Εικόνα από «στρωματολίτες» στο Glacier National Park στις ΗΠΑ, κοντά στα σύνορα με τον Καναδά.
Ο όρος “Stromatolites” προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις Stroma «στρώμα» και λίθος, «πέτρα».
Πρόκειται για «κυανοβακτήρια» τα οποία θεωρούνται οι πρώτοι οργανισμοί στη Γη οι οποίοι παρείχαν οξυγόνο με φωτοσύνθεση. Υπάρχουν αποδείξεις, από απολιθώματα, για την ύπαρξή τους πριν από 3,7 δισεκατομμύρια χρόνια.
Είναι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί που παλαιότερα είχαν το όνομα «κυανοφύκη».
Αποτελούν ομάδα φωτοσυνθετικών προκαρυωτικών κυττάρων (κύτταρα τα οποία δεν έχουν σχηματισμένο πυρήνα) που μπορούν να δημιουργήσουν οξυγονογενή ή οξυγονούχο φωτοσύνθεση. Αναπαράγονται είτε με ένωση είτε με θραυσματοποίηση.
Τα κυανοβακτήρια βρίσκονται σχεδόν παντού σε ξηρά και θάλασσα και ειδικότερα σε χώρους με πολύ φως. Μερικά είδη ζουν σε τελείως αφιλόξενα μέρη, από πλευράς περιβάλλοντος, όπως ακόμη και σε θερμοπηγές όπου η θερμοκρασία υπερβαίνει τους 85 βαθμούς Κελσίου.
Στα κυανοβακτήρια οφείλεται, κατά ένα μεγάλο μέρος η εξέλιξη του φωτοσυνθετικού οξυγόνου, ιδιαίτερα στους ωκεανούς. Συμβάλουν κατά πολύ στη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα, κατά τις ανεξάρτητες φωτός αντιδράσεις, καθώς και του αζώτου.
Πολλές φορές συγκεντρώνονται σε μεγάλους αριθμούς λόγω υπερβολικής ανάπτυξης σε επιφάνειες λιμνών, υδατοδεξαμενών που διακρίνονται τακτικότερα σαν πράσινοι επιπλέοντες κόκκοι. Αυτές όμως οι μεγάλες συγκεντρώσεις μπορεί και να απελευθερώσουν τοξίνες, γνωστές ως κυανοτοξίνες.
Οι πρώτοι στρωματολίτες ανακαλύφθηκαν το 1950 στο Shark Bay της Αυστραλίας. Οι πιο πρόσφατες ανακαλύψεις ήταν στην Γροιλανδία και χρονολογούνται σε 3,7 δισεκατομμύρια χρόνια.
