Μια συζήτηση με την ηθοποιό που ξεκινάει από τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι και τον Θόδωρο Αγγελόπουλο και καταλήγει στον αγώνα του μέλλοντός μας για το νερό.
Είναι ένα από τα δηµοφιλή πρόσωπα της ελληνικής τηλεόρασης, παρόλο που στη σειρά «Η γη της ελιάς» υποδύεται µια αχώνευτη γυναίκα. Και αν δεν τη βρίσκει κανείς ιδιαίτερα ενεργή στα social media, αυτό οφείλεται στις ανώνυµες απειλές που δέχτηκε για τη ζωή της από ακροδεξιούς. Η ∆ώρα Χρυσικού δεν είναι µια απλή ηθοποιός. Είναι µια γυναίκα µε ισχυρή κοινωνική δράση, µε νοιάξιµο για τους αποσυνάγωγους του κόσµου όλου. Είναι επίσης µια θαρραλέα προσωπικότητα που δεν δίστασε να δηµοσιοποιήσει την πρόσφατη περιπέτεια µε την υγεία της. Στη συζήτησή µας µιλήσαµε για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο και τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, τους πρόσφυγες που φιλοξένησε, τη δυσκολία να ζεις στη σύγχρονη Ελλάδα, το #MeToo στο θέατρο.
Πώς είναι να χορεύεις βαλς µε τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι;
Εξωπραγµατικό, ειδικά στην ηλικία που µου έτυχε. Ο Μαστρογιάνι ήταν συγκλονιστικός άνθρωπος, πολύ απλός, φιλικός, µε βαθιά αγάπη για τους ανθρώπους. Σκεφτείτε ότι έµενε σε ένα ξενοδοχείο πολύ ψηλά στη Φλώρινα και πολλές φορές το ταξί που τον πηγαινοέφερνε δεν µπορούσε να ανέβει λόγω του παγετού. Ηταν κρύος ο χειµώνας του 1990, όταν γυρίστηκε το «Μετέωρο βήµα του πελαργού». Ελεγε στον ταξιτζή «δεν πειράζει» και ανέβαινε µες στα χιόνια µε κίνδυνο να χτυπήσει, όπως και έγινε. Στη σκηνή του γάµου στο ποτάµι, στο Σιδηρόκαστρο, ο Μαστρογιάνι ήταν µε γύψο και µαύρη σακούλα σκουπιδιών – τρέχαµε µες στο δάσος και είχε σπασµένο πόδι.
Πριν από την πρεµιέρα µάς είχαν στη Μεγάλη Βρετανία και µε τάιζε καναπεδάκια. Μου έλεγε «Eat, piccolina, you thin». Θεωρούσε ότι είχα πόδια σαν ακρίδα και όποτε πήγαινα στο γύρισµα έλεγε: «Ηρθε η ακρίδα». Χορεύτρια εγώ, φόραγα ένα φαρδύ µπουφάν και το µόνο που έβλεπες ήταν δυο κλαράκια να περπατάνε. Τον θυµάµαι να έχει µια βαλίτσα µε ζυµαρικά και να λέει στη µαµά µου: «Εγώ θα σου φτιάξω πάστα, Μέλπω. Εσύ θα µου φτιάξεις αρνάκι µε πατάτες στο φούρνο;». Ηταν το αγαπηµένο του φαγητό. Κάπνιζε πολύ κάτι λεπτά τσιγάρα που τα έλεγε «γυναικεία». Ενας άνθρωπος 72 χρόνων τότε, σκανταλιάρης. «Κοίτα µη µε δει κανείς» µου έλεγε και κάπνιζε στα γρήγορα. Στο µεταξύ, η µακιγέζ του, η Αντζελα, ήταν κέρβερος: «Μαρτσέλο» του φώναζε κι αυτός της έλεγε: «Ω, Αντζελα, ένα ακόµη». Ηταν ένας απόλυτος καλλιτέχνης. Ελεγε ο Αγγελόπουλος: «Πάµε πλάνο» και τον έβλεπες να «γεµίζει» από το πρόσωπο µέχρι τις πατούσες του. Κρατήσαµε επαφή µετά το τέλος της ταινίας. Ηµουν στο λύκειο και µε είχε καλέσει στο σπίτι του στη Ρώµη. Οταν βρισκόµουν στο δεύτερο έτος της δραµατικής πέθανε. Το φέρω πολύ βαριά που δεν µπόρεσα να τον ξαναδώ, να τον αποχαιρετήσω.
Σκέφτοµαι πόσο άγχος έχει ο χώρος σας, είτε µε αντιξοότητες είτε χωρίς.
Μέχρι πρόσφατα που µε επισκέφτηκε ο καρκίνος το είχα. Εχω ακόµη το σύνδροµο της καλής µαθήτριας – θέλω να είµαι συνεπής στα ραντεβού µου, τα τηλεφωνήµατά µου. ∆εν µου αρέσει να στήνω τους ανθρώπους, να µην τους υπολογίζω. Οταν µετά την ασθένεια άλλαξαν άρδην οι συνήθειές µου είπα ότι δεν υπάρχει λόγος να σκάω για πράγµατα που δεν ελέγχω ή δεν είναι τόσο ουσιώδη.
Τελικά η περιπέτεια της υγείας ίσως να σας πήγε ένα βήµα µπροστά από άποψη χαρακτήρα.
Σίγουρα δεν αξίζει κανείς να περνάει όλο αυτό. ∆εν χρειάζεται να φτάνουµε στα όριά µας για να αλλάζουµε ρότα. Ο φόβος και το σοκ είναι όχηµα αλλαγής των ανθρώπων. Εγώ όµως ήµουν αρκετά συνειδητοποιηµένος άνθρωπος. Αυτό ήταν ένα περιστατικό τυχαίο, που ποτέ δεν είπα «γιατί µου συνέβη;». Με την ίδια λογική δεν λες: «Γιατί σ’ εµένα;». Και γιατί όχι σ’ εσένα; Τι είσαι εσύ, ρε φίλε; Πέρα από το ότι είµαι νέος άνθρωπος, είχα καλή υγεία, δεν έκανα καταχρήσεις, δεν κάπνιζα, δεν έπινα, έπαιξε ρόλο άλλος παράγοντας. Οταν προσβλήθηκαν οι ωοθήκες µου αποδείχτηκε πως είχα µετάλλαξη σε ένα γονίδιο. Εχει προοδεύσει τροµερά η επιστήµη. Οι γυναίκες µε καρκίνο στο στήθος ή στις ωοθήκες κάνουν µια εξέταση για µεταλλάξεις στα γονίδια Braca 1 και Braca 2 – είναι τα γονίδια που δείχνουν αν έχεις καρκινική προδιάθεση.
Aς αφήσουµε τον καρκίνο που τον νικήσατε και ας περάσουµε στα social media, µε τα οποία δεν έχετε καλή σχέση· για την ακρίβεια έχετε κλειστό προφίλ στο Facebook.
Μέσα σε όλα τα accept µάζεψα τη σάρα, τη µάρα και το κακό συναπάντηµα, από τον Χαϊλάντερ µέχρι την Κακιά Μάγισσα. Προέκυψε το θέµα µε τα προσφυγόπουλα που φιλοξενούσα και τότε εµφανίστηκαν πάρα πολλοί φασίστες, οι οποίοι άρχισαν να µε απειλούν. Μιλάω για ζόρικες απειλές, του τύπου «θα σε βρούνε µαχαιρωµένη και τα κόκαλά σου θα ’ναι πεταµένα στον υπόνοµο». Εγραφαν ότι κακοποιώ σεξουαλικά τα τρία αγόρια προσφυγόπουλα ή ότι τα βιάζω. Οι πιο
«κυρ Παντελήδες» λέγανε «καλά έκανες, κούκλα µου, ναι µεν αλλά…», δηλαδή «γιατί δεν πήρες µια οικογένεια και πήρες τρία αγόρια;». Η απάντηση ήταν πολύ απλή: ήταν τα µόνα παιδιά που µιλούσαν αγγλικά και µπορούσα να συνεννοηθώ. Είχα πολύ µεγάλη ευθύνη απέναντι σε αυτά γιατί ήταν του πολέµου παιδιά. Τα πήρα σπίτι µου για να τα προστατεύσω και να περνάνε καλύτερα απ’ ό,τι στο λιµάνι του Πειραιά. Μετά τρεις µήνες έβγαινα από το αµάξι µου και κοιτούσα πίσω µου για να δω αν µε περιµένει κανένας µε µαχαίρι. Ηµουν µόνη µου, δεν είχα σχέση τότε, ούτε κανέναν να µε προστατεύσει. Στο λιµάνι του Πειραιά έκανα τη σκληρή βάρδια, µετά δούλευα στο φαρµακείο της µαµάς µου και έπαιζα και σε παράσταση. Από ένα σηµείο και µετά άρχισα να φοβάµαι, δεχόµουν ανώνυµα τηλεφωνήµατα. Την είχαν πέσει και σε έναν αλληλέγγυο γιατρό που τον µαχαίρωσαν µέρα µεσηµέρι έξω από το σπίτι του. Μου πήρε και πολύ καιρό να συνέλθω, γιατί φοβήθηκα πραγµατικά και ποτέ δεν είπα «δεν µασάω, είµαι ηρωίδα».
Ξεχωρίζετε κάποια θεατρική δουλειά σας;
Σίγουρα τον πρώτο πρωταγωνιστικό µου ρόλο µε τον Κοραή στον «Βροχοποιό». Ηµουν πιτσιρίκι, 23 χρόνων. Θα έλεγα και τη συνεργασία µου µε τον Γιώργο Κιµούλη στο «Closer», την παράσταση για την οποία έγινε η καταγγελία της Ζέτας ∆ούκα. Αφενός ήταν ένα έργο και ένας ρόλος που λάτρευα, αφετέρου ήταν µια συνεργασία-κόλαφος· πικρή εµπειρία και µεγάλο µάθηµα.
Μέσα από την καταγγελία της Ζέτας ∆ούκα;
Η καταγγελία της Ζέτας ήταν ένα στοιχείο της όλης κατάστασης. Της συνθήκης στην οποία κληθήκαµε να δουλέψουµε. Γενικά δεν ήταν µια ευτυχής θεατρική συγκυρία. Υπήρξαν πολλές δυσκολίες στη συνεργασία, άσχηµο κλίµα. Συµβαίνει συχνά στη δουλειά µας να ξεκινάς µε τις καλύτερες προϋποθέσεις, αλλά η διαδικασία και το αποτέλεσµα να σε προδίδουν. Επειδή όµως το θέατρο είναι ζωντανός οργανισµός, µε βασικό δοµικό του στοιχείο την αλληλεπίδραση, όταν το ανθρώπινο δυναµικό δεν συµπλέει η θεατρική πράξη γίνεται επώδυνη.
Θα σας ζητήσω να µου περιγράψετε µια κακοποιητική συµπεριφορά εκ µέρους του Κιµούλη.
Κι εµείς στον χώρο του θεάτρου προσφάτως ψηλαφήσαµε τα τραύµατά µας και µπορέσαµε να αναγνωρίσουµε τα στοιχεία εκείνα που καθιστούν µια συµπεριφορά κακοποιητική. Ειδικά όταν είναι κεκαλυµµένη από χίλια δυο άλλα πράγµατα, όταν βαφτίζεται τέχνη, µέθοδος, ταλέντο, τελειοµανία, πειθαρχία και ό,τι άλλο θες. Και αυτή είναι και η µεγάλη αξία του #ΜeΤoo: η συνειδητοποίηση, η αναγνώριση και η ορατότητα. Η απενοχοποίηση του να ονοµατίσεις κάτι ως κακό που πριν το δεχόσουν αδιαµαρτύρητα: «Αυτό είναι παραβίαση που δεν είναι ανεκτή». Λυτρωτικό. Αυτή η τροµακτική στιγµή της διαύγειας µε κοινωνικούς όρους. Αυτή την πόρτα άνοιξε η Μπεκατώρου και µετά η Ζέτα έβαλε στον δηµόσιο διάλογο κάτι ακόµη πιο πολύτιµο. Αυτό το όριο που όταν ξεπεραστεί περνάς στην άλλη όχθη, ένα σηµείο τοµής συµπεριφοράς που πριν δεν ήταν διακριτό. Οπότε και ο Κιµούλης και ο κάθε Κιµούλης κάτω από αυτό το πρίσµα τίθενται σε παρατήρηση αυτήν τη στιγµή. Ας συµφωνήσουµε ότι ένας άνθρωπος που δεν σέβεται τη σύµβαση του θεάτρου, που µέληµά του είναι να εκθέσει τον συνάδελφό του, που του στήνει παγίδες στη ροή µιας παράστασης, που τον βραχυκυκλώνει, τον µπερδεύει, τον κρεµάει σκηνικά, πράττει αντισυναδελφικά. Κι αυτό είναι µια light εκδοχή. Σας κάλυψα, νοµίζω.
Τώρα είστε σταρ µε την τηλεοπτική «Γη της ελιάς» στο Mega; Εχετε µπει στα σπίτια του κόσµου. Γίνατε, ερήµην σας ίσως, lifestyle.
Με έναν αντι-lifestyle χαρακτήρα όµως, τον πλέον τοξικό. Αυτό ήρθε στην ουσία σαν κεραυνός εν αιθρία και προσπαθώ τώρα να αποδείξω ότι δεν είµαι η Αρετή Καπερνάρου και πως ο άνθρωπος που την υποδύεται και έχει δεχτεί το µίσος του Facebook και του Twitter δεν έχει απολύτως καµία σχέση µε αυτήν. Εχουν γραφτεί απίστευτα πράγµατα: από το «αποκλείεται αυτή να µην είναι στριµµένη», που είναι κερδισµένο στοίχηµα στο κάτω κάτω, µέχρι το να µην µπορούν να καταλάβουν ότι είναι άλλη η ∆ώρα Χρυσικού και άλλη η Αρετή Καπερνάρου. Εχω ζήσει έναν τραγέλαφο µε αυτό τον ρόλο. Πρόσφατα µια κυρία έγραψε ότι το παιδί της είναι φαν της Αρετής Καπερνάρου και της απάντησαν: «Αυτό να το προσέξετε, γιατί το παιδί σας θα χρειαστεί ψυχολόγο» (γέλια).
Είναι και πρόκληση βέβαια για κάθε ηθοποιό να υποδύεται έναν εντελώς κόντρα χαρακτήρα.
Μεγάλη πρόκληση. ∆εν είχα εικόνα τέτοιων γυναικών ούτε στο περιβάλλον µου, ενώ λίγο να µε ξέρει κανείς καταλαβαίνει πόσο αντίθετος χαρακτήρας είµαι. Χαίροµαι πολύ που την υποδύοµαι, αν εξαιρέσεις τα πολύ κοπιαστικά δωδεκάωρα γυρίσµατα. Μου αρέσει τόσο πολύ όµως η παρέα µε τον Πασχάλη Τσαρούχα, µε τον οποίο ούτως ή άλλως είµαστε φίλοι, όπως και µε τη Στέλλα Φυρογένη, µια ηθοποιό που εκτιµώ απεριόριστα.
Πώς σας έγινε η πρόταση για το σίριαλ;
Ο Πασχάλης ευθύνεται. Ενα µπέργκερ του Πασχάλη µας άνοιξε δουλειά. Είχαµε καλέσει τον Πασχάλη στο σπίτι για µπέργκερ, γιατί ο σύντροφός µου ο Νίκος είναι δεινός µάγειρας. Επειδή µαγειρεύει και ο Πασχάλης, έκαναν κόντρες ποιος µαγειρεύει καλύτερα. Ως ηθοποιοί, που ο ένας έχει την αγωνία του άλλου, µε ενηµέρωσε ότι είχε κλείσει σε αυτήν τη σειρά. «Ρε Πασχάλη, δεν υπάρχει κάνας ρόλος;» τον ρώτησα. Αν ήταν άγνωστος, δεν θα το ρωτούσα ποτέ, αλλά µίλαγα στον φίλο µου. «Υπάρχει ένας ρόλος για γυναίκα, αν και το καστ έχει κλείσει». Εστειλα ένα βιογραφικό µου στη σεναριογράφο τη ∆ηµητρίου και έτσι προέκυψαν όλα. Από τη βοήθεια του Πασχάλη και το µπέργκερ του Νίκου.
Είστε γενικά ευγνώµων όταν σας βοηθούν;
Είµαι πολύ ευγνώµων. Ποτέ δεν ξεχνώ το καλό που µου κάνουν και γι’ αυτό θέλω και εγώ να βοηθώ τους ανθρώπους. Μου αρέσει να βλέπω χαρούµενους ανθρώπους που να έχουν δουλειά.
∆ιότι αν δεν έχεις δουλειά, άντε να πληρώσεις τη ∆ΕΗ σου.
Η χώρα αυτή πλέον δεν είναι ελκυστική για να ζεις. Ακόµη κι εµείς που µένουµε εδώ από πείσµα το έχουµε πληρώσει πολύ ακριβά. Εχω δυο αδέρφια που ζουν στο εξωτερικό και ήµουν η µόνη που ενώ σπούδασε έξω, γύρισε. Την πονάω την Ελλάδα… δεν φταίει η πανέµορφη χώρα µας. Φταίνε οι Νεοέλληνες, ο λαός αυτός.
Η ψήφος του Νεοέλληνα µάλλον.
Φυσικά, καθρέφτης µας είναι. Προσωπικά µε τροµάζουν ο όχλος, η µάζα, το κοινό. ∆εν είναι κάτι συµπαγές, αλλά ο εκφασισµός του µέσου ανθρώπου είναι ο χειρότερος. ∆εν µε τροµάζουν ο Τζήµερος ή ο Κασιδιάρης· τους βλέπω και ξέρω ότι είναι καθαρόαιµοι φασίστες. Με τροµάζει ο εκφασισµένος µέσος άνθρωπος ο οποίος αντί να κοιτάξει µέσα του και να τα βάλει µε αυτούς που τον διαφεντεύουν, θεωρεί ότι το πρόβληµα είναι ο Πακιστανός, ο Ζακ, εγώ ή εσείς που πιστεύουµε σε κάτι διαφορετικό. Ζώντας την ενεργειακή κρίση θα έλεγα πως ένα πράγµα µάς έχει αποµείνει: το νερό. Ετσι και ιδιωτικοποιηθεί και αυτό, θα ζήσουµε ό,τι ζουν οι Ζαπατίστας στο Μεξικό. Θα γίνουµε ένα χωριό σαν τις Σταγιάτες του Πηλίου, όπου πήγε ο Μπέος να τους πάρει το τρεχούµενο νερό από την πηγή. Είναι το µόνο αγαθό που έχουµε ακόµη ελεύθερο και δεν το πληρώνουµε χρυσάφι. Η µάχη των επόµενων γενεών, ίσως και της δικής µας, θα είναι για το νερό.
Το νερό είναι ο θεός λέτε;
Κατά µια έννοια, ναι. Το έχουν καταλάβει οι καπιταλιστές και σε λίγο θα ξεπουλήσουν το νερό και τον αέρα. Ηδη στην Κίνα πουλάνε οξυγόνο σε µπουκάλια. Το έζησα. Στη Λατινική Αµερική βρήκα ένα µπουκαλάκι νερό να πουλιέται στα 2 ευρώ.
Ισχύει και για την Ευρώπη αυτό.
Ναι, αλλά µιλάω για φτωχοποιηµένες χώρες. Αν ο Οργουελ ήξερε πόσο προφητικός θα γινόταν µε το «1984»… Ζούµε την απόλυτη δυστοπία, πιστεύαµε ότι υπάρχει πάτος στο βαρέλι µετά τα µνηµόνια. Η δολοφονία του Γρηγορόπουλου άλλαξε τη σύσταση της κοινωνίας. Το 2011 είχαµε τον σπόρο του φασισµού, το ’15 έγινε το δηµοψήφισµα και δεν θα ξεχάσω ποτέ την ενέργεια που υπήρχε. Ηταν η τελευταία στιγµή εθνικής µας ανάτασης. Εφευγα από το Σύνταγµα και άκουγα να παίζουν οι Χαΐνηδες µε τον παλµό του κόσµου. Πλέον τα µέτωπα είναι πάρα πολλά… ∆εν ξέρουµε σε ποια πορεία να πρωτοπάµε. Για τις βιασµένες γυναίκες, για τον Ζακ, για τον φασισµό; Κλείνεις µια τρύπα κι ανοίγουν 15. Σας το λέω εγώ που είµαι µες στα πράγµατα. Ξεκίνησε η δίκη του Λιγνάδη και έπεται του Φιλιππίδη, ενώ είχαµε τη σφαγή του αγοριού στη Θεσσαλονίκη.