Από τα πρώτα κέντρα προστασίας παιδιών, το Ορφανοτροφείο της Αίγινας, που ιδρύθηκε επί Καποδίστρια, μέχρι τις Παιδουπόλεις της Φρειδερίκης, τα κρατικά ΠΙΚΠΑ και τις σημερινές ΜΚΟ η κοινή συνισταμένη είναι ότι κανένα σχεδόν απ’ αυτά δεν λειτούργησε απρόσκοπτα ώστε να επιτελέσει την αποστολή του. Το Ορφανοτροφείο, αν και ξεκίνησε με τις καλύτερες για την εποχή προδιαγραφές, υπονομεύτηκε νωρίς από τους πολιτικούς αντιπάλους του κυβερνήτη. Οι Παιδουπόλεις της Φρ(ε)ίκης οργανώθηκαν από τη βασίλισσα εν μέσω της δίνης του Εμφυλίου με έναν και μοναδικό σκοπό: όχι τόσο να σώσουν τα παιδιά από την ανέχεια ή την έλλειψη της γονεϊκής φροντίδας, αλλά να τα προστατεύσουν από τους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού: «Οι κομμουνισταί είχαν αρχίσει να κατεβαίνουν στα χωριά σας, να σφάζουν τους πατεράδες σας και τις μητέρες σας, να βάζουν φωτιά στα φτωχικά σας σπίτια, ν’ αρπάζουν μικρά παιδιά μακριά από την αγαπημένη τους Πατρίδα, για να τα κάνουν εχθρούς της Ελλάδας μας. […] Τότε η Βασίλισσά μας, για να σας σώση από την αρπαγή των αγρίων αυτών ανθρώπων, έδωσε διαταγή να γίνη η Παιδόπολίς μας». Το απόσπασμα είναι από την ομιλία ενός «Μπόκου», διοικητή δηλαδή Παιδούπολης, οι οποίοι κατά κανόνα υπήρξαν αξιωματικοί των Ταγμάτων Ασφαλείας. Εκτός από την ιδεολογική προπαγάνδα, δεν έλειψαν φυσικά η οικονομική εκμετάλλευση –αφού τα παιδιά αποτέλεσαν το φτηνό εργατικό δυναμικό για τα υφαντουργεία και τα καπνεργοστάσια– ούτε η σκανδαλώδης διαχείριση των εσόδων ούτε οι κακοποιητικές συμπεριφορές.
Αν λοιπόν αποδειχτούν όσα καταγγέλλονται από τα λαϊκά δικαστήρια των ΜΜΕ, που με περισσό ζήλο συνεπικουρούν την κυβέρνηση στον ρόλο του «αρχάγγελου της κάθαρσης», θα είναι ένα έργο που το έχουμε ξαναδεί. Πιθανόν η Κιβωτός του Κόσμου να ξεπέρασε τις δυνατότητες του εμπνευστή της. Πιθανόν ο πακτωλός χρημάτων και δωρεών από την καλοσύνη των ξένων να φούσκωσαν με έπαρση τον πατέρα Αντώνιο και τους συνεργάτες του.
Ομως οι σκεπτόμενοι άνθρωποι μετά το αρχικό σοκ και μουδιασμένοι ακόμη από τις αποκαλύψεις εύλογα αναρωτιούνται: γιατί αυτός ο κουρνιαχτός για τον χορό των εκατομμυρίων δεν σηκώθηκε για τις αστραφτερές λιμουζίνες των μητροπολιτών, για τα άμφια τα διακοσμημένα με το μισό κοσμηματοπωλείο του Λαλαούνη και την ανυπολόγιστη περιουσία της εκκλησίας; Γιατί η πολιτεία που τόσο κόπτεται για τη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών τόσα χρόνια δεν διενήργησε κανέναν παιδαγωγικό και οικονομικό έλεγχο; Γιατί η υπόθεση ξέσπασε τώρα που οι υποκλοπές, οι πλειστηριασμοί και το νομοσχέδιο για την υγεία απειλούν το αφήγημα του success story;
Η απάντηση είναι απλή. Επειδή η κυβέρνηση ουδόλως ενδιαφέρεται για την κοινωνική πρόνοια. Διαφορετικά θα είχε μεριμνήσει για το στοιχειώδες: ένα κοινό μητρώο για περιστατικά βίας και διασύνδεση όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Τα κροκοδείλια δάκρυα επομένως δεν πείθουν. Μαζί με τη διαρραγείσα εμπιστοσύνη στην έννοια της φιλανθρωπίας και της αλληλεγγύης, μαζί με τα αθώα θύματα που θα παραμένουν απόβλητα και ανυπεράσπιστα, κλονίστηκε και η κυβερνητική αξιοπιστία. Και είναι επίσης σίγουρο ότι ο Νώε τους πρώτους που θα έβαζε στην Κιβωτό θα ήταν οι Φαρισαίοι υποκριτές, το πολύτιμο αυτό είδος της ανθρώπινης πανίδας.
H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης
