Η Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από 17 έως και 21 Ιουλίου αποτελεί παρά τις παραφωνίες και τα στραβοπατήματά της μια ιστορική στιγμή για την Ευρώπη και ένα πρώτο βήμα προς την περαιτέρω οικονομική και δημοσιονομική σύγκλιση, καθώς και την αμοιβαιοποίηση του δημόσιου χρέους των κρατών-μελών της ΕΕ.
Οι πόροι τόσο από το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ όσο και από το Next Generation EU ή του κατά κόσμον ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης αποτελούν μια ευκαιρία για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες να επιδιώξουν γρήγορη ανασυγκρότηση από τη βαθιά ύφεση στην οποία τους βύθισε η πανδημία Covid-19 το 2020.
Για τη χώρα μας οι πόροι που της αναλογούν αποτελούν μάλλον και την τελευταία ευκαιρία να επιτευχθούν βιώσιμοι και υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης που θα αναστρέψουν δραστικά την ανεργία, τη φτωχοποίηση και τη μετανάστευση νέων και εξειδικευμένων κυρίως εργαζομένων και επιστημόνων, την οποία προκάλεσε η δημοσιονομική και οικονομική κρίση του 2009.
Η κυβέρνηση σήμερα δεν αντιμετωπίζει τα θηριώδη ελλείμματα του 2009 αλλά ένα υψηλό δημόσιο αποθεματικό που τροφοδοτήθηκε από την υπερφορολόγηση των μικρομεσαίων πολιτών από το 2015 και μετά.
Επιπλέον σήμερα δεν βιώνουμε έναν σπαρακτικό εθνικό διχασμό που προκάλεσαν οι «δήθεν» αντιμνημονιακές δυνάμεις αλλά ένα ηπιότερο πολιτικό κλίμα.
Στα υπουργεία υπάρχουν εξειδικευμένα στελέχη με σημαντική εμπειρία στη διαχείριση ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων, ενώ η επιτροπή Πισσαρίδη που συστήθηκε με πρωτοβουλία της κυβέρνησης απαρτίζεται από επιστήμονες εγνωσμένου κύρους. Σίγουρα είναι μια καλή ιδέα για να αξιοποιήσει κάποιος την εμπειρία και τις γνώσεις τους.
Ωστόσο δεν πρέπει η κυβέρνηση να εξαντλεί αυτή την πολύτιμη κατά τ’ άλλα τεχνογνωσία μόνο για να αναζητήσει τις συνήθεις απαντήσεις στα τετριμμένα ερωτήματα:
• Ποιοι κλάδοι είναι η ατμομηχανή της οικονομίας;
• Ποιες μεταρρυθμίσεις χρειάζονται το κράτος και η Δικαιοσύνη;
• Πώς θα ενισχύσουμε το ανθρώπινο δυναμικό;
• Πώς θα προσελκύσουμε επενδύσεις προσανατολισμένες στην έρευνα, την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες;
• Ποιες νέες υποδομές χρειάζονται; Απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα για την ελληνική οικονομία, την πιο μελετημένη της Ευρώπης τα τελευταία δέκα χρόνια, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχουν προταθεί πολλές. Δίπλα στα συμπεράσματα των μνημονιακών κειμένων υπάρχουν εκατοντάδες εθνικά κείμενα δημόσιας πολιτικής, μελέτες διεθνών και εγχώριων φορέων και ερευνητών καθώς και εκτενής σχετική αρθρογραφία.
Ενα ερώτημα ίσως λίγο πιο δύσκολο που θα μπορούσε να θέσει ο πρωθυπουργός είναι το εξής: τι πρέπει να γίνει ώστε η Ελλάδα να αξιοποιήσει τους νέους πόρους με τρόπο που να μην επιστρέφει το μεγαλύτερο μέρος τους στις μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης ως αγορές κεφαλαιουχικών αγαθών και εξειδικευμένων υπηρεσιών, αλλά να δημιουργεί μηχανισμούς μεγιστοποίησης της προστιθέμενης αξίας τους στην Ελλάδα;
Επίσης, ο κ. Μητσοτάκης θα μπορούσε να ρωτήσει την επιτροπή Πισσαρίδη γιατί, ενώ είχε θεσμοθετήσει με πρόσχημα την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μια γενναία έκπτωση στη φορολογία των επιχειρήσεων, των μερισμάτων που αποδίδουν στους μετόχους τους και στα μετοχικά μπόνους που δίνουν στα μεγαλοστελέχη τους, η οικονομία διολίσθησε σε ύφεση ήδη από το τέταρτο τρίμηνο του 2019, πολύ πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας;
Επιπλέον, θα μπορούσε να ερωτηθεί η επιτροπή αν η παρασιτική επιχειρηματικότητα που ευδοκιμεί γύρω από το ΕΣΠΑ, όπως οι «πραγματικοί ωφελούμενοι» των vouchers του κ. Βρούτση αλλά και αυτοί που ροκανίζουν τους «απόρρητους» πόρους για το προσφυγικό από το 2015 έως και σήμερα, έχει πράγματι θέση σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό αναπτυξιακό υπόδειγμα.
Τέλος, ας λάβει ο κ. πρωθυπουργός υπόψη το αξίωμα του διακεκριμένου Αμερικανού μαθηματικού Τζον Τούκι ότι «μια κατά προσέγγιση απάντηση σε μια σωστή ερώτηση αξίζει πολύ περισσότερο από μια απάντηση με ακρίβεια στη λάθος ερώτηση».
*Ο Απόστολος Κρυωνίδης είναι αναπληρωτής γραμματέας του τομέα οικονομικών του Κινήματος Αλλαγής, οικονομολόγος και απόφοιτος της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης
