εισερχόμενης/εξερχόμενης μετανάστευσης οδηγεί σε μείωση του πληθυσμού.
Αυτό ήταν το βασικό συμπέρασμα από τα στοιχεία που παρουσίασε ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας και Επαγγελματικής Υγιεινής του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γιώργος Ραχιώτης, σε διάλεξη του με θέμα «Όψεις του Δημογραφικού Προβλήματος στην Ελλάδα. Παρελθόν, Παρόν & Στόχοι», στο Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.
Όπως ανέφερε ο κ. Ραχιώτης, για την άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος πρέπει να δρομολογηθεί σχέδιο για την επάνοδο στη χώρα των νέων επιστημόνων παραγωγικής ηλικίας και υψηλής ειδίκευσης, ενώ απαιτείται και η επαναθέσπιση κινήτρων προστασίας της μητρότητας και των γεννήσεων, όχι μόνο για τους πολύτεκνους και τρίτεκνους, αλλά και για το πρώτο και δεύτερο παιδί. Τέλος, πρόσθεσε πως πρέπει να εκπονηθεί επειγόντως σχέδιο αποκατάστασης της δημογραφικής ισορροπίας σε ευαίσθητες περιοχές της χώρας, με έμφαση στη Θράκη.
H μείωση των γεννήσεων και η οικονομική κρίση
Το φαινόμενο της μείωσης των γεννήσεων δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό. Υπάρχει μία τάση μείωσης των γεννήσεων στην Ευρώπη, όπως σημείωσε ο κ. Ραχιώτης. Η μείωση των γεννήσεων έχει πολυπαραγοντική αιτιολογία, τόνισε, όπως η αυξημένη συμμετοχή των γυναικών στο παραγωγικό δυναμικό, οι μεταβολές στο σύστημα προσωπικών αξιών, οι οικονομικοί παράμετροι, η κρατική μέριμνα για την ενίσχυση της οικογένειας κ.ά.
Ο ίδιος εξήγησε ότι ήδη, από τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, υπάρχει μία τάση μείωσης των γεννήσεων και στην Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά, ο πληθυσμός αυξανόταν λόγω του θετικού μεταναστευτικού ισοζυγίου (υπεροχή των εισερχόμενων μεταναστών έναντι των εξερχόμενων), αλλά και επειδή ο αριθμός των γεννήσεων υπερτερούσε του αριθμού των θανάτων.
«Όμως, η οικονομική κρίση και η επακόλουθη υπαγωγή της χώρας στον μηχανισμό του μνημονίου ανέτρεψε τις ισορροπίες. Η Ελλάδα υπέστη μία κολοσσιαία οκονομική και κοινωνική καταστροφή (πτώση του ΑΕΠ κατά 30%, έκρηξη της ανεργίας), πρωτοφανή για τα μεταπολεμικά δεδομένα. Οι ευαίσθητες δημογραφικές ισορροπίες ανατράπηκαν, οι γεννήσεις μειώθηκαν δραματικά. Ενδεικτικά, κατά την περίοδο 2015-2017 οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις κατά 91.207, ενώ το 2017 οι γεννήσεις έπεσαν κάτω από τις 90.000 ετησίως. Το ίδιο χρονικό διάστημα καταγράφηκε, επίσης, και ανατροπή του μεταναστευτικού ισοζυγίου με τη διαρροή στο εξωτερικό εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων παραγωγικής ηλικίας και υψηλής εκπαίδευσης και ειδίκευσης» επισήμανε ο κ. Ραχιώτης.
Το αποτέλεσμα αυτών των δημογραφικών εξελίξεων ήταν ο ελληνικός πληθυσμός μεταξύ 2008-2017 να μειωθεί κατά 355.000 κατοίκους. Η προϋπάρχουσα τάση μείωσης των γεννήσεων στην Ελλάδα επιδεινώθηκε σοβαρά μετά την οικονομικη κρίση και την υπαγωγή της χώρας στον μνημονιακό μηχανισμό, καθώς το αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων/θανάτων και εισερχόμενης/εξερχόμενης μετανάστευσης οδηγεί σε μείωση του πληθυσμού
«Η δημογραφική ανισορροπία προσλαμβάνει χαρακτήρα προβλήματος εθνικής ασφάλειας, ιδιαίτερα σε εθνικά ευαίσθητες περιοχές» υπογράμμισε ο καθηγητής και παρέθεσε στοιχεία: Στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, ειδικότερα στην Περιφερειακή Ενότητα Ροδόπης, οι θάνατοι (1.425) ήταν διπλάσιοι από τις γεννήσεις (791) το 2017. Σημαντική είναι και η ανατροπή του ισοζυγίου στην Περιφερειακή Ενότητα Έβρου (2.031 θάνατοι, 1.203 γεννήσεις), αλλά και στα νησιά του Βορείου Αιγαίου.
Υστερούμε στην εφαρμογή πολιτικών για τη στήριξη της μητρότητας και των γεννήσεων
Η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ αναφορικά με την εφαρμογή πολιτικών για τη στήριξη της μητρότητας και των γεννήσεων (π.χ. επιδοματική πολιτική, φορολογικές ελαφρύνσεις κ.λπ.), όπως ανέφερε, στην ομιλία του, ο κ. Ραχιώτης. Σημείωσε πως θα πρέπει να τονιστεί ότι την περίοδο 2004-2009 ελήφθησαν σημαντικά μέτρα με στόχο την ενίσχυση της γεννητικότητας, με έμφαση στις πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες. Αυτά τα μέτρα περιελάμβαναν οικονομικές ενισχύσεις, αλλά και μέτρα θεσμικού χαρακτήρα με ευεργετικό οικονομικό αντίκτυπο. Επίσης, αυξήθηκε το διάστημα της άδειας μητρότητας για τις μητέρες που εργάζονταν στον ιδιωτικό τομέα.
Τα περισσότερα από αυτά τα μέτρα έτυχαν δραστικής περικοπής κατά την περίοδο που ακολούθησε την υπαγωγή της χώρας στο μνημόνιο. Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου καταργήθηκαν ευεργετικά μέτρα παλαιότερων κυβερνήσεων, με ενδεικτικά παραδείγματα την κατάργηση νόμου του 1994 για την αύξηση του αφορολόγητου για τις πολύτεκνες οικογένειες και του νόμου του 1990 για την ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ