Πιάνουμε το νήμα από την επόμενη μέρα της εκκένωσης της Σμύρνης. Αναζητούμε τα πρώτα πατήματα των Μικρασιατών στη μητροπολιτική Ελλάδα που δεν αποδείχτηκε και τόσο φιλόξενη. Από την απαγόρευση εισόδου σε πρόσφυγες που είχε διατάξει από τον Ιούλιο του 1922 η βασιλική κυβέρνηση Πρωτοπαπαδάκη-Γούναρη μέχρι τις κραυγές για «τουρκόσπορους» και «παστρικές».
Στο 100σέλιδο βιβλίο του Hot.Doc History που θα βρείτε ένθετο την Κυριακή στο Documento αποτυπώνεται η Οδύσσεια 1,5 εκατομμυρίου ανθρώπων με τον προσφυγικό μπόγο στην πλάτη που αναζητούσαν ένα πιάτο φαΐ και μια λαμαρίνα να βάλουν το κεφάλι τους. «Απ’ τον Πειραιά, μας βάλανε στο βαπόρι, στη Θεσσαλονίκη μας φέρανε. Μας βγάλανε και μας αφήσανε. Στα σοκάκια της Θεσσαλονίκης πεταμένοι ήμαστε».
Πάνω στη δυστυχία τους χτίστηκε μια απάνθρωπη αισχροκέρδεια. «Σπείρα. Ενα ψωμί το πουλούσαν ένα δαχτυλίδι χρυσό». Κι ακολούθησε ο λαβύρινθος των ανταλλάξιμων περιουσιών. Τα κερδοσκοπικά παιχνίδια των Τραπεζών με τα προσφυγικά ομόλογα. Οι μετέωροι οι τίτλοι ιδιοκτησίας.
Και όμως μέσα σ΄ αυτήν την ανείπωτη ανθρώπινη τραγωδία η Ελλάδα υπό την άγρυπνη διεθνή εποπτεία της «Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων» κατάφερε να αποξηράνει έλη που απέδωσαν 740.000 στρέμματα καλλιεργήσημων εδαφών. Η συμβολή των προσφύγων στην αύξηση της αγροτικής παραγωγής καταγράφεται σε επίσημη έκθεση της Κοινωνίας των Εθνών: Υπερδιπλασιασμός της καπνοπαραγωγής μεταξύ 1922-24 και της σιτοπαραγωγής μεταξύ 1922-28. Επίσης «η εθνική βιομηχανία επλουτίσθη δια της προσθήκης νέων καθαρώς προσφυγικών βιομηχανιών, όπως η ταπητουργία, οι δε προϋπάρχοντες κλάδοι ενισχύθησαν δια της εισροής χιλιάδων εργατικών χειρών και τεχνιτών».
Σημαντικότατες παραμέτρους αποτελουν και η συμβολή των Μικρασιατών στο δημογραφικό (εποίκισαν μεγάλες περιοχές κυρίως στη Βόρειο Ελλάδα τις οποιες είχαν εγκαταλέιψει οι Τούρκοι με την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών) καθώς και στα Γράμματα και τις Τέχνες.
Και μόνο τα ανόματα των Σεφέρη, Γληνού, Ανδρόνικου, Βενεζη, Λουντέμη, Κουν, Καλομοίρη, Περιστέρη, Παπαϊωάννου θα αρκούσαν.
Γράφουν: Λάζου, Λυμπεράτος, Παναγιωτίδης, Κατσιμάρδος, Βενάκης.
