Μια συζήτηση με τον Παντελή Δεντάκη και τον Γιάννη Παπαδόπουλο για την παράσταση «Το ρόδο είναι ρόδο» που ανεβαίνει από το Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου
«Κανείς δεν με βοήθησε. Ούτε τα αδέρφια μου. Κανένας. Μόνος πέρασα όλα τα δύσκολα αλλά δεν κρατάω σε κανέναν κακία» έλεγε η Δήμητρα της Λέσβου στο ντοκιμαντέρ «Mr. Dimitris and Mrs. Dimitroula» με θέμα τη ζωή της. Από τα ψυχοφάρμακα που έπαιρνε από μικρό παιδί για να γίνει «άντρας» μέχρι την απομόνωση και το τραγικό της τέλος, η ιστορία της ενέπνευσε την παράσταση «Το ρόδο είναι ρόδο» που παρουσιάζεται στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου (30/6 έως 03/7) σε σκηνοθεσία του Παντελή Δεντάκη.
Συνάντησα τον σκηνοθέτη και τον ηθοποιό Γιάννη Παπαδόπουλο και μιλήσαμε για την κοινωνική διάσταση του έργου και για τη δύναμη της τέχνης να φωτίζει θέματα τα οποία συνήθως παραμένουν στο περιθώριο.
Το πρωτότυπο έργο της Κατερίνας Λούβαρη-Φασόη εμπνέεται από την πραγματική ζωή της Δήμητρας, όμως παρουσιάζει επί σκηνής μια άλλη ιστορία, αυτή της Διονυσίας, η οποία ζει σε ένα παλιό σπίτι με μόνη συντροφιά τις γάτες της αυλής της. Τραγουδάει και ονειρεύεται, φοράει πολύχρωμα ρούχα, ανοίγει το σπίτι σε ξένους και ντόπιους και δέχεται το μίσος και τον χλευασμό τους.
«Με συγκλόνισε ο τρόπος που αντιμετώπισε ο κόσμος τη Δήμητρα κατά τη διάρκεια της ζωής της, αλλά και το τραγικό της τέλος μέσα στα ψυγεία ενός νεκροτομείου απ’ όπου δεν την αναζήτησε κανένας» λέει ο Παντ. Δεντάκης, ενώ ο Γ. Παπαδόπουλος προσθέτει: «Σπάνια έχουμε την ευκαιρία να αναρωτηθούμε τι κάναμε σε αυτήν τη γυναίκα και γιατί βρέθηκε σε αυτή την ψυχολογική κατάσταση. Στο θέατρο και στην τέχνη όμως υπάρχει ασφαλής χώρος για να ειπωθούν πράγματα που κρύβονται πιο βαθιά και μας βοηθούν να αντικρίσουμε το “τέρας” που έχουμε μέσα μας. Είναι σημαντικό να νιώσουμε και εμείς κάποιες ενοχές ως κομμάτι μιας κοινωνίας όπου όλα αυτά απλώς συνεχίζουν να συμβαίνουν».
Μιλήσαμε για την κοινωνική διάσταση του έργου και για τις προκαταλήψεις οι οποίες εξοντώνουν τη διαφορετικότητα. Ο Παντ. Δεντάκης πιστεύει ότι τα όρια στις δημοκρατίες μας δοκιμάζονται σκληρά από τέτοιους περιορισμούς. «Ας φέρουμε ως παράδειγμα τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Θα έπρεπε να είναι αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα ο γάμος, ειδικά από τη στιγμή που οι ίδιοι το επιθυμούν. Από όλα αυτά φαίνεται και η ποιότητα των δημοκρατιών που έχουμε φτιάξει. Αυτές οι διακρίσεις δεν αφορούν μόνο μια ομάδα ανθρώπων. Μια γυναίκα πέθανε στην Κω περιμένοντας το ασθενοφόρο πριν από λίγες μέρες».
Ο Γ. Παπαδόπουλος αναφέρεται στους περιορισμούς που υπάρχουν στην καθημερινότητα ακόμη και για νομικά κατοχυρωμένα δικαιώματα. «Στην παράσταση μιλάμε για τα καταπιεσμένα πλάσματα. Το πρόβλημα όμως είναι λίγο πιο συνολικό. Ζούμε σε ένα κράτος στο οποίο υποτίθεται ότι είναι αποδεκτό να είσαι ομοφυλόφιλος και να συνάπτεις σύμφωνο συμβίωσης. Οι περισσότεροι πολιτικοί μιλούν στα κανάλια για τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει μεγάλη πίεση προσαρμογής στην ετεροκανονικότητα. Μπορείς να είσαι γκέι, αλλά δεν πρέπει να προκαλείς. Ουσιαστικά πρέπει να κάνεις ακτιβισμό για να επιβιώσεις. Αυτό έκανε και η Δήμητρα σε ένα χωριό της Λέσβου. Αν εγώ θελήσω να βγω στον δρόμο με ένα καυτό ροζ σορτσάκι επειδή έτσι μου αρέσει, το πιο πιθανό είναι να ακούσω σφυρίγματα, κοροϊδίες, ενώ υπάρχει ο κίνδυνος ακόμη και να δεχτώ σωματική βία».
Θέατρο-παράθυρο στην κοινωνία
Συζητήσαμε για το θέατρο που βασίζεται σε πραγματικές ιστορίες και αντλεί έμπνευση από την ίδια τη ζωή. Οι δύο καλλιτέχνες έχουν διαφορετική γνώμη γι’ αυτό το ζήτημα: «Το θέατρο που μου αρέσει να βλέπω ή να συμμετέχω ως δημιουργός και ηθοποιός είναι αυτό που τροφοδοτεί τον κοινωνικό διάλογο. Βιώνουμε μια εποχή με ανοιχτή πληροφορία, αλλά με ένα “επιθετικό” σύστημα ελέγχου της πληροφόρησης. Το θέατρο και οι δημιουργοί προσπαθούν να «χτίσουν» με θάρρος έναν πιο ασφαλή χώρο συζήτησης» τονίζει ο Παντ. Δεντάκης, ενώ ο Γ. Παπαδόπουλος πιστεύει ότι η γοητεία των θεατρικών ηρώων είναι διαχρονική.
«Προσωπικά μου αρέσουν περισσότερο τα κλασικά έργα και οι παλιές ταινίες. Ως ηθοποιός δεν αντιμετωπίζω με διαφορετικό τρόπο μια αρχαία τραγωδία σε σχέση με ένα έργο που αναφέρεται σε κάτι που συνέβη τον 21ο αιώνα. Προσπαθούμε να συναντηθούμε ουσιαστικά με αυτές τις υπάρξεις – φανταστικές ή μη. Αυτή είναι και η μαγεία της τέχνης. Εξάλλου τα ίδια θέματα επανέρχονται στην τέχνη, τα ίδια περιεχόμενα μας συγκινούν».
«Το σκοτεινό κομμάτι του ανθρώπου»
Ο Παντ. Δεντάκης πιστεύει ότι η παράσταση «φανερώνει το σκοτεινό κομμάτι του ανθρώπου αλλά την ίδια στιγμή αποκαλύπτει και το φως που κρύβει μέσα του. Είναι σημαντικό ο θεατής να συναντήσει και τις δύο πλευρές, την κακία, τη σκληρότητα και τη βία με τις οποίες αντιμετωπίστηκε η Δήμητρα (ή η Διονυσία στο δικό μας έργο) και να γνωρίσει όλα αυτά που μπορούν να δημιουργήσουν έναν πιο φωτεινό κόσμο».
Ο Γ. Παπαδόπουλος συγκινείται περισσότερο από την ανθρώπινη «κραυγή» του ηθοποιού επάνω στη σκηνή. «Για μένα είναι μεγάλη λύτρωση το να σταθεί ένας άνθρωπος μπροστά μας και να μας πει ότι είναι εδώ, ότι είναι ευάλωτος και ότι φοβάται. Είμαστε αδύναμα πλάσματα που ονειρευόμαστε έναν όμορφο κόσμο, χωρίς να ξέρουμε απαραίτητα και πώς να τον δημιουργήσουμε».
Σκηνοθεσία Παντελής Δεντάκης
Κίνηση Σεσίλ Μικρούτσικου
Κοστούμια Κική Γραμματικοπούλου
Σκηνικά Νίκος Δεντάκης, Κατερίνα Μόσχου
Σχεδιασμός φωτισμού – Βίντεο – Φωτογραφίες Αποστόλης Κουτσιανικούλης
Μουσική Νίκος Κυπουργός
Σχεδιασμός ήχου Κώστας Λώλος
Βοηθός σκηνοθέτη Κατερίνα Λούβαρη Φασόη
Εκτέλεση παραγωγής Νέος Κόσμος Ε.Ε. / Μαρίνα Γαβριηλίδου, Νίκος Συμεωνάκης
Παίζουν Χρήστος Στέργιογλου, Γιάννης Παπαδόπουλος, Θανάσης Κρομλίδης, Βασίλης Ντάρμας, Γιάννης Σέρρης
Ηχογράφηση μουσικής Μιλτιάδης Παπαστάμου βιολί, Κώστας Λώλος βιολοντσέλο, κρουστά, Νίκος Κυπουργός πιάνο
