Συνεχίζει να σφυρά αδιάφορα ο Γιώργος Μπαμπινιώτης για τα σοκαριστικά στοιχεία που έρχονται στη δημοσιότητα σχετικά με τα όσα συνέβαιναν στο Αρσάκειο τόσο από τον Δημήτρη Λιγνάδη και τα οποία αποκάλυψε την Κυριακή το Documento αλλά και από άλλους καθηγητές
Πριν από μερικές μέρες, ο Θεμιστοκλής Πανταζάκος, Λέκτορας Ιστορίας – Φιλοσοφίας της Επιστήμης, έστειλε ανοιχτή επιστολή προς τον Πρόεδρο της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, Γιώργο Μπαμπινιώτη, στην οποία περιέγραφε συγκεκριμένα, σωρεία περιστατικών κακοποίησης στο Αρσάκειο-Τοσίτσειο Γυμνάσιο Πατρών, όπου φοίτησε για ένα έτος.
Το ThePressProject δημοσιεύει την απάντηση του Γιώργου Μπαμπινιώτη στην επώνυμη και πολύ σοβαρή καταγγελία, μαζί με ένα σχόλιο του κ. Πανταζάκου.
Ο τρόπος που επιλέγει ο επί 34 έτη πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής να απευθυνθεί στον απόφοιτο, με προσωπικές επιθέσεις, ψυχιατρικοποίηση και ειρωνεία, μαζί με πολιτικές αναφορές, είναι χαρακτηριστικός του τρόπου που αντιμετωπίζει το θέμα ο Γιώργος Μπαμπινιώτης, την ώρα που πληθαίνουν οι υπογραφές αποφοίτων του Αρσακείου προς τη διοίκησή του που ζητούν διερεύνηση της υπόθεσης.
Σημειώνεται επίσης ότι ο Γιώργος Μπαμπινιώτης χαρακτήρισε «αόριστες και γενικόλογες» τις καταγγελίες των 285 αποφοίτων, καλώντας τους να απευθυνθούν σε εισαγγελέα, με την προκαταρκτική εξέταση να έχει ήδη ξεκινήσει.
Η επιστολή του Θεμιστοκλή Πανταζάκου όπως δημοσιεύτηκε στο προσωπικό του προφίλ στο Facebook
Κύριε Μπαμπινιώτη,
Τις προηγούμενες μέρες, 285 απόφοιτες και απόφοιτοι του Αρσακείου συνυπέγραψαν ένα κείμενο καταγγέλλοντας τα περιστατικά ψυχολογικής, σεξουαλικής, σκέτης βίας που υπέστησαν εντός του σχολείου. Η δική σας αντίδραση ήταν να απευθυνθείτε στην Εισαγγελία προκειμένου να κληθούν να καταθέσουν οι συνυπογράφοντες και να λάβουν συγκεκριμένη μορφή οι «αόριστες και γενικόλογες αναφορές» της επιστολής, όπως είπατε. Ζητήσατε δηλαδή στην ουσία οι άνθρωποι αυτοί να εξαναγκαστούν να αποκαλύψουν τα όνοματά τους δημόσια, να καταθέσουν θέλοντας και μη. Πρόκειται για μια κίνηση που, αν και όχι παράνομη, αποτελεί τακτική εκφοβισμού. Θέσατε τον εαυτό σας, από την πρώτη στιγμή, απέναντί στους, και όχι μαζί με τους, απόφοιτους.
Κύριε Μπαμπινιώτη, υπάρχουν δύο δυνατές εξηγήσεις για την ύπαρξη του κειμένου των αποφοίτων. Η πρώτη είναι ότι, όπως μαρτυρά ο αριθμός τους, οι άνθρωποι αυτοί καταγγέλλουν μια υπαρκτή κουλτούρα και παρατεταμένη πρακτική πολύμορφης κακοποίησης εντός του σχολείου. Η άλλη είναι ότι 285 ξεχωριστοί άνθρωποι, που προφανώς άλλο τίποτα να κάνουν στη ζωή τους δεν είχαν, αποφάσισαν να τα βάλουν με το Αρσάκειο για να διακορεύσουν την τιμή και την υπόληψή του. Όσο παρανοϊκή κι αν ακούγεται η δεύτερη εξήγηση, καταλαβαίνω γιατί την επιλέξατε. Όσοι έχουμε περάσει από το Αρσάκειο καταλαβαίνουμε ότι η ψευδεπίγραφη, κατασκευασμένη και, ας είμαστε ειλικρινείς, κομμάτι θλιβερή ιδέα περί αίγλης και μεγαλοπρέπειας του σχολείου είναι κεντρικό σημαίνον στη ζωή πολλών ανάμεσα στους διοικούντες και τους διδάσκοντες. Η ίδια αυτή ιδέα είναι εξάλλου που παρήγαγε μεγάλο μέρος του εκφοβισμού, του εξευτελισμού, της συνεχούς κακοποίησης που υπέστησαν όσοι δεν επικύρωναν, με την ακαδημαϊκή επίδοση και την συμπεριφορά τους, το φαντασιακό που το σχολείο θέλει να εγκαταστήσει για τον εαυτό του, την αυτοεικόνα όσων τυχαίνει να έχουν κάποια εξουσία εντός του.
Ως άνθρωπος που πέρασε από το Αρσάκειο ευτυχώς μόνο μία χρονιά, επιτρέψτε μου να καταθέσω εδώ τη δική μου εμπειρία, όχι γενικά και αόριστα όπως παραπονεθήκατε ότι κάνουν οι άλλοι απόφοιτοι, αλλά επώνυμα και συγκεκριμένα. Την σχολική χρονιά 2004-2005 λοιπόν, οπότε και φοίτησα στο Αρσάκειο, συνάντησα ένα κλίμα αφενός άκρατου νεοπλουτισμού, αφετέρου άνθισης ακροδεξιών αντιλήψεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι, μέρες μετά την κατάκτηση του Euro 2004 γαρ, παρέες μαθητών τραγουδούσαν συχνά-πυκνά, δυνατά και περήφανα μέσα στις τάξεις, το εμετικό σύνθημα «Δεν θα γίνεις Έλληνας ποτέ, Αλβανέ-Αλβανέ». Οι αντιδράσεις των καθηγητών ήταν απλά να παρακολουθούν το θέαμα, χαμογελώντας και αστειευόμενοι γι’ αυτό.
Μακάρι όμως να περιοριζόταν στο ιδεολογικό-συνθηματολογικό κομμάτι η νοσηρότητα εντός του σχολείου κύριε Μπαμπινιώτη. Δυσκολεύομαι να διαλέξω ένα σημείο εκκίνησης για την περιγραφή της πιο απτής κακοποίησης που έλαβε χώρα εκεί (και δεν βλέπω κανέναν λόγο να μην λαμβάνει χώρα ακόμα), οπότε θα αρχίσω από την πρώτη μου μέρα στο Αρσάκειο. Προερχόμενος καθώς ήμουν από ένα συνοικιακό σχολείο, η ενδυμασία μου δεν αντιστοιχούσε στις επιταγές των κοσμικών Πατρών. Να το πω απλά: είχα μαλλί αφάνα, φορούσα φόρμες, άκουγα χέβι μέταλ. Το έγκλημα αυτό ήταν φαίνεται ασυγχώρητο για πολλούς συμμαθητές μου, και ειδικά για αυτούς που διατηρούσαν την εξουσία στις άτυπες ιεραρχίες των μαθητών. Από την πρώτη στιγμή έγινα στόχος επιθέσεων τραμπουκισμού (bullying), και βέβαια δεν ήμουν ο μόνος. Όσοι δεν υπέκυπταν στην νόρμα του ντύνεσθαι ακριβά, όσοι δεν κυκλοφορούσαν με το καρτελάκι της τιμής έξω από το ρούχο που φορούσαν, όσοι δεν συμπεριφέρονταν σαν φερέλπιδες κληρονόμοι της αστικής τάξης και ιδιοκτήτες του κόσμου, λάμβαναν και τις συνέπειες: ξύλο, εξευτελισμός, απρόκλητος τραμπουκισμός. Το συνεχές αυτό κορυφώθηκε κάποια στιγμή προς το τέλος της σχολικής χρονιάς, όπου οι γνωστοί τραμπούκοι της τάξης πέταξαν από τον πρώτο όροφο (!) ένα μικρότερο παιδί, κατ’ εξακολούθηση θύμα των επιθέσεών τους, το οποίο έσπασε και κάποια πλευρά κατά την πρόσκρουσή του με το έδαφος.
Να έρθουμε όμως σε αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο, στο πώς αντιδρούσαν οι ενήλικες στο δωμάτιο μπροστά σε όλο αυτό το θέαμα. Η απάντηση είναι απλή: συνεπικουρώντας το. Η αντίδραση των καθηγητών σε αγέλες αγοριών που ορμούσαν μέσα σε τάξεις και πλάκωναν άγρια στο ξύλο τα θύματά τους ήταν η απλή απάθεια, η σιωπηρή παραδοχή πως τα θύματα μάλλον άξιζαν ό,τι περνούσαν καθώς δεν ταίριαζαν στον ανθρωπότυπο του σχολείου, παρίες όντες εντός του κορμού των αστικών Πατρών. Αυτοί οι απαθείς και χειροκροτητές καθηγητές έχουν ονόματα: Φιλοποίμην Αλεβίζος, Κατερίνα Γεωργίου, Χαρίκλεια Παλυβού, Ελένη Κοτρώτσου, Χαράλαμπος Στανίτσας (μετέπειτα Αντιδήμαρχος Πατρών με τον σχηματισμό του Γιάννη Δημαρά). Είναι δύσκολο κύριε Μπαμπινιώτη, μέσα στον συνεχή και καθημερινό χαρακτήρα της βίας και της εξάρθρωσης της προσωπικότητάς σου, να συγκρατήσεις συγκεκριμένα περιστατικά. Παρ’ όλα αυτά, δύο, που αφορούν την Χαρίκλεια Παλυβού και εμένα, έχουν εντυπωθεί στο μυαλό μου με καθαρότητα μέχρι σήμερα. Το πρώτο, μετά από έναν καθιερωμένο ξυλοδαρμό, όπου μου απευθύνθηκε ρωτώντας με: «Κι εσύ γιατί δεν αντιδράς; Μήπως θες να τις τρως;». Το δεύτερο, κατά τη διάρκεια μιας γενικότερης οχλαγωγίας στην τάξη, στην οποία συμμετείχαν οι περισσότεροι μαθητές, όπου με ξεχώρισε από το πλήθος ως αδύναμο και μου είπε δημόσια: «Μιλάνε όλοι, μιλάει κι ο Θέμης». Προσπαθώ να αναλύσω τι δείχνει αυτό το περιστατικό για την ψυχοσύνθεση ενός οργανισμού κι ενός καθηγητή, και τι συνέπειες έχει για την ψυχοσύνθεση του θύματος, κι ακόμα και σήμερα χάνω τα λόγια μου. Μεταξύ μας κύριε Μπαμπινιώτη, όποιος δεν κατανοεί από μόνος του μάλλον είναι χαμένη περίπτωση, οπότε δεν θα σχολιάσω περαιτέρω. Η μόνη υποψία αντίδρασης σε αυτό το τοπίο καθημερινής βίας ήρθε ως απάντηση στο περιστατικό που αναφέρθηκε παραπάνω, όταν μικρότερος μαθητής-στόχος των τραμπούκων έπεσε, ή καλύτερα πετάχτηκε, από τον πρώτο όροφο. Στην περίπτωση αυτή, συγκαλέστηκε ένα συμβούλιο καθηγητών, γονέων και κηδεμόνων, σκέτη παρωδία, όπου καθείς από τους ιθύνοντες παραληρούσε για τις αρχές του σχολείου, σε μια συζήτηση πλήρως αποπροσανατολισμένη, μετά το πέρας της οποίας δεν τιμωρήθηκε κανείς για τίποτα.
Όλα αυτά, κύριε Μπαμπινιώτη, χωρίς να αναφερθώ στις επιθέσεις κατά της προσωπικότητάς μας που εξαπέλυαν οι καθηγητές εξ αφορμής των ακαδημαϊκών μας επιδόσεων. Δεν γίνεται να καταδειχθεί κάτι συγκεκριμένα, γιατί πολύ απλά αυτή ήταν η αυτονόητη καθημερινότητά μας, η οποία αυτή τη φορά δεν ξεχώριζε δυνατούς και αδύναμους ανήλικους: όλοι ήταν έρμαια συνεχών προσβολών και υποτίμησης που περίμεναν στη γωνία σε κάθε λάθος απάντηση. Πρωταγωνιστής σε αυτά τα σκηνικά, χωρίς οι υπόλοιποι να υπολείπονται πολύ, ήταν ο μαθηματικός Φιλοποίμην Αλεβίζος. Φυσικά, το επιχείρημα του σχολείου, ή η εκλογίκευσή του όπως καλύτερα θα λέγαμε, ήταν ότι όλα αυτά γίνονταν «για το καλό μας». Ενάντια φυσικά στα συμπεράσματα κάθε σύγχρονης επιστημονικής μελέτης που καταδεικνύει το αυτονόητο: κανείς δεν μαθαίνει καλύτερα όταν τραμπουκίζεται, ειδικά αναφορικά με υψηλών απαιτήσεων γνωστικά έργα όπως είναι η διανοητική εκμάθηση της σχολικής ύλης. Ενάντια στο προφανές: ότι αυτές οι συμπεριφορές στόχευαν στην ικανοποίηση των σαδιστικών τάσεων των διδασκόντων και στην επικύρωση της αυτοεικόνας τους ως έχοντες εξουσία και καθηγητικό κοινωνικό κύρος.
Κλείνοντας, υπάρχει και το κομμάτι της σεξουαλικής αποπλάνησης, παρενόχλησης, κακοποίησης, για το οποίο δεν είμαι αρμόδιος να μιλήσω εκτενώς. Γνωρίζω όμως ότι καθηγητής τότε στο σχολείο διατηρούσε σχέση με μαθήτρια. Αν το επιθυμεί η ίδια, ας βγει να το πει. Δεν είναι στον χαρακτήρα μου, ούτε και θα έπρεπε να είναι στον χαρακτήρα κανενός, να εξαναγκάζει τα θύματα να μιλήσουν. Η ντροπή ανήκει αποκλειστικά σε όποιον άνθρωπο, αγνοώντας πλήρως τις ιδιαίτερες χρονικότητες και τροπικότητες που χαρακτηρίζουν την επεξεργασία του τραύματος και οι οποίες είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες, εκβιάζει τα θύματα με την επίφαση της διαφάνειας προκειμένου να προστατευτεί ο ίδιος. Πολύ δε περισσότερο θα έπρεπε αυτός ο κάποιος να ντρέπεται αν τυχαίνει να έχει και εξέχουσα θέση μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Στην περίπτωση του θεάτρου κύριε Μπαμπινιώτη, οι καταγγελίες δεν απειλούν το ίδιο το θέατρο. Στην περίπτωση του Αρσακείου, επιτέλους το απειλούν. Η προσωπική, δική σας περίπτωση, είναι ενδιαφέρουσα. Ενώ κατά κανόνα είστε μια φιγούρα της δημόσιας σφαίρας που περιορίζεται σε εθνοπαραληρηματικές δηλώσεις περί γλώσσας, τις οποίες συχνά-πυκνά έγκριτοι συνάδελφοι γλωσσολόγοι καταδεικνύουν ως αδόκιμες και γραφικές, φτάνετε να γίνεστε επικίνδυνος σε συγκυρίες σαν τη σημερινή. Αυτό δεν θα σας το επιτρέψουμε. Όσες και όσοι είδαμε την προσωπικότητά μας να ισοπεδώνεται στο Αρσάκειο, όσες και όσοι αποκτήσαμε τραύματα από αυτό, έχουμε πλέον βρεθεί μεταξύ μας. Είμαστε πολλές και πολλοί, και δεν διανοήστε το πόσο δεν μας τρομάζουν οι κινήσεις σας. Γιατί κανείς δεν θέλει τόσο πολύ να μιλήσει, όσο βαθιά το θέλει ένα παιδί που έχει κακοποιηθεί.
Γιατί, αντίθετα με όσα μας μάθατε, η δύναμη βρίσκεται στον συνασπισμό και στην αντεπίθεση των αδύναμων αυτού του κόσμου.
Μετά καμίας βέβαια τιμής,
Θέμης Πανταζάκος
Λέκτορας Ιστορίας-Φιλοσοφίας της Επιστήμης,
Επίτιμος Ερευνητικός Υπότροφος, University College London (UCL)
Η απάντηση του Γιώργου Μπαμπινιώτη
Κλειστή επιστολή στον κ.Πανταζάκο
Κύριε Πανταζάκο,
Λόγω ηλικίας έχω μακράν πείρα ψυχοπαθολογικών περιπτώσεων, οπότε δεν με ξενίζει η περίπτωσή σας ως διανοητικής λειτουργίας σε σύγχυση, κατά την οποία ένας χρόνος φοίτησης σ’ ένα ιστορικό σχολείο, όπως το Αρσάκειο τής Πάτρας, ένας χρόνος ήρκεσε για να συσσωρεύσετε τόσο μίσος, τέτοια ψυχικά τραύματα και τόση επιθετική διάθεση. Αλήθεια, τουλάχιστον με τον κοινό νου, όχι τον εκλεπτυσμένο ενός φιλοσόφου, δεν καταλαβαίνετε ότι τα υπόλοιπα 11 χρόνια τής φοίτησής σας σε σχολεία ήταν αυτά που καθόρισαν τελικά την ζωή σας και όχι η μία χρονιά στα Αρσάκεια; Είναι δυνατόν να διαμόρφωσε την όποια προσωπικότητά σας η μία χρονιά φοίτησης; Άβυσσος η ψυχή τού ανθρώπου…
Παρακολουθώντας το επίπεδο τής σκέψης, τα σαθρά επιχειρήματα και τα παρανοϊκά συμπεράσματά σας, πλήρη θεωρητικών κοινοτοπιών και αριστερών πομφολύγων, λυπάμαι τους φοιτητές σας στους οποίους διδάσκετε —αν διδάσκετε πουθενά— το πιο απαιτητικό αντικείμενο, την ιστορία τής φιλοσοφίας.
Και μια και μιλάμε για ιστορία, ο καθένας έχει οικοδομήσει την προσωπική του ιστορία, μέσα από την δουλειά, την επιστήμη και το έργο του. Η δική μου ιστορία είναι αρκετά γνωστή. Η δική σας; Γιατί τόση αλαζονία όταν παραμένετε ακόμη ευρύτατα άγνωστος; Φαίνεται, κύριε Επίτιμε, ότι το Αρσάκειο άφησε πάνω σας κάποια ίχνη του: Μάθατε δηλ. τελικά «να αντιδράτε», αλλά σε λάθος πρόσωπα για λάθος λόγους.
Με ίχνη συμπονετικής εκτίμησης για πάσχοντα
Γ. Μπαμπινιώτης
Το σχόλιο του Θεμιστοκλή Πανταζάκου:
Το σχόλιό μου θα είναι σύντομο: κύριε Μπαμπινιώτη, η αντίδρασή σας στο κείμενο των 285 ήταν να αποκαλέσετε τους ισχυρισμούς τους γενικολογίες και αοριστολογίες, να τους υποβαθμίσετε, και να εκβιάσετε δικαστικά τους υπογράφοντες. Η αντίδρασή σας στη δική μου, επώνυμη και συγκεκριμένη καταγγελία, ήταν να με αποκαλέσετε τρελό, να στραφείτε ενάντια ενός ολόκληρου πολιτικού χώρου, να επικαλεστείτε ως επιχείρημα το ότι εσείς είστε γνωστός και εγώ άγνωστος (;!). Κύριε Μπαμπινιώτη, αν δεν σας κάνει ούτε το γενικό ούτε το συγκεκριμένο, μήπως αυτό που θέλετε τελικά είναι να μην μιλάμε καθόλου;
Κατηγορείτε εμένα ότι βρίσκομαι σε διανοητική σύγχυση, αλλά είναι πραγματικά να απορεί κανείς διαβάζοντας τη δική σας απάντηση. Το επιχείρημά σας απαντάει στην ουσία σε φανταστικούς ισχυρισμούς που ουδέποτε έκανα στο αρχικό μου κείμενο, όπως το ότι η προσωπικότητά μου έχει χαραχθεί ανεπανόρθωτα, και ότι αυτό έχει συμβεί από τον έναν χρόνο μαθητείας μου στο Αρσάκειο. Επίσης, δεν διδάσκω Ιστορία της Φιλοσοφίας. Όσο για την τύχη των φοιτητών μου, σας παραπέμπω ευθέως στις αξιολογήσεις που μου έχουν κάνει οι ίδιοι, οι οποίοι βρίσκονται στο δημόσια διαθέσιμο βιογραφικό μου σημείωμα.
Στ’ αλήθεια κάνετε αμήχανη τη θέση μου. Αναμενόμενο το να βρίσκεστε σε πανικό, αλλά όχι και το να χρησιμοποιείτε τα αμίμητα επιχειρήματα ότι εγώ είμαι τρελός κι εσείς γνωστότερος. Η αντίδρασή σας είναι σπασμωδική κύριε Μπαμπινιώτη, θυμίζει αυτή του παιδιού που αντιδρά βίαια στη συνειδητοποίηση ότι στη ζωή, εκτός από τα προνόμια, υπάρχει και η ευθύνη. Παλινδρομείτε κύριε Μπαμπινιώτη, ή τέλος πάντων έχετε μείνει πίσω εξ αρχής και ποικιλοτρόπως. Εμπειρίες σαν τη δική μου από το Αρσάκειο Πάτρας, την αλήθεια των οποίων δεν έχω κανέναν λόγο να αμφισβητώ, φτάνουν, στα προσωπικά μηνύματα και στο τηλέφωνό μου, τρεις με πέντε τη μέρα. Η πιο τρανή απόδειξη ότι το πρόβλημα, μπροστά στο οποίο κλείνετε τα μάτια και απαντάτε με βρισιές, ήταν δομικό και διαρκές, όχι ατομικό και παροδικό.
Αν νομίζετε ότι θα τρομάξουμε με τέτοιου επιπέδου κινήσεις, είστε βαθιά νυχτωμένος. Είμαστε σταγόνες, και η πρόγνωση του καιρού δείχνει καταιγίδα.
Θέμης Πανταζάκος
Υ.Γ. 1: Όπως είναι αυτονόητο για κάθε ακαδημαϊκό, ως κομμάτι του ερευνητικού έργου μετρούνται ουσιαστικά οι, ανωνύμως αξιολογημένες από συναδέλφους, δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά. Σύμφωνα με το Google Scholar, οι δημοσιεύσεις σας εκεί είναι τρεις, μία το 1979 και δύο το 1992. Εκτός λοιπόν από εντελώς άσχετο με τη σημερινή συγκυρία, το ερευνητικό σας έργο δεν είναι και ιδιαίτερα εντυπωσιακό.
Υ.Γ. 2: Αλαζονεία με -ει-. Παραπομπή: Μπαμπινιώτης, Γ. (2002). Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας με Σχόλια για τη Σωστή Χρήση των Λέξεων (Β’ Έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας ΕΠΕ, σ. 114.