«Η Γαλλική Επανάσταση και η Νοτιοανατολική Ευρώπη» – Το βιβλίο του Π. Κιτρομιλήδη για τις μέρες που άλλαξαν τον κόσμο

H πρόσφατη διακοσιοστή επέτειος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 έχει επαναφέρει στο ιστοριογραφικό προσκήνιο, καθώς και στο προσκήνιο του δημόσιου διαλόγου, τη μεγάλη εποχή των επαναστάσεων, όπως διαμορφώθηκε ιδίως από τις επιδράσεις και επιπτώσεις της Γαλλικής Επανάστασης στην ευρωπαϊκή ήπειρο και πέραν αυτής.

Αν η διακοσιετηρίδα της Γαλλικής Επανάστασης το 1989 συνέπεσε με τις ανατροπές που ακολούθησαν την κατάρρευση των ολοκληρωτικών καθεστώτων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, η ελληνική διακοσιετηρίδα συνέπεσε με άλλες πλανητικής εμβέλειας προκλήσεις, με τις οποίες τα ιδεώδη και τα θεωρητικά προτάγματα της εποχής των επαναστάσεων καλούνται να αναμετρηθούν. Η τρίτη αναθεωρημένη έκδοση της παρούσας μονογραφίας, για την υποδοχή των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη λειτουργία τους στις ιδεολογικές παραδόσεις των λαών της περιοχής, θέτει εκ νέου μια σειρά ζητημάτων των οποίων η αποσαφήνιση μπορεί να επιτρέψει την καλύτερη κατανόηση ιδίως της μετάβασης των βαλκανικών κοινωνιών προς την πολιτική σκέψη της νεωτερικότητας, όπως αυτή εκφράζεται από τον εθνικισμό και τον προβληματισμό για τις προοπτικές της ελευθερίας.

Στις σελίδες του βιβλίου, ο συγγραφέας παρουσιάζει έναν ιστοριογραφικό διάλογο μεταξύ των ερμηνευτικών σχημάτων και των θεωρητικών συζητήσεων που προκάλεσε η διακοσιετηρίδα του 1789 και της μαρτυρίας της ιστορικής πορείας των βαλκανικών λαών κατά την εποχή των επαναστάσεων, όπως αυτή καταγράφεται στη σφυρηλάτηση της επαναστατικής νοοτροπίας, στη φιλελεύθερη κριτική της Γαλλικής Επανάστασης και στην ανέλιξη του βαλκανικού ριζοσπαστισμού από την επαναστατική πρωτοβουλία του Ρήγα Βελεστινλή έως τις ρουμανικές εξεγέρσεις του 1848.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Ο Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, υπηρέτησε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από το 1980 έως το 2016, αρχικά στην ενιαία Νομική Σχολή και εν συνεχεία ως Αναπληρωτής καθηγητής (1983) και Καθηγητής (1987) της Πολιτικής Επιστήμης στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης. Από το 1980 διευθύνει το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, ενώ διετέλεσε επίσης Διευθυντής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (2000-2011).

Υπήρξε Επισκέπτης καθηγητής στα Πανεπιστήμια Χάρβαρντ και Μπράνταϊς (ΗΠΑ), Visiting Fellow στα Πανεπιστήμια Καίμπριτζ και Οξφόρδης, Επισκέπτης Διευθυντής Σπουδών στην Ανωτάτη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών στο Παρίσι, Fernand Braudel Senior Fellow στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας και Επισκέπτης καθηγητής στο Κέντρο Μελετών της Ιταλικής Αναγέννησης Villa I Tatti του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ στη Φλωρεντία. Είναι μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Βουλής των Ελλήνων από το 2004 και συγγραφέας ή επιμελητής άνω των πενήντα αυτοτελών εκδόσεων και των διακοσίων εβδομήντα άρθρων και βιβλιοκρισιών σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Εκτός από τα ελληνικά και τα αγγλικά, βιβλία του έχουν εκδοθεί στα γαλλικά, ρωσικά, ρουμανικά, βουλγαρικά, σερβικά και τουρκικά. Έχει τιμηθεί με τον Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής της Ελληνικής Δημοκρατίας (2015), το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας «Βασίλη Ξανθόπουλου – Στέφανου Πνευματικού» (2016) και το Αριστείον των Ιστορικών και Κοινωνικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών (2018). Από το 2020 είναι Τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και Εξωτερικό μέλος της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών.

Κυριότερα έργα του στα ελληνικά: Νεοελληνικός Δια­φωτισμός. Οι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1996· Ιώσηπος Μοισιόδαξ. Οι συντεταγμένες της βαλκανικής σκέψης τον δέκατο όγδοο αιώνα, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, ²2004· Κυπριακή λογιοσύνη, 1571­1878. Προσωπογραφική θεώρηση, Λευκωσία: Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών, 2002· Πολιτική Επιστήμη. Οι πε­ριπέτειες μιας ιδέας, Αθήνα: Πόλις, 2013· Νεότερη Πο­λιτική Θεωρία. Θεωρίες της ελευθερίας, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, ⁶2016· Πολιτικοί στοχαστές των νεότερων χρόνων, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, ⁷2020· Θρησκεία και πολιτική στον Ορθόδοξο κόσμο. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και οι προκλήσεις της νεω­τερικότητας, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Επίκεντρο, 2021· Το όραμα της ελευθερίας στην ελληνική κοινωνία. Από την πολιτική σκέψη στην πολιτική πράξη, Αθήνα: Εκδό-σεις Καλλιγράφος, ²2022.

Εκδόσεις πηγών πολιτικής θεωρίας: Pήγα Bελεστινλή, Άπα­ντα τα σωζόμενα, τ. A΄-E΄ (γενική επιμέλεια), Aθήνα: Bουλή των Eλλήνων, 2000-2002· John Locke, Δεύτερη πραγμα­τεία περί κυβερνήσεως (εισαγωγή – μετάφραση – σχόλια), Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, ³2018· Alexis de Tocqueville, Το Παλαιό Καθεστώς και η Επανά­σταση (προλεγόμενα), Αθήνα: Πόλις, 2012· Αδαμάντιος Κοραής. Σημειώσεις εις το προσωρινόν πολίτευμα της Ελ­λάδος, Αθήνα: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, 2018.