Το ημερολόγιο γράφει 13 Οκτωβρίου, ημέρα η οποία τα τελευταία χρόνια έχει συνδεθεί με μία σπουδαίας σημασίας μάχη, στην τελευταία «σελίδα» του σκοτεινού κεφαλαίου της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα.
Από το 2016, η 13η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως «ημέρα εορτασμού της ΔΕΗ», μία κίνηση τιμής για τη σύγκρουση μεταξύ των δυνάμεων του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, και των γερμανικών δυνάμεων, που επιθυμούσαν να αφήσουν πίσω τους… συντρίμμια κατά την έναρξη της διαδικασίας αποχώρησής τους από την Αθήνα τον Οκτώβριο του 1944.
Οι Γερμανοί στόχευαν στην ανατίναξη του εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρισμού στον Άγιο Γεώργιο Κερατσινίου, το οποίο ανήκε στην Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρεία, «πρόγονο» της σημερινής ΔΕΗ, ούτως ώστε να βυθίσουν στο σκοτάδι την ευρύτερη περιοχή, προκαλώντας ανυπολόγιστες ζημιές στην ήδη ταλαιπωρημένη Αθήνα.
Η ηρωική αντίσταση που προέβαλαν άνδρες του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, συνεπικουρούμενοι από εργαζόμενους της επιχείρησης, συντέλεσε ώστε να ματαιωθούν τα σχέδια των Γερμανών, διασώζοντας το πολύτιμο, για τον φωτισμό του λεκανοπεδίου Αττικής, εργοστάσιο.
Η σφοδρή μάχη που έλαβε χώρα το διήμερο 12-13 Οκτωβρίου του 1944, οδήγησε στο να χάσουν τη ζωή τους 11 Έλληνες μαχητές, με τις απώλειες των γερμανικών δυνάμεων να υπολογίζονται στους 11 νεκρούς και 21 τραυματίες, ενώ 24 στρατιώτες πιάστηκαν αιχμάλωτοι.
Διαβάστε επίσης: 78 χρόνια από την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς
Η μαρτυρία του Νίκανδρου Κεπέση
Χαρακτηριστική ήταν η μαρτυρία του Νίκανδρου Κεπέση, αγωνιστή της ΕΑΜικής αντίστασης και Καπετάνιου του 6ου Ανεξάρτητου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Πειραιά, όπως καταγράφηκε στο βιβλίο του ιδίου «Δεκέμβρης 1944» και παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα για την Εθνική Αντίσταση.
Οι Γερμανοί γύρισαν από το Πέραμα. Κι αφού ανατίναξαν τις εγκαταστάσεις της ΣΕΛΛ εκεί, πήραν δρόμο για το Ηλεκτρικό Εργοστάσιο. Οι δυνάμεις μας, όπως είχαμε διατάξει, δεν εκδηλώθηκαν. Άφησαν το γερμανικό φορτηγό μ’ ένα ρυμουλκούμενο να προχωρήσει μέσα στη λαβίδα της διάταξής μας. Οι Γερμανοί φάνηκε πως δεν είχαν αντιληφθεί τίποτε και προχωρούσαν ανυποψίαστοι γι’ αυτό που τους περίμενε.
Ξεπέζεψαν και προχώρησαν προς τον μαντρότοιχο και την είσοδο του εργοστασίου. Και τότε δέχτηκαν τα πυρά μας πρώτα μέσα από το Εργοστάσιο κι αμέσως από παντού. Αιφνιδιάστηκαν. Έχασαν την ψυχραιμία τους καθώς βλέπανε να πέφτουν γύρω τους οι συμπολεμιστές τους. Ένας, δυο, τρεις… Και ο κλοιός γύρω τους όλο και στένευε και δυνάμωνε το ντουφεκίδι των ελασιτών και οι ριπές των αυτομάτων τους. Ετσι κυκλωμένοι και βαλλόμενοι οι χιτλερικοί άρχισαν να λιποψυχούν. Ένας απ’ αυτούς, τώρα, θέλει να παραδοθεί καθώς ακούει τον τηλεβόα στα γερμανικά να τον καλεί, για να σωθεί. Σηκώνει το άσπρο μαντίλι του. Μα μόλις πού πρόλαβε να ξανεμίσει στον αέρα. Ένας βαθμοφόρος του τον πυροβολεί και τον σκοτώνει.
Τούτο το επεισόδιο είναι μια νέα παρόρμηση για τούς έλασίτες. Δυναμώνουν οι ριπές τους κι απανωτές οι χειροβομβίδες πέφτουν πάνω στα γερμανικά οχήματα. Ένα απ’ αυτά κομματιάζεται. Κι άλλοι ακόμη χιτλερικοί πέφτουν νεκροί. Χάνει όμως και ο ΕΛΑΣ άλλον ένα άξιο μαχητή του, τον αξέχαστο συναγωνιστή σ. Γκιόρδα.
Λίγα λεπτά πιο ύστερα ένας δεκατετράχρονος επονίτης (ένα αετόπουλο) μ’ ένα περίστροφο στο χέρι θα συρθεί με προφύλαξη προς το μέρος του δολοφόνου βαθμοφόρου. Θα σημαδέψει και θα ρίξει με επιτυχία. Ο βαθμοφόρος αυτός ήταν ο ένατος χιτλερικός νεκρός.
Εκείνη την ώρα ο τηλεβόας μας πού τον κρατά γερά ένας γερμανομαθής ελασίτης θα πλησιάσει πιο πολύ και θα δυναμώσει τη φωνή του, που χτυπά ίσια στις τρεμάμενες καρδιές των χιτλερικών:
«Παραδοθείτε, όσο ακόμη είναι καιρός!».
«Παραδοθείτε για να σώσετε τη ζωή σας!!».
«Παραδοθείτε! σας εγγυόμαστε να σεβαστούμε τα δικαιώματά σας, σαν αιχμαλώτων πολέμου!!».
Και τώρα δεν είναι μόνο ένα το άσπρο μαντίλι. Είναι πολλά. Και δεν ξανεμίζουν δειλά στον αέρα, μα σταθερά… Σα θύελλα ορμάνε οι ελασίτες και ξοπίσω άμαχος λαός. Αφοπλίζουν τούς παραδομένους γερμανούς. Και μέσα στον πυρετό της συγκίνησης αγκαλιάζονται και φιλιούνται μπροστά στα κατάπληχτα μάτια των χιτλερικών.
Γιομάτοι από οδύνη άλλοι μαζεύουν τούς νεκρούς κι άλλοι με περίσσια στοργή φροντίζουν τούς τραυματισμένους. Η μεγάλη μάζα των μαχητών με τραγούδια του αγώνα, πού δονούν τον αέρα, σαν ιαχές θριάμβου πορεύονται με τούς αιχμαλώτους στην έδρα του I Τάγματος.
Έτσι σώθηκε το Ηλεκτρικό Εργοστάσιο της ΠΑΟΥΕΡ – τώρα της ΔΕΗ.
Πρέπει να σημειώσουμε εδώ για την ιστορική αλήθεια ότι πουθενά και με κανένα άλλο τρόπο δεν μπορούσαμε να αντιπαραταχτούμε στο απόσπασμα εκείνο με τόσες πιθανότητες επιτυχίας. Κι ο λόγος είναι φανερός: Και ή πολεμική πείρα των ελασιτών ήταν μικρή, μα πρώτα και κύρια γιατί υστερούσαμε τρομαχτικά από τούς γερμανούς σε «ισχύ πυρός». Πρέπει να ειπωθεί ακόμη ότι, αν δεν συντριβόταν το απόσπασμα σε εκείνη τη θέση, δεν κινδύνευε μόνο το Ηλεκτρικό Εργοστάσιο, αλλά και οι Μύλοι και το λιμάνι του Κερατσινίου (Ηρακλέους) και άλλες εγκαταστάσεις…
