Η ηθοποιός μιλάει για την «Αντιγόνη», τη δικαιοσύνη και τις αντιδράσεις για την αποφυλάκιση του Δημήτρη Λιγνάδη.
Η παράσταση «Αντιγόνη», σε σκηνοθεσία του Τσέζαρις Γκραουζίνις, έκανε πρεµιέρα στο θέατρο Φρύνιχος των ∆ελφών και σύντοµα θα παρουσιαστεί στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου (5-6/8). Ο θίασος αποτελείται από εξαιρετικούς ηθοποιούς της νέας γενιάς, µε την Ελλη Τρίγγου στον ρόλο της Αντιγόνης και τον Βασίλη Μπισµπίκη στον ρόλο του Κρέοντα. Μιλήσαµε για όλα τα επίκαιρα ζητήµατα που θίγει η παράσταση και φυσικά για τις διαµαρτυρίες του καλλιτεχνικού κόσµου απέναντι στην αποφυλάκιση του ∆ηµήτρη Λιγνάδη. Η Ελλη Τρίγγου ξεχώρισε µε το «Suntan» του Αργύρη Παπαδηµητρόπουλου, έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό µε τον ρόλο της Ασηµίνας στις «Αγριες µέλισσες» και την επόµενη σεζόν ετοιµάζεται να υποδυθεί την Γκρέις στη θεατρική µεταφορά του «Dogville» του Λαρς φον Τρίερ.
«Αντιγόνη», πώς «διαβάζεις» την ηρωίδα του Σοφοκλή, τις πράξεις και την ανυπακοή που επιδεικνύει προς την εξουσία;
Υστερα από χιλιάδες χρόνια προσπαθούµε ακόµη να ερµηνεύσουµε και να κατανοήσουµε το έργο ενώ επανερχόµαστε διαρκώς στα νοήµατά του. Η Αντιγόνη δίνει τη µάχη µε αφετηρία ένα προσωπικό ζήτηµα. Αισθάνεται έντονη αδικία και κουβαλάει το βάρος των πράξεων της οικογένειάς της θεωρώντας ότι έχει επέλθει η επιθυµητή ισορροπία µε την τιµωρία και τον θάνατο. Ο στρατηγός που γίνεται βασιλιάς της πόλης επιχειρεί να συνεχίσει το µοτίβο της τιµωρίας. Η Αντιγόνη δεν µπορεί να διαχειριστεί τη βούληση της εξουσίας και από αυτό το σηµείο ξεκινάει η τραγωδία. Το προσωπικό ζήτηµα γίνεται σταδιακά πολιτικό/συλλογικό και αρχίζει να απασχολεί ολόκληρη την πόλη.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της δικής σας προσέγγισης στο σοφόκλειο έργο;
Με γοητεύει ο τρόπος που έχουµε προσεγγίσει το έργο του Σοφοκλή και η οπτική του Τσέζαρις Γκραουζίνις. Ολα εκκινούν από την πλήρη άγνοια της Αντιγόνης σε σχέση µε τον τρόπο που µπορεί να ξεκινήσει µια επανάσταση. ∆εν γνωρίζει ποιο δρόµο πρέπει να ακολουθήσει για να εναντιωθεί στην αντρική και κοινωνική εξουσία. Ανακαλύπτει τη δύναµη που κρύβει µέσα της καθώς εξελίσσεται η ιστορία. Ο χαρακτήρας της επαναστάτριας Αντιγόνης διαµορφώνεται σταδιακά. Πρόκειται για ένα κορίτσι που αναζητά τη δύναµη προκειµένου να αποδοθεί δικαιοσύνη. Την ίδια στιγµή εξελίσσεται µια γιορτή στην πόλη, καθώς η Θήβα νίκησε στον πόλεµο και οι άντρες επιστρέφουν θριαµβευτές για να πενθήσουν τους νεκρούς τους. Αυτή η γιορτή διακόπτεται από τη διαµάχη των κεντρικών χαρακτήρων του έργου. Σε όλη τη διάρκεια της παράστασης παρατηρούµε µια αντίθεση ανάµεσα στην ανάγκη της πόλης να γιορτάσει και να ξεκουραστεί από τον θάνατο και τους ανθρώπους που προσπαθούν να υπερασπιστούν αυτό που θεωρούν σωστό.
Υπάρχει σύγκρουση και µε το κυρίαρχο πατριαρχικό µοντέλο;
Φυσικά υπάρχει αυτή η διάσταση. Η Αντιγόνη συµπυκνώνει όλες τις ιδιότητες ώστε να µην εισακούεται. Είναι µικρή σε ηλικία, γυναίκα και γόνος ανθρώπων που έχουν διαπράξει σκοτεινές πράξεις. Φαινοµενικά κανένας δεν την υπολογίζει. Η πόλη κρατάει σιωπηλή στάση. Η σιωπή όµως εµπεριέχει τοποθέτηση. Τα έµφυλα ζητήµατα διατρέχουν έντονα την αφήγηση της παράστασης. Ο Τσέζαρις Γκραουζίνις έχει µιλήσει για µια φεµινιστική παράσταση. Αυτή η διάσταση δεν έχει επινοηθεί από µας για να προσεγγίσει την τάση της εποχής. Εντοπίζεται από γραφής στο έργο του Σοφοκλή. Ο Κρέοντας παραµένει κάθετος και σταθερός στην απόφασή του επειδή αισθάνεται ότι µια γυναίκα δεν έχει τη δικαιοδοσία να τον αµφισβητήσει. Θα προτιµούσε να τον έχει προδώσει κάποιος από τους άντρες της πόλης προκειµένου να πραγµατοποιηθεί µια ισότιµη µάχη ανάµεσά τους.
Πού τοποθετείς τα ζητήµατα που πραγµατεύεται το έργο σε σχέση µε τη σηµερινή εποχή;
Η «Αντιγόνη» πραγµατεύεται την αιώνια µάχη της εξουσίας σε σχέση µε τον λαό, τις ταξικές αντιθέσεις, το δόγµα του «αποφασίζω και διατάζω» αλλά και την έννοια της δικαιοσύνης. Είναι µια ηρωίδα που διεκδικεί την ισορροπία ανάµεσα στους θεϊκούς και τους ανθρώπινους νόµους.
Αφού ανέφερες την έννοια της δικαιοσύνης, ποιες είναι οι σκέψεις σου για τις διαµαρτυρίες του καλλιτεχνικού κόσµου στα θέατρα όλης της Ελλάδας σε σχέση µε την αποφυλάκιση του ∆ηµήτρη Λιγνάδη;
Είναι νοσηρή η κατάσταση που έχει δηµιουργηθεί. Ο ∆ηµήτρης Λιγνάδης δυστυχώς βρίσκεται εκτός φυλακής βάσει νόµου. Αυτή είναι µια εξέλιξη που πρέπει να µελετήσουµε και να εξετάσουµε πολύ προσεκτικά. Μπροστά στα µάτια µας εξελίσσεται το τελευταίο διάστηµα µια παράλογη κατάσταση. Ενας άνθρωπος καταδικάστηκε για δύο βιασµούς και τελικά αφέθηκε ελεύθερος. Ο καλλιτεχνικός χώρος παίρνει θέση και βρίσκω συγκινητικές τις κινητοποιήσεις γι’ αυτό το ζήτηµα. Προσπαθώ να διατηρήσω τη διαύγεια και την ψυχραιµία µου. Αυτή η περίπτωση θέλει µεγάλη προσοχή, µελέτη και φυσικά θέση. Αυτές τις µέρες συζητάµε διαρκώς µεταξύ µας και προσπαθούµε να µοιραστούµε τα συναισθήµατά µας, αλλά και να σκεφτούµε ποια θα πρέπει να είναι η τοποθέτησή µας απέναντι σε αυτή την κατάσταση. Το σίγουρο είναι ότι βρισκόµαστε σε ένα κοµβικό σηµείο. Η περίπτωση του ∆ηµήτρη Λιγνάδη υπήρξε µια φλέγουσα υπόθεση και η εξέλιξη δείχνει ότι οι γραµµές της δικαιοσύνης αµφιταλαντεύονται και πως τα πράγµατα παραµένουν πολύ ρευστά.
Στην περίπτωση του αναρχικού απεργού πείνας Γιάννη Μιχαηλίδη έχει τηρηθεί εντελώς αντίθετη στάση από το κράτος και τη ∆ικαιοσύνη.
Φυσικά. Ο Γιάννης Μιχαηλίδης έχοντας πλέον εκτίσει τα 2/3 της ποινής του δικαιούται µια αντιµετώπιση που δεν λαµβάνει. Στη δική του υπόθεση ο κανόνας δεν εφαρµόστηκε, ενώ για τον ∆ηµήτρη Λιγνάδη υπήρξαν διαφορετικά αντανακλαστικά και αντιµετώπιση. Τι συµβαίνει; Είναι φυσικό να προκύπτουν όλα αυτά τα ερωτήµατα.
Πιστεύεις ότι αυτή η εξέλιξη αποτελεί πλήγµα για τα θύµατα και τους ανθρώπους που θέλουν να µιλήσουν; Εχει επιστρέψει ο φόβος;
Οχι, ο φόβος δεν έχει επιστρέψει. Παρά το γεγονός ότι η κατάσταση µοιάζει δυσλειτουργική, την ίδια στιγµή η συλλογική κινητοποίηση και η παρέµβαση µόνο ως δύναµη µπορούν να µεταφραστούν για τους ανθρώπους που έχουν µιλήσει ή που θέλουν να µιλήσουν στο µέλλον. Ολα αυτά αποτελούν κοµµάτι µιας ιστορίας που δεν έχει τελειώσει. Μόλις αρχίζει στ’ αλήθεια. Ολα συµβαίνουν στο όνοµα αυτής της εξέλιξης, της µετακίνησης και της µετατόπισης. Ακόµη και σήµερα τα πράγµατα είναι πολύ άβολα, νιώθω ότι βρισκόµαστε στον σωστό δρόµο. Τα λάθη συµβαίνουν για να βρεθεί στο τέλος ο κατάλληλος τρόπος.
Ακούγεται αισιόδοξη η σκέψη σου.
∆εν είµαι αισιόδοξο άτοµο, συνήθως νιώθω αρκετά γειωµένη στην πραγµατικότητα. Θεωρώ όµως ότι όλα αυτά γίνονται για κάποιον πολύ σηµαντικό λόγο. Μπορεί να υπάρχει µπροστά µας µια δύσβατη διαδροµή, όµως εκεί θα φτάσουµε αναπόφευκτα. Είναι στο χέρι όλων µας.
Για να επιστρέψουµε στην «Αντιγόνη», πώς αισθάνεσαι που θα παίξεις για πρώτη φορά στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου;
Ανυποµονησία, αγωνία και λαχτάρα. Είµαι πολύ χαρούµενη γιατί στη συγκεκριµένη παράσταση παίρνει µέρος ένα όµορφο κράµα ανθρώπων και καλλιτεχνών. Είχαµε την ευκαιρία να κάνουµε πρεµιέρα στους ∆ελφούς και να προετοιµαστούµε για κάποιο χρονικό διάστηµα µέχρι να έρθει η ώρα της Επιδαύρου. Βλέπω τον κόσµο µε πολλή χαρά να αγκαλιάζει τις παραστάσεις σε όλα τα θέατρα. Μετά την περίοδο της καραντίνας δεν έχουµε µόνο εµείς ανάγκη να παίξουµε, αλλά και ο κόσµος να βιώσει την οµορφιά του θεάτρου. Αυτό είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρο.
Οι «Αγριες µέλισσες» ολοκλήρωσαν τον κύκλο τους. Ποια παρακαταθήκη σου άφησε αυτή η εµπειρία;
Ηταν ένα πολύτιµο δώρο που ήρθε και άλλαξε τη ζωή µου. Αυτή η δουλειά µού έµαθε πολλά πράγµατα που θα µε ακολουθούν στο µέλλον. Υπάρχουν άνθρωποι που έρχονται να δουν την «Αντιγόνη» επειδή παρακολούθησαν τις «Αγριες µέλισσες» και µας γνωρίζουν από τη συγκεκριµένη σειρά. Αυτό µου δηµιουργεί χαρά και ευγνωµοσύνη. Αισθάνοµαι ότι έγινα καλύτερος άνθρωπος και επαγγελµατίας. Η σειρά άνοιξε τον δρόµο για αναβαθµισµένες δουλειές στην τηλεόραση. Οι τεχνικές προδιαγραφές, η παραγωγή, το σενάριο, οι ηθοποιοί συνέβαλαν στην αλλαγή του τηλεοπτικού τοπίου και αυτό αποτυπώνεται και σε άλλες δουλειές που βλέπουµε τώρα ή θα δούµε στο µέλλον. Βιώνουµε µια αλλαγή και σε αυτό όπως και σε όλα τα υπόλοιπα.
Εχουν αλλάξει οι σεξιστικές αναπαραστάσεις και τα στερεότυπα που συνοδεύουν συνήθως τις τηλεοπτικές σειρές;
Ηδη συµβαίνει αυτό και τα όρια πλέον είναι πιο ξεκάθαρα. Αν και έχουµε δουλειά µπροστά µας, κινούµαστε προς αυτή την κατεύθυνση.
INF0
«Αντιγόνη» του Σοφοκλή, σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα. Σκηνοθεσία: Τσέζαρις Γκραουζίνις. Στις 5 και 6 Αυγούστου στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου