Η έκθεση παρουσιάζει για πρώτη φορά στο κοινό τα προκαταρκτικά αποτελέσματα και ενδεικτικά ανασκαφικά ευρήματα από τις απολιθωματοφόρες θέσεις που αποκαλύφθηκαν κατά τις εκσκαφές κατά τη διάρκεια κατασκευής του νέου οδικού άξονα Καλλονής – Σιγρίου.
Τμήμα του νέου οδικού άξονα Καλλονής – Σιγρίου διασχίζει την προστατευόμενη περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους από το Σίγρι έως την Άντισσα.
Οι ανασκαφές του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου έχουν φέρει στο φως ευρήματα ιδιαίτερης επιστημονικής αξίας, καθώς έχουν αποκαλυφθεί σημαντικά τεκμήρια της σύνθεσης των απολιθωμένων δασών της Λέσβου και του Αιγαίου καθώς και άγνωστες λεπτομέρειες της τοπογραφίας της περιοχής και του τρόπου δημιουργίας τους.
Θραύσματα και αποσπασμένα τμήματα απολιθωμένων κορμών κωνοφόρων και αγγειόσπερμων δέντρων, όπως πεύκα, βαλανιδιές, σεκόϊες, φοίνικες, κυπαρισσίδες και ηφαιστειακοί ορίζοντες πλούσιοι σε μεγάλης ποικιλίας ειδών φύλλα, όπως δάφνες, κανέλλες, καρυδιές μαρτυρούν την ύπαρξη εκτεταμένων υποτροπικών δασών.Παράλληλα, τα ευρήματα αποκαλύπτουν μοναδικές πληροφορίες για τη βιαιότητα των ηφαιστειακών εκρήξεων που τα κατέστρεψαν και μέσω της διαδικασίας της απολίθωσης οδήγησαν στη δημιουργία του απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, ενός μνημείου μοναδικής σε παγκόσμια κλίμακα σπουδαιότητας, που ανακηρύχθηκε από την Ελληνική Πολιτεία «Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης» (ΠΔ 443/1985).
Η συγκεκριμένη σωστική ανασκαφή απολιθωμάτων αποτελεί τη μεγαλύτερη που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα στην Ελλάδα, τόσο από άποψη έκτασης όσο και από άποψη αριθμού ευρημάτων.
Η έκθεση οργανώνεται σε 11 ενότητες που περιλαμβάνουν την Εισαγωγή, Το έργο, Το απολιθωμένο Δάσος και τα ευρήματα, Οι απολιθωματοφόρες θέσεις και οι γεώτοποι, Τα απολιθώματα, Το αρχείο και η αποτύπωση, Η διαδικασία της ανασκαφής, Η διαδικασία της συντήρησης, Η διαδικασία της μεταφοράς, Η διατήρηση και οι υπαίθριες απολιθωματοφόρες θέσεις και Η διαδρομή στο χρόνο. Στόχος της είναι να αναδείξει τόσο την πληθώρα των απολιθωμένων ευρημάτων που ανακαλύφθηκαν, όσο και να γνωρίσει στο κοινό τις διαδικασίες με τις οποίες αυτά ανασκάπτονται, αποτυπώνονται, καταγράφονται και συντηρούνται στο Μουσείο ή διατηρούνται επί τόπου στις θέσεις που βρέθηκαν. Πρόκειται για μια πρωτότυπη έκθεση καθώς εστιάζει τόσο στα ευρήματα όσο και στην ανθρώπινη προσπάθεια για τη διάσωση των απολιθωμάτων.
Μέσα από τις ενότητες της έκθεσης παρουσιάζονται μοναδικής επιστημονικής αξίας απολιθωμένα ευρήματα, πλούσιο φωτογραφικό υλικό όλων των φάσεων ανάδειξης και προστασίας των απολιθωμάτων, χάρτες διαδρομών στις επισκέψιμες θέσεις αλλά και χάρτες αποτύπωσης όλων των απολιθωματοφόρων θέσεων, τα όργανα αποτύπωσης, τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν σε κάθε στάδιο όπως εργαλεία και υλικά ανασκαφής και μεταφοράς, μικροεργαλεία καθαρισμού και συντήρησης των απολιθωμάτων.
Δεκάδες μεγάλοι απολιθωμένοι κορμοί δένδρων, ιστάμενοι και κατακείμενοι, ριζικά συστήματα και κλαδιά δενδρων, φυλλοφόροι ορίζοντες με μεγάλη ποικιλία φύλλων μεταφέρουν ζωντανή την εικόνα του πεδίου ανασκαφής στην έκθεση.
Παράλληλα, η περιήγηση στις νέες ανασκαφικές θέσεις κατά μήκος του νέου οδικού άξονα Καλλονής – Σιγρίου αποτελεί μια πρωτόγνωρη και μοναδική εμπειρία για τον επισκέπτη της περιοχής καθώς διασχίζοντας ένα σύγχρονο οδικό άξονα, ταυτόχρονα περιηγείται σε ένα ανοικτό υπαίθριο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.
Η έκθεση «Το ΔΑΣΟΣ κάτω από το ΔΡΟΜΟ – Ευρήματα απολιθωμάτων από τις ανασκαφές κατά μήκος του νέου οδικού άξονα Καλλονής – Σιγρίου» οργανώνεται στα πλαίσια της Πράξης «ΓΕΩΠΑΡΚΟ ΛΕΣΒΟΥ-Δράσεις σήμανσης, ψηφιακής ανάδειξης και προβολής» του ΟΣΑΠΥ Δήμου Λέσβου-ΥΠΑΙΘΡΟΣ ΧΩΡΑ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κρήτη και Νήσοι Αιγαίου 2007-2013» (Άξονας Προτεραιότητας 8 «Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου»).
Ωράριο λειτουργίας της έκθεσης:
Τρίτη-Παρασκευή 10.00-18.00
Σάββατο 11.00-15.00
Κυριακή-Δευτέρα Κλειστά
Δήμος Θεσσαλονίκης
Γενί Τζαμί (Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο),
Αρχαιολογικού Μουσείου 30, Θεσσαλονίκη
Τηλ. 2310 857.978
Πρόσκληση για την Τρίτη
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και το Αριστοτέλειο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Θεσσαλονίκηςσας προσκαλούν στη διάλεξη του Διευθυντή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου Καθηγητή Νίκου Ζούρου με θέμα “Το Δάσος κάτω από τον Δρόμο” την Τρίτη 14 Φεβρουαρίου, στις 18.00, στην αίθουσα Δ1 του Διδασκαλείου (Αρχαιολογικού Μουσείου 29Α, απέναντι από το Γενί Τζαμί) Θα ακολουθήσουν τα εγκαίνια της περιοδικής έκθεσης “Το Δάσος κάτω από τον Δρόμο”στο Γενί Τζαμί και ξενάγηση στον εκθεσιακό χώρο από τον Καθηγητή Νίκο Ζούρο.
Λίγα λόγια για το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου
…η γεωλογική ιστορία
Το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου, αποτελεί ένα απολιθωμένο δασικό οικοσύστημα που περιλαμβάνει εκατοντάδες ιστάμενους και κατακείμενους απολιθωμένους κορμούς δένδρων τα οποία σκεπάσθηκαν από ηφαιστειακά υλικά και απολιθώθηκαν στη θέση τους πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια. Μέσα σε στρώματα ηφαιστειακής στάχτης αποκαλύπτονται τμήματα κορμών, κλαδιά, ρίζες, καρποί και φύλλα δένδρων καθώς και απολιθωμένα οστά ζώων. Σημαντικές απολιθωματοφόρες περιοχές συναντώνται επίσης στην παράκτια ζώνη αλλά και στην θαλάσσια περιοχή δυτικά της Λέσβου. Στην περιοχή του απολιθωμένου δάσους συναντώνται επίσης εντυπωσιακοί ηφαιστειακοί γεώτοποι, που μαρτυρούν την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα κατά το παρελθόν. Θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί παράθυρο στην γεωιστορική εξέλιξη της περιοχής του Αιγαίου τα τελευταία 20.000.000 χρόνια. Με Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ 443/1985) ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης. Το 2004 εντάχθηκε στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO, ενώ αποτελεί ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωπάρκων από το 2000.
…η φυσική ιστορία
Η περιοχή «Δυτική Χερσόνησος Λέσβου – Απολιθωμένο Δάσος» περιλαμβάνεται στον κατάλογο των περιοχών κοινοτικής σημασίας για την προστασία της φύσης, γνωστό ως Δίκτυο «Natura 2000» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην περιοχή διακρίνονται τρεις σημαντικές οικολογικές ενότητες, τη δυτική χερσαία ζώνη που περικλείει την έκταση του Απολιθωμένου δάσους με τα σχηματιζόμενα μικροπεριβάλλοντα που φιλοξενούν σπάνια και πολλές φορές απειλούμενα είδη φυτών και ζώων, ένα σημαντικό θαλάσσιο τμήμα γύρω από την βραχονησίδα Νησιώπη ή Μεγαλονήσι, και το πευκοδάσος Πτερούντας – Παρακοίλων στο οποίο συναντώνται το μοναδικό στην Ελλάδα Ροδόδεντρο (Rhododedron luteum).
…η πολιτιστική ιστορία
Η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής του Απολιθωμένου Δάσους περιλαμβάνει δύο από τις έξι αρχαίες πόλεις της Λέσβου, την Άντισσα – γενέθλια πόλη του μουσικού και ποιητή Τέρπανδρου και την Ερεσό – γενέθλια πόλη της ποιήτριας Σαπφώς και του μεγάλου φιλοσόφου Θεόφραστου, ο οποίος θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης οικολογίας. Η ακρόπολη της Ερεσού, η παλαιοχριστιανική βασιλική του αγίου Ανδρέα, η μονή Υψηλού, η μονή Περιβολής, η μονή Πιθαρίου, το κάστρο Σιγρίου είναι μερικά από τα πιο σημαντικά μνημεία της περιοχής. Στην περιοχή καταγράφονται πολλά ακόμη μνημεία της λαϊκής αρχιτεκτονικής όπως γεφύρια, υδρόμυλοι, παραδοσιακά ελαιοτριβεία αλλά και ξηρολιθικές αγροτικές κατασκευές που μαρτυρούν την μακρόχρονη παρουσία του ανθρώπου στην περιοχή, αλλά και μια ξεχωριστή λαϊκή παράδοση που παραμένει ζωντανή χάρη στις προσπάθειες και το μεράκι των κατοίκων.
