«Η γυναίκα του καιρού της»: Ενα χρονικό των συναισθημάτων των ανθρώπων που οικοδομούσαν τη Σοβιετική Ένωση

Η Αλεξάνδρα Κολοντάι, μέλος του ΣΔΕΚΡ (Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας) από το 1906 –αρχικά στους μενσεβίκους και από το 1915 στους μπολσεβίκους–, υπήρξε ξεχωριστή προσωπικότητα στο πάνθεον των μορφών της Οκτωβριανής Επανάστασης.

Με την επικράτηση των μπολσεβίκων ανέλαβε τα καθήκοντα λαϊκής επιτρόπου Κοινωνικής Πρόνοιας – απλοποίησε τις διαδικασίες διαζυγίου για τις γυναίκες, νομιμοποίησε τις αμβλώσεις, πήρε μέτρα προστασίας της μητρότητας, ενώ τάχτηκε υπέρ της κοινοτικής κουζίνας και της συλλογικής ανατροφής των παιδιών. Αντιτέθηκε στη γραφειοκρατικοποίηση του κόμματος και με τον Αλεξάντρ Σλιαπνίκοφ υπήρξαν τα ηγετικά μέλη της Εργατικής Αντιπολίτευσης, η οποία καταδικάστηκε για φραξιονισμό. Το 1923 διορίζεται πρεσβευτής της Σοβιετικής Ενωσης στη Νορβηγία – απασχολήθηκε σε διπλωματικές θέσεις στο εξωτερικό μέχρι τον θάνατό της το 1952.

Τα κείμενα της Κολοντάι για την αγάπη και τις σχέσεις των φύλων αποδείχτηκαν εξαιρετικά αμφιλεγόμενα. Στην πραγματικότητα υποστήριξε δημόσια τον ελεύθερο έρωτα και έθετε ως προτεραιότητα τη συλλογική εργασία, κοινωνική δράση που αντικαθιστά ή υποκαθιστά την ερωτική επιθυμία. Στη διάρκεια της ΝΕΠ (Νέα Οικονομική Πολιτική) δημοσίευσε διάφορα προπαγανδιστικά μυθιστορήματα, ένα από τα οποία είναι η «Βασιλίσα Μαλίγκινα». Η ηρωίδα, ένα κορίτσι της πόλης στα 28 του χρόνια, ταλαιπωρείται από τον υποσιτισμό και την επιδημία τύφου, καταστάσεις που δεν πτοούν την αποφασισμένη κομμουνίστρια, εργάτρια σε πλεκτήριο.

Η Βασιλίσα, η εξιδανικευμένη γυναικεία μορφή της επανάστασης, μαζί με τις παραγωγικές σχέσεις του παρελθόντος θέλει να συνδράμει ώστε η κοινωνία του μέλλοντος να απαλλαγεί από τις αγκυλώσεις της εξουσιαστικής πατριαρχίας. Η ταλάντευσή της σε σχέση με τον ΝΕΠμαν σύζυγό της –τον αναρχικό Βολόντια Ιβάνοβιτς– απηχεί την αγωνία της για την πορεία της νέας κοινωνίας. Τελικά εγκαταλείπει το πεδίο της προσωπικής αγάπης καθώς συνειδητοποιεί ότι το συλλογικό συναίσθημα που αναδύεται στη θέση του ατομικού αντιπροσωπεύει μια βαθύτερη και πιο ουσιαστική μορφή συναισθηματικής προσκόλλησης. Ενα βιβλίο-καθρέφτης της ψυχικής κατάστασης των ανθρώπων που προετοίμαζαν τον νέο άνθρωπο που θα ζούσε στη μελλοντική κοινωνία. Η μετάφραση είναι της Ρούλας Ελευθεριάδου.