Η Γαλλία οδεύει προς μια τέλεια καταιγίδα πολιτικής και οικονομικής κρίσης καθώς το 2024 πλησιάζει στο τέλος της.
Ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός της Μαρίν Λεπέν απειλεί να τραβήξει την πρίζα στην εύθραυστη κυβέρνηση συνασπισμού υπό την ηγεσία του πρωθυπουργού Μισέλ Μπαρνιέ με τα μεγαλόπνοα σχέδιά του να χαλιναγωγήσει το τεράστιο γαλλικό έλλειμμα.
Σε μια δραματική κίνηση, η Λεπέν έδωσε προθεσμία στον Μπαρνιέ μέχρι τη Δευτέρα για να απαντήσει στα αιτήματά της και να τροποποιήσει τα δημοσιονομικά σχέδια της κυβέρνησής του.
Σε περίπτωση πτώσης της κυβέρνησης, κάτι που θα μπορούσε να συμβεί την επόμενη εβδομάδα, θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για τα γαλλικά οικονομικά και τη σταθερότητα της ευρωζώνης.
Πώς φτάσαμε εδώ;
Ας γυρίσουμε πίσω στον Ιούνιο, όταν ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προκήρυξε πρόωρες εκλογές αφού ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός «πέτυχε» μια επώδυνη ήττα στις ευρωεκλογές. Οι εκλογείς είδαν το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, έναν συνασπισμό αριστερών κομμάτων που συγκεντρώθηκαν για να μπλοκάρουν την Εθνική Συσπείρωση, να κερδίζει τις περισσότερες έδρες στο γαλλικό κοινοβούλιο, αλλά όχι και την απόλυτη πλειοψηφία. Την ίδια ώρα οι κεντρώοι του Μακρόν έχαναν την πλειοψηφία τερματίζοντας δεύτεροι, ενώ ο Εθνικός Συναγερμός ήρθε τρίτο.
Έτσι… κρεμάστηκε το κοινοβούλιο!
Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο πίστευε ότι επειδή κέρδισε τις εκλογές, είχε το δικαίωμα να σχηματίσει κυβέρνηση. Ο Μακρόν διαφώνησε, υποστηρίζοντας ότι χωρίς απόλυτη πλειοψηφία, μια αριστερή κυβέρνηση θα μπορούσε εύκολα να ανατραπεί από τους πολιτικούς τους αντιπάλους.
Αν και ο Μακρόν δεν το είπε ποτέ ξεκάθαρα, ένας άλλος λόγος που μπλόκαρε την αριστερά ήταν για να προστατεύσει τα επιτεύγματά του, κυρίως την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης για να διατηρήσει το γενναιόδωρο συνταξιοδοτικό πρόγραμμα της Γαλλίας φερέγγυο με περισσότερα baby boomers να συνταξιοδοτούνται.
Μετά από εβδομάδες εικασιών και συνομιλιών, ο Μακρόν επέλεξε τον Μισέλ Μπαρνιέ, τον πρώην διαπραγματευτή του Brexit για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως πρωθυπουργό στις αρχές Σεπτεμβρίου. Στη συνέχεια, ο Μπαρνιέ συγκέντρωσε μια κυβέρνηση με την υποστήριξη των κεντρώων του Μακρόν και μιας μικρής ομάδας συντηρητικών, οι οποίοι μαζί κατέχουν περισσότερες έδρες από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, αλλά εξακολουθούν να μην έχουν την απόλυτη πλειοψηφία.
Επιλέγοντας έναν συντηρητικό πρωθυπουργό που ώθησε την κυβέρνηση πιο δεξιά, ο Μακρόν συνέδεσε το μέλλον του Μπαρνιέ με τις ιδιοτροπίες της Λεπέν και του Εθνικού Συναγερμού. Ο πρόεδρος και ο πρωθυπουργός πίστευαν ότι ο Εθνικός Συναγερμός που πέρασε χρόνια προσπαθώντας να παρουσιάσει τον εαυτό του ως μια αξιοσέβαστη, κυρίαρχη πολιτική δύναμη, δεν θα κατέστρεφε αμέσως μια κυβέρνηση με δεξιά κλίση που ήταν επιδεκτική σε ορισμένες από τις ιδέες τους για τη μετανάστευση και την ασφάλεια.
Έτσι, ο Εθνικός Συναγερμός πρόσφερε σιωπηρή υποστήριξη στον Μπαρνιέ, διατηρώντας παράλληλα το δικαίωμα να το βγάλει από την πρίζα σε περίπτωση που παραβεί τις κόκκινες γραμμές τους σχετικά με την αγοραστική δύναμη, την ασφάλεια και τη μετανάστευση.
Γιατί τώρα;
Ο Μπαρνιέ ξεκαθάρισε από την πρώτη μέρα ότι προτεραιότητά του ήταν να μειώσει το έλλειμμα του γαλλικού προϋπολογισμού, τη διαφορά μεταξύ του ποσού που ξοδεύει μια χώρα και του ποσού που εισπράττει.
Η Γαλλία ξόδεψε μαζικά για να διατηρήσει την οικονομία ζωντανή κατά τη διάρκεια και μετά την πανδημία, η οποία εκτόξευσε το έλλειμμα στο 5,5 τοις εκατό του ΑΕΠ το 2023, ωθώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θέσει τη Γαλλία σε αυτό που αποκαλεί «διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος» — πιο προσεκτικός έλεγχος που μπορεί να καταλήξουν σε κυρώσεις εάν δεν επιτευχθούν οι στόχοι.
Η Επιτροπή απαιτεί από τα μέλη της ευρωζώνης να περιορίσουν το έλλειμμά τους στο 3% του ΑΕΠ κατ’ ανώτατο όριο για να προστατεύσουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και να παραμείνουν στην καλή χάρη των πιστωτών.
Με το έλλειμμα του 2024 που προβλέπεται να ανέλθει στο 6,1%, ο Μπαρνιέ και η ομάδα έπεσαν με τα μούτρα στη δουλειά για να υποβάλουν έναν προϋπολογισμό με στόχο να επαναφέρουν τα οικονομικά της Γαλλίας σε καλό δρόμο.
Ο προϋπολογισμός που πρότεινε ο Μπαρνιέ περιελάμβανε περικοπές 40 δισεκατομμυρίων ευρώ και αυξήσεις φόρων 20 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2025 με την πρόβλεψη ότι θα συμβάλει στη μείωση του ελλείμματος στο 5 τοις εκατό του ΑΕΠ. Ενώ τα σχέδια έχουν κατευνάσει τις Βρυξέλλες, στο σύνολό τους δεν είναι δημοφιλή στο εσωτερικό.
Οι βουλευτές έχουν σπαταλήσει εβδομάδες συζητώντας τον προϋπολογισμό, ο οποίος τεχνικά αποτελείται από δύο νομοσχέδια, ένα νομοσχέδιο που περιγράφει τον προϋπολογισμό κοινωνικής ασφάλισης και ένα άλλο που περιγράφει τον προϋπολογισμό της κυβέρνησης.
Και τα δύο πρέπει να υιοθετηθούν μέχρι το τέλος του έτους, οπότε όσο πλησιάζει η προθεσμία, το θέμα έρχεται επιτακτικά στο προσκήνιο. Μετά τη συνάντηση με τον Μπαρνιέ τη Δευτέρα, η Λεπέν είπε ότι αυτή και όσοι την ακολουθούν σχεδίαζαν να καταψηφίσουν την κυβέρνηση «όπως έχουν τα πράγματα».
Πώς λοιπόν μπορεί να καταρρεύσει η κυβέρνηση;
Ο Μπαρνιέ πιθανότατα θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσει μια συνταγματική κερκόπορτα για να περάσει τον προϋπολογισμό του, το άρθρο 49.3 του Γαλλικού Συντάγματος. Το μέτρο επιτρέπει στην κυβέρνηση να νομοθετήσει χωρίς ψηφοφορία στην Εθνοσυνέλευση. Ωστόσο, επιτρέπεται στους νομοθέτες να απαντήσουν υποβάλλοντας πρόταση δυσπιστίας.
Μέλη του Νέου Λαϊκού Μετώπου, που εξακολουθούν να είναι εξαγριωμένα με την απόφαση του Μακρόν να απορρίψει τις πιθανότητές τους να κυβερνήσουν, έχουν ήδη ορκιστεί να το κάνουν.
Το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα κάνει η Λεπέν. Εάν ο μακροχρόνιος ηγέτης της ακροδεξιάς και το κόμμα της το υποστηρίξουν, το ψήφισμα θα είχε αρκετές ψήφους για να περάσει και η κυβέρνηση του Μπαρνιέ δεν θα υπήρχε πια.
Ωστόσο, η απόφαση εγκυμονεί κάποιους κινδύνους για εκείνη. Από τότε που πήρε τα ηνία του κόμματος από τον πατέρα της πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, η Λεπέν εργάστηκε επιμελώς για να καθαρίσει την εικόνα του και να απεικονίσει τον Εθνικό ΣΥναγερμό ως μια υπεύθυνη δύναμη έτοιμη να αναλάβει τα ηνία της κυβέρνησης – όχι να κάψει το σπίτι.
Και χωρίς εκλογές εν όψει, είναι ασαφές πώς ακριβώς η Λεπέν σκοπεύει να αξιοποιήσει πολιτικά την κίνηση — ο Μακρόν δεν μπορεί να προκηρύξει νέες εκλογές μέχρι το καλοκαίρι, καθώς η γαλλική νομοθεσία επιτρέπει στον πρόεδρο να διαλύει το κοινοβούλιο μόνο μία φορά κάθε 12 μήνες.
Γιατί λοιπόν η Λεπέν είναι διατεθειμένη να φέρει τη Γαλλία στο χείλος της δημοσιονομικής αβύσσου;
Η Λεπέν έλεγε πάντα ότι η σιωπηρή υποστήριξή της στην κυβέρνηση του Μπαρνιέ δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, αλλά οι απειλές της έγιναν πιο σαφείς αυτή την εβδομάδα.
Εδώ μπαίνει η πολιτική. Υπάρχει η πεποίθηση σε ορισμένους κύκλους ότι ο Μακρόν, όχι η Λεπέν, θα επωμιζόταν την ευθύνη για την κατάρρευση της κυβέρνησης και τελικά θα αναγκαζόταν να παραιτηθεί (για να είμαστε σαφείς, ο Μακρόν δεν έχει δώσει καμία ένδειξη ότι είναι έτοιμος να παραιτηθεί).
Έπειτα, οι βουλευτές της Λεπέν βλέπουν την κυβέρνηση πολύ κοντά στον Μακρόν και θέλουν να την ρίξουν.
Η κίνηση θα ήταν σχεδόν σίγουρα δημοφιλής στη βάση του Εθνικού Συναγερμού. Μια δημοσκόπηση της Ipsos που κυκλοφόρησε την Κυριακή έδειξε ότι τα δύο τρίτα των υποστηρικτών του Εθνικού Συναγρμού ήταν υπέρ της πρότασης δυσπιστίας – το 53 τοις εκατό των ερωτηθέντων συνολικά.
Θα μπορούσε αυτό να είναι απλώς μια διαπραγματευτική τακτική;
Ίσως. Ο Μπαρνιέ και η Λεπέν σίγουρα προσπαθούν να συγκεντρώσουν υποστήριξη στο κοινό, καθώς συνεχίζουν να διαπραγματεύονται ιδιωτικά.
Η Λεπέν και ο Εθνικός Συναγερμός θέλουν η κυβέρνηση Μπαρνιέ να αποδεχθεί τα αιτήματά τους σε ζητήματα που σχετίζονται με την αγοραστική δύναμη και τη μετανάστευση. Θέλουν ο Μπαρνιέ να καταργήσει μια προτεινόμενη αύξηση του φόρου ηλεκτρικής ενέργειας και να μην καθυστερήσει την προσαρμογή του πληθωρισμού για τις συντάξεις. Θέλουν επίσης να δουν περικοπές στο λειτουργικό κόστος της δημόσιας διοίκησης και στην ιατρική βοήθεια για τους μετανάστες.
Ο βαρέων βαρών Εθνικού Συναγερμού Jean-Philippe Tanguy χαρακτήρισε την Τετάρτη τον Μπαρνιέ «λύκο που κλαίει» κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, αναφερόμενος στις προειδοποιήσεις του πρωθυπουργού για μια επερχόμενη οικονομική καταιγίδα. Είπε ότι το κόμμα λαμβάνει πολύ σοβαρά υπόψη τις συνέπειες της ανατροπής της κυβέρνησης και είναι έτοιμο να ψηφίσει υπέρ μιας προσωρινής λύσης αντί για τα αυστηρά σχέδια του Μπαρνιέ.
Σε συνέντευξή του στη Le Figaro, που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη, ο Μπαρνιέ είπε ότι θα εγκαταλείψει τον προτεινόμενο φόρο ηλεκτρικής ενέργειας, υποχωρώντας στον Εθνικό Συναγερμό και αποδέχθηκε ορισμένα από τα άλλα αιτήματα του Εθνικού Ράλι.
Ωστόσο, παραμένει ασαφές εάν αυτό θα είναι αρκετό για να ικανοποιήσει το κόμμα.
Πότε λοιπόν θα μπορούσε να συμβεί όλο αυτό;
Ενώ επέτρεψε να διεξαχθεί η συζήτηση για τον προϋπολογισμό, όλοι γνώριζαν ότι ο Μπαρνιέ θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει το άρθρο 49.3 για να περάσει έναν μη δημοφιλή προϋπολογισμό μέσα από ένα διαλυμένο κοινοβούλιο.
Υπάρχουν δύο ευκαιρίες υποβολής πρότασης δυσπιστίας: μετά την ψηφοφορία για τον προϋπολογισμό κοινωνικής ασφάλισης και μετά από τη συζήτηση για τον κρατικό προϋπολογισμό.
Η ψηφοφορία για τον προϋπολογισμό της κοινωνικής ασφάλισης είναι πρώτη και αυτή τη στιγμή είναι προγραμματισμένη για τη Δευτέρα. Εάν ο Μπαρνιέ χρησιμοποιήσει το άρθρο 49,3, οι νομοθέτες θα έχουν 48 ώρες για να υποβάλουν πρόταση μομφής. Μόλις υποβληθεί η πρόταση, πρέπει να ψηφιστεί εντός τριών ημερών.
Ο Εθνικός Συναγερμός ανέφερε σε δήλωση την Πέμπτη ότι πιστεύει ότι ο προϋπολογισμός κοινωνικής ασφάλισης όπως έχει γραφτεί παραμένει «απαράδεκτος» και ζήτησε από τον Μπαρνιέ να ακυρώσει τρεις προτάσεις: την καθυστέρηση της προσαρμογής του πληθωρισμού για τις συντάξεις, ένα σχέδιο για να σταματήσει η αποζημίωση των ασθενών για ορισμένους τύπους φαρμάκων και μια πρόταση σχετικά με τις φορολογικές ελαφρύνσεις των επιχειρήσεων.
Τι θα γίνει αν πέσει η κυβέρνηση;
Δεν είναι ακριβώς ξεκάθαρο. Στο άμεσο μέλλον, ο προϋπολογισμός δεν θα εγκριθεί.
Μην περιμένετε, ωστόσο, ένα κλείσιμο τύπου ΗΠΑ που θα παραλύσει τη διοίκηση της χώρας, καθώς το γαλλικό σύνταγμα προβλέπει τουλάχιστον δύο λύσεις. Ο πρώτος επιτρέπει στην κυβέρνηση να προτείνει έναν λεγόμενο «ειδικό νόμο» που επιτρέπει στο κράτος να επεκτείνει αποτελεσματικά τον προϋπολογισμό του προηγούμενου έτους για μερικούς μήνες.
Η δεύτερη επιλογή είναι πιο περίπλοκη, αλλά η κοινοβουλευτική συζήτηση θα συνεχιστεί μέχρι τις 21 Δεκεμβρίου και στη συνέχεια θα επιτραπεί στην κυβέρνηση να εγκρίνει τον προϋπολογισμό μέσω κυβερνητικής εντολής. Ο Μπαρνιέ θα εξακολουθούσε να εκτίθεται σε ψήφο δυσπιστίας, την οποία πιθανότατα θα έχανε, αλλά ο προϋπολογισμός θα εγκρινόταν.
Υπάρχει επίσης η πολιτική αβεβαιότητα που πρέπει να ανησυχείτε. Η κυβέρνηση του Μπαρνιέ θα συνέχιζε να υπηρετεί ως υπηρεσιακή αλλά ο Μακρόν θα χρειαστεί κάποια στιγμή να ορίσει νέο πρωθυπουργό για να προσπαθήσει να κατευθύνει τη νομοθεσία μέσω της διαιρεμένης Εθνοσυνέλευσης.
Πηγή: Politico
Διαβάστε επίσης:
Θέατρο σκιών με γνωστούς πρωταγωνιστές