Μια συνομιλία με την κόρη του Μπρους Λι «Γίνε σαν το νερό, φίλε μου – Οι διδασκαλίες του Bruce Lee» (εκδόσεις Κάκτος) με αφορμή το βιβλίο της που κυκλοφορεί στα ελληνικά.
«∆εν χρειάζεται να είναι κανείς φαν του Μπρους Λι ή των πολεµικών τεχνών για να διαβάσει το βιβλίο. Στην ουσία αποτελεί µια προσέγγιση της ζωής και απευθύνεται σε όλους» λέει από την οθόνη µου η Σάνον Λι για το βιβλίο της «Γίνε σαν το νερό, φίλε µου – Οι διδασκαλίες του Bruce Lee» που µόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά και όσο µου µιλάει σκέφτοµαι τον πατέρα της στις ταινίες που στις αρχές της δεκαετίας του 1980, µε την άνθηση του βίντεο στη χώρα µας, δεν υπήρχε σπίτι σε λαϊκό προάστιο που να µην έχει δει. Πόσες φορές δεν στήθηκε στις γειτονιές αναπαράσταση της µονοµαχίας του µε τον Τσακ Νόρις στο Κολοσσαίο. Και πόσες φορές δεν χαρήκαµε τις ταινίες του Ταραντίνο γιατί εκτός των άλλων µας συνέδεαν µε εκείνη την εποχή που οι γροθιές και οι κλοτσιές είχαν ήχο και υπόσταση και ο καλός δικαιωνόταν. Για όλα αυτά συζητάµε µε τη Σάνον Λι, πρόεδρο του Ιδρύµατος Μπρους Λι το οποίο έχει τη βάση του στο Λος Άντζελες.
Πώς θυµάστε τον πατέρα σας;
∆εν θυµάµαι πολλά από τον πατέρα µου γιατί όταν πέθανε ήµουν µόλις τεσσάρων χρόνων. Οι εικόνες που έχω από εκείνον είναι φευγαλέες, από το σπίτι µας στο Χονγκ Κονγκ ή τα γυρίσµατα του «Golden harvest» όταν είχαµε πάει να τον δούµε. Είναι πολύ έντονη όµως η αίσθηση που έχω από εκείνον, από την ενέργειά του, την αγάπη του. Τον τρόπο δηλαδή που µε έκανε να νιώθω. Κοντά του αισθανόµουν ασφαλής και πληµµυρισµένη από αγάπη.
Όταν ήσασταν µικροί µε τον αδερφό σας η µητέρα σας σας έλεγε να µη λέτε ότι είστε παιδιά του Μπρους Λι. Γιατί;
Ο πατέρας µου ήταν πηγή έµπνευσης για πολύ κόσµο: για αθλητές των πολεµικών τεχνών και για φαν των ταινιών του. Και η µητέρα µου δεν ήθελε να επηρεαστούµε από τη φήµη του και την κατάσταση που δηµιουργούνταν γύρω από αυτή. Ήθελε να έχουµε γύρω µας ανθρώπους που µας εκτιµούσαν γι’ αυτό που ήµασταν οι ίδιοι, γιατί τα φώτα της δηµοσιότητας είναι παραµορφωτικά.
Ο πατέρας σας έλεγε ότι θα πρέπει κανείς να επιδιώκει να είναι σαν το νερό. Τι σηµαίνει αυτό;
Σηµαίνει να είσαι ρευστός, ευέλικτος, να ξεπερνάς τα εµπόδια της ζωής σου όπως το νερό που κυλάει πάνω από τις πέτρες. Σηµαίνει επίσης να είσαι πραγµατικά παρών στη συνεχώς µεταβαλλόµενη ροή της ζωής και να προσπαθείς να αξιοποιείς την ουσιαστική φύση σου ενώ παράλληλα παραµένεις σε αρµονία µε το περιβάλλον σου.
Ο ανταγωνισµός τι ρόλο παίζει σε αυτό το σύστηµα σκέψης; Στο βιβλίο σας αναφέρετε ότι ο Μπρους Λι δεν έµπαινε σε µονοµαχία για λόγους εντυπωσιασµού αλλά για τη χαρά της µονοµαχίας.
Ο ανταγωνισµός δεν είναι το καλύτερο κίνητρο για την προσωπική ανάπτυξη. Πίστευε στην ειλικρινή σχέση µε τους ανθρώπους. Γιατί αν είσαι σε πραγµατική σχέση µε κάποιον, αν είσαι ουσιαστικά παρών στη ζωή του, τότε µόνο τον γνωρίζεις σε βάθος. Μέσα σε καθέναν που αντιµετωπίζεις βλέπεις τον εαυτό σου. Έτσι, σύµφωνα µε τον πατέρα µου, κατακτάς την αυτεπίγνωση και συγκροτείς την αντίληψή σου για τον κόσµο. Γι’ αυτό του άρεσε να αγωνίζεται, γιατί στη µονοµαχία δηµιουργείται µια σχέση πολύ υψηλής έντασης, στην οποία δένεσαι µε κάποιον που σε εµπνέει. Και αυτός που αποτελεί πρόκληση για σένα ταυτόχρονα σου προσφέρει ένα βήµα για την προσωπική ωρίµαση και µια πιο ευρεία θέαση της ζωής – πολύ πιο ουσιαστικά πράγµατα δηλαδή από το να τον νικήσεις.
Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι ο πατέρας σας απέκτησε παγκόσµια φήµη;
Προφανώς λόγω των ταινιών του, αλλά η αλήθεια είναι ότι πολλοί έκαναν ταινίες πριν από 50 χρόνια για τις οποίες όµως δεν µιλάµε σήµερα. Πιστεύω ότι ξεχώρισε λόγω του τρόπου που σκεφτόταν για τον κόσµο και επειδή εφάρµοσε τη φιλοσοφία στην καθηµερινότητα. Το ότι έκανε δηλαδή τη ζωή του πεδίο πειραµατισµού µε στόχο την προσωπική ωρίµαση και την αυτοέκφραση.
Ωστόσο δεν ήταν εύκολα τα πράγµατα για εκείνον. Το 1964 ήρθε αντιµέτωπος µε την Τσαϊνατάουν του Σαν Φρανσίσκο λόγω της πρωτοβουλίας του να διδάξει κουνγκ φου σε άτοµα έξω από την κινεζική κοινότητα. Πώς άλλαξε η ζωή του έπειτα από αυτό;
Ο πατέρας µου ζούσε στο Οκλαντ όπου είχε µια σχολή. Τα µέλη της κοινότητας της Τσαϊνατάουν του Σαν Φρανσίσκο είχαν παρακολουθήσει τις επιδείξεις και τις συζητήσεις του σχετικά µε τις αλλαγές στο παραδοσιακό κουνγκ φου, ενώ επίσης έβλεπαν ότι δίδασκε πολεµικές τέχνες σε ανθρώπους που δεν είχαν κινεζική καταγωγή. Πίστευαν λοιπόν ότι ήταν αλαζόνας και πως υπέσκαπτε την παράδοση.
Τότε ήταν που τον προκάλεσαν σε µονοµαχία;
Ναι, πήγαν τον πρωταθλητή τους στη σχολή του πατέρα µου για µια µονοµαχία χωρίς όρους. Του είπαν ότι αν κέρδιζε θα µπορούσε να διδάσκει µε τον τρόπο που ήθελε, ενώ αν κέρδιζε ο δικός τους θα έπρεπε να κλείσει τη σχολή του. Η µητέρα µου που ήταν εκεί µου έχει πει ότι η µονοµαχία κράτησε µόλις τρία λεπτά και ήταν εντελώς αντισυµβατική. Και νίκησε ο πατέρας µου. Πέρα από τη νίκη του, όµως, κατάλαβε κάτι πολύ σηµαντικό: η παραδοσιακή εκπαίδευση του κουνγκ φου δεν του είχε προσφέρει πολλά σε έναν αγώνα χωρίς κανόνες. Ξαφνικά συνειδητοποίησε ότι οι ικανότητές του ήταν περιορισµένες γιατί ήξερε να αγωνίζεται µόνο µε έναν τρόπο. Από εκείνη τη στιγµή αποφάσισε να προετοιµάσει το σώµα του για µια νέα µορφή µονοµαχίας και να ξεφύγει από την παραδοσιακή σχολή των πολεµικών τεχνών. Έτσι εισήγαγε τη δική του πολεµική τέχνη, το jeet kune do.
Όταν πριν από δύο χρόνια βγήκε στις αίθουσες η ταινία «Κάποτε στο… Χόλιγουντ» του Κουέντιν Ταραντίνο είχατε εκφράσει την απογοήτευσή σας για τον τρόπο που παρουσιαζόταν ο Μπρους Λι. Τι ήταν αυτό που σας ενόχλησε;
Είχα ακούσει για την ταινία και κάποια στιγµή µε πήραν τηλέφωνο γνωστοί και µου είπαν κάποια πράγµατα. Οταν πήγα να τη δω απογοητεύτηκα. Καταλαβαίνω τι προσπάθησε να κάνει ο Ταραντίνο µε τον χαρακτήρα που ενσάρκωνε ο Μπραντ Πιτ. Ηθελε να δείξει ότι είναι τόσο ζόρικος που χτυπάει µέχρι και τον Μπρους Λι. Ωστόσο ο τρόπος που το έκανε ο Ταραντίνο, ο τρόπος που απέδωσε τον πατέρα µου, ήταν λανθασµένος και ασεβής – τον έκανε καρικατούρα. Επιπλέον, ο τρόπος που µίλησε στα ΜΜΕ για την προώθηση της ταινίας ήταν ακόµη πιο ασεβής. Έλεγε ότι ο Μπρους Λι ήταν αλαζόνας και µαλάκας και πως έκανε διάφορα πράγµατα τα οποία δεν ισχύουν. Μιλούσε για εκείνον σαν να τον ήξερε προσωπικά. Και πιστεύω ότι αυτό ήταν τουλάχιστον ατυχές, γιατί αντιµετώπισε τον πατέρα µου µε τον τρόπο που του συµπεριφέρθηκε το Χόλιγουντ όσο ζούσε. Με προκατάληψη. Εξού και θεώρησα καθήκον µου να µιλήσω δηµόσια γι’ αυτό.
Έχετε µιλήσει για το θέµα µε τον Κουέντιν Ταραντίνο;
Όχι. ∆εν νοµίζω ότι θέλει να το συζητήσουµε.
Ποια ήταν η γνώµη του πατέρα σας για το Χόλιγουντ;
Από τη µια πίστευε ότι ήταν συναρπαστικό. Ένα µέρος στο οποίο µπορεί κανείς να είναι δηµιουργικός. Από την άλλη έβλεπε ότι υπήρχε τροµερή προκατάληψη και ότι ο τρόπος που απεικονίζονταν οι Ασιάτες και γενικώς οι φυλετικές µειονότητες χρειαζόταν µεγάλες αλλαγές, έπρεπε να εξελιχθεί. Ήθελε να είναι µέρος αυτής της αλλαγής. Ήθελε να αλλάξει την εικόνα που προωθούσε το Χόλιγουντ για τους Ασιάτες. Και, πέρα από αυτό, να προβάλει το ταλέντο του στις πολεµικές τέχνες και τη στάση ζωής του σε ένα παγκόσµιο κοινό.
Πρόσφατα ήρθε ξανά στην επικαιρότητα το ατύχηµα που κόστισε τη ζωή του αδερφού σας στα γυρίσµατα της ταινίας «Το κοράκι», µε αφορµή το δυστύχηµα στο οποίο ενεπλάκη ο Αλεκ Μπόλντουιν. Τότε όπως και για τον θάνατο του πατέρα σας υπήρχαν διάφορες θεωρίες, όπως ότι στον θάνατό τους είχε εµπλακεί η κινεζική µαφία.
Αυτά είναι απλώς φήµες. Κάθε φορά που κάποιος πεθαίνει αναπάντεχα οι άνθρωποι καταφεύγουν σε θεωρίες συνωµοσίας. Και αυτό γιατί µερικές φορές είναι πιο δύσκολο να πιστέψουµε την αλήθεια επειδή είναι απλή. Ο θάνατος του αδερφού µου προήλθε από ατύχηµα. ∆ιεξάχθηκε αστυνοµική έρευνα, όπως και στην περίπτωση του πατέρα µου, ο οποίος έχασε τη ζωή του από τις επιπλοκές που του δηµιούργησε ένα φάρµακο που είχε πάρει. Όλα αυτά όµως ακούγονται βαρετά. Άλλωστε άνθρωποι είµαστε, συµβαίνουν τέτοια πράγµατα.
Να κλείσουµε µε κάτι που δεν είναι γνωστό για τον Μπρους Λι; Ότι έγραφε ποιήµατα.
Πολύ συχνά σκέφτοµαι ότι ο πατέρας µου ήταν η ενσάρκωση του αναγεννησιακού ανθρώπου. Ενας άνθρωπος µε πολλά ταλέντα που ήθελε να εκφράσει την ψυχή του. Νοµίζω ότι γι’ αυτό έγραψε ποίηση, σχεδίασε κοσµήµατα, ασχολήθηκε µε τα ρούχα και τη µόδα, δηµιούργησε τα δικά του λογότυπα. Ηθελε πολύ να εκφραστεί µέσα από όλους αυτούς τους δηµιουργικούς δρόµους.
INF0
Το βιβλίο «Γίνε σαν το νερό, φίλε μου – Οι διδασκαλίες του Bruce Lee» της Σάνον Λι κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος σε μετάφραση της Γωγώς Κουτσούγερα
