Μια συζήτηση με την ηθοποιό Ηλιάνα Μαυρομάτη λίγες μέρες πριν από την πρεμιέρα του έργου «H αισθηματική αγωγή: Ερευνώντας ένα αρχείο ρωγμών»
Η Ηλιάνα Μαυρομάτη είναι από τους ανθρώπους που είναι σχεδόν αδύνατο να μην νιώσεις οικειότητα μαζί τους. Χρειάστηκαν μόνο μερικά λεπτά για να «ζεσταθεί» η συζήτησή μας και όσο μιλούσαμε παρατηρούσα μια ηθοποιό αφοσιωμένη στην τέχνη της και μια γυναίκα να υπερασπίζεται με πάθος τη ζωή. Εχοντας μια ρεαλιστική εικόνα για την εποχή μας επιμένει –κόντρα στους καιρούς– να αισιοδοξεί πως ό,τι και να γίνει στο τέλος θα κερδίσει ο άνθρωπος. Η ηθοποιός πρωταγωνιστεί στο νέο σκηνοθετικό εγχείρημα του Παντελή Φλατσούση με τίτλο «H αισθηματική αγωγή: Ερευνώντας ένα αρχείο ρωγμών», το οποίο βασίζεται στην «Αισθηματική αγωγή» (1869) του Γκυστάβ Φλωμπέρ. Στο έργο του Γάλλου συγγραφέα περιγράφεται ο ανεκπλήρωτος έρωτας ενός νεαρού άνδρα για μια παντρεμένη γυναίκα κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1848, μια μεταβατική περίοδο για τη Γαλλία και την Ευρώπη. Στην παράσταση, που ανεβαίνει στο Υποσκήνιο Β΄ της Αίθουσας «Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, το κλασικό κείμενο αναπλαισιώνεται και –με όχημα την αφηγηματικότητα αλλά και τη χρήση βίντεο– επιχειρείται η σύνδεση με τη σημερινή εποχή. Λίγες μέρες πριν από την πρεμιέρα μιλήσαμε με την πρωταγωνίστρια για τον έρωτα, τη ζωή και τον κόσμο μας που, ενώ καταρρέει, ακόμα μπορεί να ελπίζει στο καλό.
Πώς γίνεται να δραματοποιηθεί και να μεταφερθεί στη σκηνή ένα τόσο πυκνό κείμενο;
Ο Παντελής Φλατσούσης και η Παναγιώτα Κωνσταντινάκου, οι οποίοι υπογράφουν από κοινού τη διασκευή, έχουν συμπεριφερθεί στο κείμενο με σεβασμό προσέχοντας και την παραμικρή λεπτομέρεια. Εχουμε να κάνουμε με ένα έργο γεμάτο κοινωνικές παρατηρήσεις και εσωτερικές σκέψεις που ακροβατεί ανάμεσα στο μυθιστόρημα και στη σάτιρα, όπως αυτή προκύπτει από την καυστική ματιά του συγγραφέα. Υπάρχουν πολλές μικρές αποσπασματικές σκηνές και αυτό που νομίζω πως βοηθάει πολύ είναι ο τρόπος αφήγησης. Δεν πρόκειται για ρεαλιστική προσέγγιση αλλά για αποστασιοποιημένη αφήγηση που μας επιτρέπει να μπαινοβγαίνουμε σε πολλούς ρόλους.
Ποιος είναι ο δικός σας κύριος ρόλος;
Ο ρόλος που έχω στους ώμους είναι αυτός της Ροζανέτ. Είναι η γυναίκα με την οποία ο Φρεντερίκ θα αποκτήσει ένα παιδί και θα μείνει δίπλα του χωρίς να είναι ο μεγάλος έρωτας της ζωής του, δηλαδή η γυναίκα του ποταμόπλοιου. Θα γίνω σύντροφός του με έναν αρκετά ιδιαίτερο και σκληρό τρόπο.
Σκληρό για ποιο λόγο;
Η Ροζανέτ είναι μια πόρνη. Δουλεύει ως συνοδός πολυτελείας και κάτω από αυτές τις συνθήκες γνωρίζεται με τον Φρεντερίκ. Αυτό που τους συνδέει είναι παράφορο και κυνικό. Σίγουρα η σχέση τους δεν ξεκινάει ως μια ρομαντική ιστορία, αν και προς το τέλος θα μπορούσε να θυμίζει αγάπη. Οχι με την έννοια που οι περισσότεροι αναγνωρίζουν, αλλά με τη μορφή της βαθιάς σύνδεσης, που κρύβει όμως και τις ρωγμές της. Ας πούμε πως στη δική μας εκδοχή οι ήρωες της «Αισθηματικής αγωγής» δεν βιώνουν τον έρωτα και πολύ επιτυχημένα. Δεν ξέρω πώς ορίζεται η επιτυχία στον έρωτα κι αν όντως μπορούμε να μιλήσουμε με όρους απόλυτους για ένα συναίσθημα τόσο δυνατό και καθοριστικό, αλλά οι άνθρωποι –και τότε και τώρα– είναι ανυπεράσπιστοι μπροστά στο μεγαλείο της αγάπης.
Παράλληλα με την προσωπική ιστορία εξελίσσεται και η συλλογική που έχει να κάνει με την επανάσταση του 1848, το τέλος της Ιουλιανής Μοναρχίας που οδήγησε στη δημιουργία της Δεύτερης Γαλλικής Δημοκρατίας. Οι τεράστιες αλλαγές που διέπουν την εποχή σε ποιο βαθμό επηρεάζουν τους ήρωες;
Σε τεράστιο βαθμό. Οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες είναι τόσο έντονες που δεν αφήνουν κανέναν αδιάφορο. Ξέρετε, πολλοί νομίζουν πως η «Αισθηματική αγωγή» είναι αισθηματικό ρομάντζο. Πρόκειται για πολιτικό έργο, πολύ έξυπνα δοσμένο, όπου με αφορμή τις ερωτικές ιστορίες ενός άνδρα αποκαλύπτονται και οι διαψεύσεις μιας ολόκληρης γενιάς. Δεν είναι μόνο το ανεκπλήρωτο του έρωτα που επισημαίνει ο Φλωμπέρ, αλλά και οι ματαιώσεις, τα αδιέξοδα των ανθρώπων που βλέπουν τα όνειρά τους να αποτυγχάνουν. Το απωθημένο του Φρεντερίκ για τη Μαρί Αρνού –που κρύβει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα– μοιάζει με το απωθημένο μιας γενιάς ενάντια στην αστική τάξη και την επιθυμία για έναν κόσμο πιο δίκαιο. Μια αμφιλεγόμενη εποχή που καθόρισε αυτό που ζούμε σήμερα σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο.
Σας ακούω ενθουσιασμένη γι’ αυτήν τη δουλειά. Ειδικά όταν μιλάτε για το πολιτικό μέρος της.
Βρισκόμαστε σε μια ιστορική συγκυρία που όλα γύρω μας θυμίζουν ναρκοπέδιο. Γενοκτονία στη Γάζα, δολοφονίες παιδιών, γυναικοκτονίες, άνθρωποι πεινούν, τα ακροδεξιά μορφώματα αρχίζουν πάλι να οργανώνονται και εμείς παρατηρούμε τη ζωή μας μετρώντας τις δυνάμεις μας για να αντισταθούμε. Και πρέπει να αντισταθούμε, πρέπει να αντιδράσουμε, γιατί αλλιώς κινδυνεύουμε να χάσουμε την ανθρωπιά μας. Παραμένω αισιόδοξη. Διατηρώ μια ελπίδα που σαν φωνή μέσα μου –κάθε φορά που απογοητεύομαι– μου λέει πως όταν έρθει η ώρα να ξεσηκωθούμε θα κάνουμε αυτό που πρέπει. θα σταθούμε ως άνθρωποι δίπλα στον συνάνθρωπο και θα βγούμε στον δρόμο να δώσουμε μαζί τη μάχη.
INF0
15/1 έως 2/2 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
