Η ελευθερία του τύπου, των ΜΜΕ και γενικότερα της έκφρασης, είναι μία θεμελιώδης έννοια, μια κατάκτηση του νομικού πολιτισμού και ένας από τους σοβαρότερους πυλώνες της δημοκρατίας, που χρειάστηκαν αγώνες και χρόνια για την θέσπισή της σε δεσμευτικά νομικά κείμενα.
Αναμφίβολα η άσκηση της ελευθερίας αυτής δεν είναι ένα απόλυτο δικαίωμα, υπόκειται σε εύλογους περιορισμούς, όπως η εθνική και δημόσια ασφάλεια, η προάσπιση της τάξης, η πρόληψη των εγκλημάτων, η προστασία της φήμης και υπόληψης των τρίτων κ.α. Οι περιορισμοί αυτοί δεν μπορούν να περιορίζουν αυθαίρετα το δικαίωμα αλλά απαιτείται να προβλέπονται από τη νομοθεσία και να είναι απολύτως αναγκαίοι σε μια δημοκρατική κοινωνία, σύμφωνα με το άρθρο 10 παρ. 2 της ΕΣΔΑ. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ερμηνεύει στενά τους περιορισμούς και νομολογιακά τους έχει περιορίσει τόσο πολύ που βασικά τους έχει καταστήσει ανενεργούς στο μεγαλύτερο μέρος τους.
Με δύο λόγια η με οποιονδήποτε τρόπο παρεμπόδιση της ελευθερίας της έκφρασης και ιδίως του τύπου και των ΜΜΕ δεν γίνεται αποδεκτή από την νομολογία του ΕΔΔΑ παρά μόνον σε εξαιρετικές ακραίες περιπτώσεις.
Το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο για την ενίσχυση και διαφάνεια στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο κλπ. ενώ διαθέτει μία ορθολογιστική βάση και κάνει μια προσπάθεια κανονικοποίησης κάποιων θεμάτων των ΜΜΕ, δημιουργεί έντονους προβληματισμούς και κινδύνους για τον περιορισμό της πραγματικής ελευθερίας του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου για την τήρηση της δημοσιογραφικής ηθικής και δεοντολογίας κάτι που δυστυχώς είναι μια πολύ ανησυχητική διεθνής τάση.
Η δημιουργία Ειδικής Επιτροπής για τα θέματα αυτά με μέλη που έχουν σχέση μόνον με ένα επαγγελματικό χώρο και χωρίς παρουσία πολιτών, δικηγόρων, δικαστών, ανεξάρτητων αρχών και ΜΚΟ που ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και η επιλογή των μελών με απόλυτο τρόπο και χωρίς θεσμοθετημένα κριτήρια από την εκάστοτε εκτελεστική εξουσία (υπουργό) και όχι από την Βουλή είναι μια πρώτη ένδειξη δημοκρατικού ελλείματος, που μπορεί να οδηγήσει σε χειραγώγηση των ΜΜΕ αλλά και σε σοβαρό πρόβλημα επιβίωσής τους αφού οι προβλεπόμενες κυρώσεις αφορούν τη διατήρηση ή τη διαγραφή των επιχειρήσεων ΜΜΕ από τα Μητρώα.
Ουσιαστικά με το νομοσχέδιο δημιουργείται έμμεσα μια μορφή λογοκρισίας και υπόδειξης αυτοπεριορισμού, λόγω των σοβαρών κυρώσεων, των ΜΜΕ με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σοβαρά προσκόμματα στην ελευθερία της έκφρασης των ΜΜΕ και στον περιορισμό και ελαχιστοποίηση της έντονης κριτικής της εκάστοτε εξουσίας, ενέργειες παραβιάζοντας ευθέως την ΕΣΔΑ και το Διεθνές Σύμφωνο Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων αφού σε καμία περίπτωση δεν είναι αναγκαίες σε μια δημοκρατική κοινωνία που αποτελεί μέλος της Ε.Ε. και του σύγχρονου νομικού πολιτισμού.
Πολύ φοβάμαι ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα έχει αρκετή δουλειά με τις ελληνικές υποθέσεις που θα καταλήγουν στο Στρασβούργο για παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης.
*O Βασίλης Χειρδάρης είναι γνωστός ποινικολόγος
