Η αχαλίνωτη κερδοσκοπία με τα ακίνητα στην ασιατική υπερδύναμη απειλεί με κατάρρευση την οικονομία της, ενώ οι συνέπειες ενός τέτοιου γεγονότος αναμένεται να γίνουν αισθητές σε όλη την υφήλιο.
Από το όνειρο στον εφιάλτη
Για δεκαετίες, η αγορά ακίνητης περιουσίας θεωρείτο μια ασφαλής επένδυση στην Κίνα, αφού σχεδόν το ένα τρίτο της οικονομικής δραστηριότητας παράγεται από την αγορά ακινήτων. Σύμφωνα με ειδικούς της αγοράς ακινήτων, το 70% των περιουσιών των Κινέζων συνδέεται με την αγορά ακινήτων. Συγκριτικά, το ποσοστό αυτό είναι διπλάσιο σε σχέση με το αντίστοιχο στις ΗΠΑ. Αυτό οφείλεται στην καθυστέρηση με την οποία αναπτύχθηκαν οι δύο οικονομίες, αφού παρά τους εξαιρετικά υψηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης που κατέγραφε η Κίνα τα τελευταία 40 χρόνια, θεωρείται ακόμα χώρα μεσαίου εισοδήματος, που στηρίζεται ακόμα στο δευτερογενή τομέα έναντι του τριτογενούς (υπηρεσίες). Παράλληλα, οι Κινέζοι προτιμούν να επενδύουν στην αγορά ακινήτων παρά σε μετοχές και χρηματοπιστωτικά προϊόντα λόγω της ασάφειας και αναξιοπιστίας της κινεζικής αγοράς μετοχών. Όμως, το όνειρο της απόκτησης ενός ακινήτου για την αύξηση της ευημερίας της μεσαίας τάξης της χώρας έχει μετατραπεί σε έναν κερδοσκοπικό εφιάλτη.
Πυραμιδικό σχέδιο και φούσκα ακινήτων
Για να γίνει κατανοητό το πόσο «φουσκωμένη» είναι η αγορά ακινήτων στην Κίνα, αξίζει να σημειωθεί ότι η μέση τιμή ακινήτου στο Πεκίνο είναι περίπου 25 φορές πολλαπλάσια του μέσου ετήσιου εισοδήματος, ενώ η αντίστοιχη τιμή στη Νέα Υόρκη είναι 10 φορές μεγαλύτερη του μέσου ετήσιου εισοδήματος.
Αναφορές στα διεθνή Μέσα κάνουν λόγο για πρακτικές εξαπάτησης των πολιτών που θέλουν να αγοράσουν ένα σπίτι. Οι κατασκευαστικές εταιρείες, σε συνεργασία με τις τράπεζες, έχουν προχωρήσει σε ένα πυραμιδικού τύπου σχέδιο ανάπτυξης όλο και περισσότερων κατασκευαστικών project: οι κατασκευάστριες εταιρείες προ-πωλούν σπίτια (τα οποία δεν έχουν καν χτιστεί) και χρησιμοποιούν αυτά τα χρήματα για να ξεκινήσουν καινούρια project, ώστε να προ-πωλήσουν ακόμα περισσότερα σπίτια κοκ.
Αντίσταση δανειοληπτών και κίνδυνος κατάρρευσης
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι αγοραστές των προ-πωλημένων σπιτιών, όταν κατάλαβαν την απάτη, προχώρησαν σε μποϊκοτάζ πληρωμών για project που δεν είχαν τελειώσει. Σχεδόν μισό εκατομμύριο Κινέζοι σε πάνω από 100 πόλεις της χώρας έχουν ενωθεί στον αγώνα κατά των κατασκευαστριών εταιρειών, σε μια σπάνια πράξη αντίστασης σε μια χώρα που δεν γίνεται ανεκτή και η παραμικρή αντίρρηση.
Ο αριθμός των ακινήτων για τα οποία συλλογικότητες ιδιοκτητών κατοικιών έχουν ξεκινήσει ή απειλούν να μποϊκοτάρουν έχει φτάσει τα 326 σε εθνικό επίπεδο, σύμφωνα με μια λίστα με τίτλο «WeNeedHome» στο GitHub, ένα διαδικτυακό αποθετήριο. Η ANZ Research εκτιμά ότι τα μποϊκοτάζ θα μπορούσαν να επηρεάσουν περίπου 222 δισεκατομμύρια δολάρια στεγαστικών δανείων που βρίσκονται στους τραπεζικούς ισολογισμούς, ή περίπου το 4% των εκκρεμών στεγαστικών δανείων.
Η κρίση αυτή έχει απλωθεί και στις τράπεζες, οι οποίες έχουν δανείσει αφειδώς με κεφάλαια καταθετών τις κατασκευαστικές, οι οποίες τώρα –λόγω μποϊκοτάζ των project τους- δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους. Η υπόθεση πήρε διαστάσεις, προκαλώντας έρευνες από τις αρχές, που διαπίστωσαν παρατυπίες και συστημικά ζητήματα. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η κυβέρνηση της Κίνας μείωσε το ελάχιστο ποσοστό των περιουσιακών στοιχείων που πρέπει να κρατούνται στις τράπεζες σε μετρητά. Μάλιστα, οι έρευνες έδειξαν ότι ορισμένες τράπεζες εξαγοράστηκαν από εγκληματικές συμμορίες που μετέφεραν τα μετρητά στο εξωτερικό.
Παράλληλα, η παγκόσμια αγορά είναι τόσο αλληλένδετη που ένα κραχ στην κινεζική οικονομία θα έχει παγκόσμιες συνέπειες. Οι κινεζικές εταιρείες έχουν σημαντικές επενδύσεις σε αμερικανικά χρηματοοικονομικά προϊόντα τα οποία μπορεί να αρχίσουν να ξεπουλάνε, αν αναγκαστούν από μια ολοκληρωτική κρίση. Αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά το επενδυτικό κλίμα, πράγμα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μαζικό ξεπούλημα των αμερικανικών ομολόγων. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο φέτος, τουλάχιστον $90 δις έχουν εξαφανιστεί από τις μετοχές των κατασκευαστριών εταιρειών της Κίνας καθώς και τα κινεζικά ομόλογα σε δολάρια.
Η απάντηση της Κίνας στην κρίση
Το 2020, για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες σχετικά με την υπερθέρμανση της αγοράς ακινήτων στην οποία οι ιδιοκτήτες κατοικιών αγόραζαν διαμερίσματα πριν χτιστούν, η Κίνα αποφάσισε να αναχαιτίσει τον υπερβολικό δανεισμό από τις κατασκευάστριες εταιρείες.
Η κίνηση δημιούργησε μια έλλειψη μετρητών για πολλές εταιρείες που βασίζονταν στην εύκολη πρόσβαση στην πίστη για να συνεχίσουν να δημιουργούν καινούρια έργα. Καθώς η οικονομική πίεση βάθυνε, η Evergrande και άλλοι μεγάλοι κατασκευαστές ακινήτων έπεσαν σε χρεοκοπία και ο αντίκτυπος έγινε αισθητός σε ολόκληρο τον κλάδο.
Τον περασμένο μήνα, εκατοντάδες εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες και προμήθειες στον τομέα των ακινήτων, όπως κατασκευαστικές εταιρίες και διαμορφωτές τοπίου, εξέδωσαν κοινή δήλωση προς τις κυβερνητικές αρχές λέγοντας ότι «αντιμετωπίζουν κρίση επιβίωσης» επειδή δεν είχαν πληρωθεί για μήνες.