Η κρίση στη ΝΑ Μεσόγειο και τι πρέπει (ή δεν πρέπει) να περιμένουμε τις επόμενες μέρες
Την ώρα που εδώ και μερικές μέρες στη ΝΑ Μεσόγειο τον λόγο έχουν οι Navtex και τα κόκκινα τηλέφωνα έχουν πάρει φωτιά, το κέντρο βάρος του ενδιαφέροντος στρέφεται πλέον στην τύχη που θα έχει η διαπραγματευτική στρατηγική του Βερολίνου, ενισχυμένη, όπως όλα δείχνουν, και από την επανεμφάνιση (στις εξελίξεις στην περιοχή) των ΗΠΑ μετά τις τηλεφωνικές πρωτοβουλίες του Ντόναλντ Τραμπ.
Πρόκειται, λένε στο Documento διπλωματικές πηγές, ίσως για την πιο ενδιαφέρουσα εξέλιξη το τελευταίο διάστημα αλλά και για ισχυρή επιβεβαίωση εκείνων που υποστηρίζουν ότι οι επερχόμενες αμερικανικές εκλογές πιέζουν καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν στην εγκατάλειψη της μέχρι σήμερα στάσης του Λευκού Οίκου, ενδεχόμενο που η Ελλάδα αντιμετωπίζει μόνο θετικά.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η δήλωση της Ανγκελα Μέρκελ την Παρασκευή –«όλοι ως κράτη-μέλη της ΕΕ έχουμε ασφαλώς την υποχρέωση να λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη μας τα δικαιώματα και τα θέματα που παρουσιάζουν οι Ελληνες φίλοι μας και επίσης να τους υποστηρίξουμε όπου έχουν δίκιο»– είναι σε θετική κατεύθυνση αλλά δεν αλλάζει τη βασική γερμανική θέση για επίλυση της διαφοράς Ελλάδας – Τουρκίας για τον διαχωρισμό των οικονομικών ζωνών μέσω του απευθείας διαλόγου.
Μόνο που έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, η Αθήνα ζητά ως προϋπόθεση γι’ αυτό τον διάλογο την απόσυρση του ερευνητικού τουρκικού πλοίου και των πολεμικών πλοίων που το συνοδεύουν από την ελληνική υφαλοκρηπίδα και τη ΝΑ Μεσόγειο, ενώ η Τουρκία όχι μόνο ανανεώνει την παρουσία της στην περιοχή αλλά την αναβαθμίζει αφού εξέδωσε νέα Navtex που τέμνει το ελληνοαιγυπτιακό μνημόνιο που εγκρίθηκε μόλις την περασμένη Τετάρτη από το ελληνικό Κοινοβούλιο.
Μάλιστα, η πληροφορία που διέρρευσε στον ξένο Τύπο ήταν ότι ερωτώμενος σχετικά ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου απάντησε ότι «δεν γίνεται η Ελλάδα να ψηφίζει στη Βουλή τη συμφωνία της με την Αίγυπτο, οι Ευρωπαίοι να συζητούν για κυρώσεις στο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών και εμείς να σταματήσουμε τις γεωτρήσεις».
Την ίδια ώρα ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ, αμέσως μετά το άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ το μεσημέρι της περασμένης Παρασκευής, ανέφερε ότι η ΕΕ θέλει να δώσει μια σοβαρή ευκαιρία για διάλογο αλλά υπό τον όρο η Τουρκία να απέχει από μονομερείς ενέργειες.
Μετά τον Σεπτέμβριο κυρώσεις και βλέπουμε
Σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο κυρώσεων έναντι της Τουρκίας, ο κ. Μπορέλ άφησε ανοιχτό το θέμα για τη Σύνοδο Κορυφής στις 24 Σεπτεμβρίου, εφόσον δεν υπάρχει πρόοδος με την Τουρκία, όπως είπε. Σε κάθε περίπτωση πάντως απέκλεισε σε αυτήν τη φάση το εν
δεχόμενο για «ευρύτερης κλίμακας κυρώσεις» αδειάζοντας με τον τρόπο αυτό και τον Ελληνα κυβερνητικό εκπρόσωπο Στέλιο Πέτσα,ο οποίος μίλησε για κυρώσεις «που θα δαγκώνουν», αναγκάζοντας και τον ΥΠΕΞ Νίκο Δένδια να τον προσγειώσει στην πραγματικότητα.
Ωστόσο, δίνοντας ένα πρώτο περίγραμμα των μέτρων αυτών μίλησε για πιθανές κυρώσεις «κατά ατόμων, μετά κατά κεφαλαίων και πλοίων για συμμετοχή σε ενέργειες που θεωρούμε παράνομες, απαγορεύοντας τη χρήση ευρωπαϊκών πόρων, τεχνολογίας κ.λπ.». «Μπορούμε» συνέχισε ο κ. Μπορέλ «να προχωρήσουμε σε μέτρα κατά δράσεων σε διάφορους τομείς όπου η τουρκική οικονομία σχετίζεται περισσότερο με την ευρωπαϊκή. Γενικότερα πάντως εστιάζουμε σε ό,τι έχει να κάνει με ενέργειες που θεωρούμε παράνομες. Αρχικά πάντως είναι οι κυρώσεις κατά ατόμων, αλλά υπάρχουν πολλές υποδομές και πολλές οικονομικές πτυχές που συνδέονται με αυτές τις ενέργειες και αυτές θα πρέπει να στοχεύσουμε πρoτού πάμε».
Απ’ όσα διέρρευσαν την Παρασκευή πιο σοβαρά κρίνονται μέτρα όπως η απαγόρευση πωλήσεων, προμηθειών και εξαγωγών υλικού που σχετίζεται με έρευνες στον ενεργειακό τομέα, στη μεταφορά τεχνολογίας και σε προϊόντα, η απαγόρευση δανεισμού στην Τουρκία από κρατικές τράπεζες χωρών της ΕΕ και η μείωση ευρωπαϊκών κονδυλίων που εκταμιεύονται προς την Τουρκία.
Συνεχίζει τα… τσαλιμάκια η Τουρκία
Το ζητούμενο τώρα για την ένταση στην περιοχή είναι αν οι Τούρκοι κλιμακώσουν τις προκλήσεις τους φέρνοντας το «Ορούτς Ρέις» εγγύτερα των ελληνικών νησιών και φυσικά ο τρόπος αντίδρασης της Ελλάδας, η οποία πάντως δεν δείχνει σημάδια κλιμάκωσης των ενεργειών της. Από τον τρόπο που θα κινηθούν οι Τούρκοι τις επόμενες μέρες θα φανεί και η στάση του Ταγίπ Ερντογάν απέναντι στον αμερικανικό και τον γερμανικό (μέχρι το βράδυ της Παρασκευής δεν υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία Μέρκελ – Ερντογάν) παράγοντα που έχουν ταχθεί ευθαρσώς εναντίον κάθε ενέργειας που κλιμακώνει την ένταση στην περιοχή.
Διπλωματικοί κύκλοι στην Ελλάδα σημειώνουν ότι η Αθήνα πρέπει να ετοιμάζεται για έναν μακρύ και δύσκολο διάλογο με τη γειτονική χώρα και ως εκ τούτου οφείλει να γεμίσει την ατζέντα των αιτημάτων της και όχι μόνο να αμύνεται έναντι των τουρκικών απαιτήσεων που διαρκώς ανανεώνονται. Σε δεύτερο βαθμό πρέπει να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τις συμμαχίες της στη ΝΑ Μεσόγειο με χώρες όπως το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος που για τους δικούς τους λόγους –και με διαφορετική ένταση η καθεμία– βρίσκονται σε κόντρα με την Τουρκία. Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, «ο χρόνος είναι χρήμα» για την Ελλάδα για δύο λόγους: αφενός για την οικονομική κατάσταση στην Τουρκία που διαρκώς επιδεινώνεται, αφετέρου ενόψει των αμερικανικών εκλογών τον προσεχή Νοέμβριο και την πιθανότητα πολιτικής αλλαγής.