Με αφορμή την πρεμιέρα της «Σκύλας» στο Θέατρο Αλκμήνη μιλήσαμε με τη σκηνοθέτρια Κερασία Σαμαρά για την αγριότητα της εποχής μας και όχι μόνο.
Ο Ζορζ ντε λα Φουσαρντιέρ έγραψε τη «Σκύλα» στο ζενίθ της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, το 1929. Η κοινωνία βρίσκεται σε αποφορά, ο ιδεαλισμός δίνει τη θέση του στην αγωνία και οι άνθρωποι τραυματισμένοι κάνουν τα πάντα για να επιβιώσουν. Η τέχνη μοιάζει μοναδική διέξοδος, αλλά κι αυτή αδυνατεί να δώσει τις απαντήσεις για το παράλογο της ζωής. Η Κερασία Σαμαρά σκηνοθετεί και υπογράφει τους στίχους των πρωτότυπων τραγουδιών της παράστασης σε μια ιστορία που αφορά την εκμετάλλευση του ανθρώπου. Με αφορμή την αποψινή πρεμιέρα στο Θέατρο Αλκμήνη μιλήσαμε μαζί της για την αγριότητα της εποχής μας, την άνοδο της ακροδεξιάς και την εμπορευματοποίηση της τέχνης.
Ποια είναι τα στοιχεία που σας κέρδισαν στο έργο του Ζορζ ντε λα Φουσαρντιέρ;
Η «Σκύλα» είναι ένα μυθιστόρημα που για πρώτη φορά μεταφέρεται στο θέατρο. Αρχικά είδα την ταινία –την οποία μπορείτε να την αναζητήσετε με τον τίτλο «Scarlet street»– και στη συνέχεια διάβασα το βιβλίο. Το έργο γράφτηκε μετά το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, τότε που ο φασισμός, εκμεταλλευόμενος το χρηματιστηριακό κραχ, άρχισε να δηλητηριάζει την κοινωνία. Δεν ξέρω αν τότε μπορούσαν να προβλέψουν αυτό που θα ακολουθούσε ή αν μπορούσαν να το αποτρέψουν. Σίγουρα όμως έχουμε να κάνουμε με μια εποχή άγρια και σκοτεινή. Ο μόνος θεός που προσκυνούν οι ήρωες της ιστορίας είναι το κέρδος. Ιδεολογίες, πάθη, συνειδήσεις, ακόμη και τα όνειρα κοστολογούνται. Διαβάζοντας την υπόθεση της «Σκύλας» ένιωσα ότι αυτό το κείμενο με αφορά γιατί κρύβει μια αλήθεια που διαπερνά τα στενά όρια του χρόνου.
Διαβάστε επίσης: Ο Τζόναθαν Κόου στο Documento: «Η Βρετανία βιώνει πολλές ακραίες αντιφάσεις»
Εντοπίζετε συγγένειες με το σήμερα;
Υπάρχει μια παραδοξότητα στη «Σκύλα». Αν και γράφτηκε σχεδόν πριν από εκατό χρόνια άνετα –και πιστέψτε με, δεν το λέω με ικανοποίηση– την τοποθετούμε στο τώρα. Η οικονομία πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο. Οι άνθρωποι στενάζουν για να τα βγάλουν πέρα. Η πολιτική και οι πολιτικοί αδυνατούν να αφουγκραστούν τα προβλήματα της κοινωνίας. Ο φασισμός στην Ευρώπη δυναμώνει. Η τέχνη που μπορεί να εκφράσει το λαϊκό αίσθημα έχει εμπορευματοποιηθεί και το πιο επικίνδυνο για μένα είναι ότι κανείς δεν θέλει να αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί. Ψάχνουμε όλοι να βρούμε έναν ένοχο που θα του φορτώσουμε τα λάθη μας. Στο έργο η λέξη «Σκύλα» χρησιμοποιείται με ειρωνική διάθεση. Νταβατζήδες, έμποροι τέχνης, κοινωνία όλοι ξεφορτώνονται τις ενοχές τους στη «Σκύλα», αρκεί να μη λερώσουν τα δικά τους χέρια.
Στις μέρες μας ποια είναι η «Σκύλα»;
Δεν είναι μόνο ένα πρόσωπο. Θα μπορούσε να είναι κάθε αδικημένος άνθρωπος, καθένας που παλεύει μόνος του και στο τέλος τρώει καρπαζιές. Ο άνθρωπος που δεν έχει ισχυρούς φίλους ούτε του ανοίγουν τις πόρτες για να περάσει είναι ένας πιθανός στόχος του συστήματος. Ενας φουκαράς που πρέπει να την πληρώσει για να συνεχίσει ο κόσμος την πορεία του. Το έργο δεν είναι ερωτικό δράμα. Ο συγγραφέας αποτυπώνει μια κοινωνία που δεν βρίσκεται απλώς σε παρακμή αλλά σε ηθική κατάρρευση. Είναι μια παραβολή για το πώς ο άνθρωπος μπορεί να γίνει αδίστακτος. Οταν βλέπετε έναν αδικημένο, να ξέρετε ότι εκεί κοντά βρίσκεται κι ένας «καθωσπρέπει» άνθρωπος.
Διαβάστε επίσης: Ο Γιώργος Βακιρτζής και η τέχνη των επτά ημερών
Σας τρομάζει η άνοδος της ακροδεξιάς;
Δεν θέλω, δεν μπορώ ούτε να το σκεφτώ. Δεν αντέχω να σκέφτομαι πως η ανθρωπότητα μπορεί να γυρίσει πάλι πίσω. Η Ιστορία δεν πρέπει να επαναληφθεί ούτε σοβαρά ούτε ως φάρσα. Μου είναι αδιανόητο να σκεφτώ ότι υπάρχει έστω και ένας άνθρωπος σε αυτό τον κόσμο που να λέει ότι δεν γνωρίζει τι συνέβη τότε και να επιθυμεί την άνοδο του φασισμού. Μη λέμε ακροδεξιά, φασισμός είναι το όνομά του.
Στο έργο οι έμποροι τέχνης παίζουν έναν πολύ άσχημο ρόλο.
Σας κάνει εντύπωση; Είμαστε στην εποχή που όλα πουλιούνται και αγοράζονται. Γιατί να μην πουλιέται και η τέχνη; Δεν φταίει. Η τέχνη είναι φάρος στη ζωή μας, υπάρχουν όμως κι εκείνοι που την έχουν εμπορευματοποιήσει. Στο έργο δεν διστάζουν να μετατρέψουν μια αθώα πόρνη σε σπουδαία καλλιτέχνιδα κλέβοντας τη δουλειά ενός άλλου ανθρώπου που καταρρέει. Αυτή είναι η δουλειά των εμπόρων. Δημιουργούν την ανάγκη και στη συνέχεια προτείνουν τη λύση κι όταν σε πείσουν ότι τη χρειάζεσαι σου πουλούν την ελπίδα πολύ ακριβά.
Διαβάστε επίσης: Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Είναι σκληρή η δουλειά σας;
Είχα την ευλογία να δουλέψω με σημαντικούς ανθρώπους από πολύ νωρίς. Από τη δραματική σχολή ακόμη είχα προτάσεις. Μετά συνεργάστηκα με τον Λευτέρη Βογιατζή και ας πούμε πως τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Ομως είναι στ’ αλήθεια δύσκολος ο χώρος μας. Αν δεν έχεις γνωριμίες και δεν είσαι στις σωστές παρέες, δεν μαθαίνεις ούτε πότε γίνεται οντισιόν.
Γι’ αυτό κι εσείς για τις ανάγκες της «Σκύλας» κάνατε ανοιχτή ακρόαση;
Ναι, αυτός ήταν ο λόγος και δεν περίμενα ότι θα λάβω τόσα βιογραφικά. Η μια ηθοποιός καλύτερη από την άλλη. Τους το έλεγα για να το νιώσουν πόσο καλές ήταν. Ανέβαιναν στη σκηνή και με έπιανε συγκίνηση. Εχουμε πολύ ταλαντούχους ηθοποιούς. Κάθε φορά που έπρεπε να πω «όχι» με έπιανε στεναχώρια. Κατέληξα σε διπλή διανομή για να δώσω την ευκαιρία τουλάχιστον σε δύο κορίτσια.
Διαβάστε επίσης: Ο Γιώργος Κατσής στο Documento: «Ολη η χώρα κάτι συγκαλύπτει»
INFO
Κυριακή και Τετάρτη στις 20.00, Παρασκευή και Σάββατο στις 21.30 στο Θέατρο Αλκμήνη
