Το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα τα τελευταία χρόνια δείχνει να οδηγείται σε μια μοιραία απαξίωση ή και κατάρρευση. Τα δυσοίωνα σημάδια όχι μόνο ενός ευρωσκεπτικισμού, αλλά της απομάκρυνσης από τα «ευρωπαϊκά ιδεώδη» πυκνώνουν όλο και περισσότερο πάνω από τον «ουρανό» της Γηραιάς Ηπείρου.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ευρωπαϊκοί λαοί πίστεψαν σε ένα όραμα μια ενωμένης Ευρώπης ειρηνικής, ανθρωπισμού, με κράτος δικαίου αλλά και κοινωνικής δικαιοσύνης. Μιας ενωμένης Ευρώπης που θα συσπειρώσει τους λαούς μέσα από την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων. Σε πολλές χώρες σήμερα επικρατούν ηγεσίες που στην πραγματικότητα στέκονται απέναντι ακόμα και στα προτάγματα του Διαφωτισμού, που πριν από χρόνια αποτελούσε τη συγκολλητική ουσία.
Λογικές χειραγώγησης των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, παρακολουθήσεις πολιτικών αντιπάλων και απαξίωσης θεσμών και κοινοβουλευτικών διαδικασιών που πριν χρόνια θα μας φαίνονταν αδιανόητες για ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σήμερα αποτελούν σε πολλές χώρες κοινή πρακτική. Οι γαλλικές εκλογές και το ποσοστό της ακροδεξιάς φαίνεται πως δεν χτύπησαν τα απαραίτητα «καμπανάκια». Κανένας μάλλον δεν πήρε το μάθημα του από την κανονικοποίηση της ακροδεξιάς στα μάτια των Γάλλων πολιτών.
Για ακόμη μια φορά το πολιτικό σκηνικό στην Ιταλία είναι σαν να μια κινούμενη βόμβα έτοιμη να εκραγεί. Μετά την παραίτηση Ντράγκι, οι πρόωρες εκλογές έχουν προγραμματιστεί για το Σεπτέμβριο, με τις δημοσκοπήσεις να αναδεικνύουν ως κυβερνητική πλειοψηφία τα νεοφασιστικά κι ακροδεξιά κόμματα «Αδελφοί της Ιταλίας» της Μελόνι και τη «Λέγκα του Βορρά» του Σαλβίνι, καθώς και τη λαϊκίστικη δεξιά «Φόρτσα Ιτάλια» του Μπερλουσκόνι.
Σε ένα σενάριο συμμαχίας των τριών, η Μελόνι θα είναι πιθανότητα πρωθυπουργός προερχόμενη από το μεγαλύτερο κόμμα, καθιστώντας την Ιταλία την πρώτη από τις μεγάλες χώρες της ΕΕ με ακροδεξιά κυβέρνηση. Όσο κι αν τρομάζει αυτό το σενάριο, σήμερα μοιάζει το πιο πιθανό. Η ακροδεξιά ροπή στην πολιτική σκηνή της χώρας δεν είναι σημερινό φαινόμενο, ωστόσο είναι η πρώτη φορά που ολόκληρο το εθνικιστικό και alt-right μέτωπο διαμορφώνει συνθήκες κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας.
Η Ιταλία έχει αποδεχθεί την ακροδεξιά ως «κανονικότητα» από το 1994, όταν σχηματίσθηκε η πρώτη κυβέρνηση της Φόρτσα Ιτάλια με επικεφαλής τον Μπερλουσκόνι και κυβερνητικούς εταίρους την Λέγκα του Βορρά, με ηγέτη τότε τον Μπόσι, αλλά και την Εθνική Συμμαχία του ακροδεξιού Φίνι, που αυτοπροσδιοριζόταν ως «μεταφασίστας». Το επόμενο βήμα ήταν η πρώτη κυβέρνηση Κόντε, μετά τις εκλογές του 2018, με εταίρους το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και την σκληρή ρατσιστική δεξιά Λέγκα του Βορρά. Η ανατροπή Ντράγκι προήλθε από τη συμφωνία των Μελόνι-Μπερλουσκόνι-Σαλβίνι, με τα τρία πρόσωπα να έχουν προηγουμένως στηρίξει τον Ντράγκι στον πολυκομματικό κυβερνητικό συνασπισμό. Ουσιαστικά, ο άλλοτε κεντρικός τραπεζίτης της ΕΕ είχε καλέσει τα ακροδεξιά ιταλικά κόμματα να συμμαχήσουν μαζί του, ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Σήμερα τα κόμματα που τον στήριξαν, του τράβηξαν το χαλί κάτω από τα πόδια, οδηγώντας την Ιταλία σε μία ακόμη χειρότερη πολιτική κρίση. Ο Μπερλουσκόνι πήρε επίσης μια προσωπική εκδίκηση με την αποπομπή του τεχνοκράτη Ντράγκι, καθώς ο ίδιος είχε κληθεί δημόσια από τους Μέρκελ-Σαρκοζί να παραιτηθεί και να παραχωρήσει την θέση του στον τεχνοκράτη Μόντι.
Μια κυβέρνηση Μελόνι, Σαλβίνι και Μπερλουσκόνι θα σημάνει το πρόωρο τέλος της ευρωπαϊκής συμμαχίας Μακρόν, Σολτς και Ντράγκι, που είχε διαμορφωθεί τους τελευταίους μήνες, με την ιταλική δεξιά και ακροδεξιά να κυριαρχούν πλέον και να αλλάζουν τις ισορροπίες εντός της ΕΕ και της Ευρωζώνης. Η Ιταλία είναι η τρίτη σε μέγεθος οικονομία της Ευρωζώνης, ωστόσο λόγω του υπέρογκου χρέους της είναι και ο μεγαλύτερος αδύναμος κρίκος της. Ποιες θα είναι οι εξελίξεις στην οικονομία, είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό, ωστόσο αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι τόσο η χώρα όσο και η ΕΕ θα μπουν σε ένα νέο κύκλο αλλαγών, ανατροπών και εσωστρέφειας, πλήττοντας το ήδη τραυματισμένο κύρος και την αξιοπιστία της Ένωσης τόσο στο εξωτερικό, όσο κι απέναντι στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Μαζί με τις εξελίξεις στο μέτωπο του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης, η νέα πολιτική κατάσταση στην Ιταλία αυξάνει περαιτέρω την ανασφάλεια και θολώνει το τοπίο στην ΕΕ.
Ο Γιώργος Μπαλάφας είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και περιφερειακός σύμβουλος Βόρειου Τομέα Αττικής