Με μια εξωφρενική απόφαση το ΚΑΣ επιτρέπει τη μόνιμη εγκατάσταση έργου σύγχρονου ξένου καλλιτέχνη στον αρχαιολογικό χώρο.
Νέα ήθη και έθιμα: αν είσαι αναγνωρισμένος καλλιτέχνης και μάλιστα με έργο που εκτιμάται ψηλά στο χρηματιστήριο της τέχνης και στους κύκλους των συλλεκτών, μπορείς να ελπίζεις ότι θα σου παραχωρηθεί το εξωφρενικό προνόμιο να τοποθετήσεις το έργο σου μόνιμα σε αρχαιολογικό χώρο στην Ελλάδα. Γιατί όχι; Εδώ ολόκληρο ΚΑΣ έδωσε πριν από λίγες ημέρες άδεια μόνιμης εγκατάστασης γλυπτού του Βρετανού καλλιτέχνη Αντονι Γκόρμλι στην είσοδο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Δήλου. Για να το βλέπουν οι επισκέπτες που φτάνουν στο εμβληματικό νησί-μουσείο και να διαφημίζεται ο καλλιτέχνης παγκοσμίως…
Κανείς δεν λέει να μη γίνονται εκθέσεις σύγχρονης τέχνης σε αρχαιολογικούς χώρους, σε πολλές περιπτώσεις άλλωστε ο εικαστικός διάλογος με το παρελθόν έχει αποδειχθεί γόνιμος και δημιουργικός. Ομως είναι εντελώς διαφορετική η επιλογή ενός και μόνο καλλιτέχνη, ακόμη και εγνωσμένου κύρους, ο οποίος θα «συνομιλεί» για πάντα με τους θησαυρούς της κληρονομιάς μας, τους οποίους έχουμε χρέος να προστατεύουμε από κάθε μορφή επίθεσης, ακόμη και καλλιτεχνικής.
Ανοίγει ο ασκός του Αιόλου
Πολλά είναι τα ζητήματα που εγείρονται με τη συγκεκριμένη παραχώρηση. Ακόμη και κατά πόσον το ΚΑΣ είναι αρμόδιο να κρίνει την καλλιτεχνική συνάφεια του έργου με τη φυσιογνωμία του ιερού νησιού του Απόλλωνα. Δεν θα χρειαζόταν τουλάχιστον να αποφανθεί, σε συνεργασία με το ΚΑΣ, ο ανθός των τεχνοκριτικών για τις καλλιτεχνικές προϋποθέσεις μιας μόνιμης εγκατάστασης σε έναν τόσο εμβληματικό χώρο; Και γιατί να δοθεί η άδεια για μόνιμη τοποθέτηση του συγκεκριμένου έργου; Δεν θα αρκούσε να φιλοξενηθεί έστω για συγκεκριμένο διάστημα; Και τελικά μήπως αυτή η δωρεά ανοίγει τον ασκό του Αιόλου για επόμενες εγκαταστάσεις έργων σύγχρονων καλλιτεχνών και σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους;
Η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού Ελενα Κουντούρη δήλωσε στο Documento: «Δεν πρόκειται για οποιοδήποτε έργο, αλλά για τη δωρεά ενός από τα γλυπτά του διεθνώς καταξιωμένου καλλιτέχνη Αντονι Γκόρμλι, ο οποίος είχε εκθέσει έργα του στη Δήλο το 2019 και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία. Ο καλλιτέχνης αποφάσισε να δωρίσει ένα από αυτά τα έργα ακριβώς όπως εκτέθηκε στην προηγούμενη έκθεση και το ΚΑΣ αποδέχτηκε τη δωρεά με το σκεπτικό ότι το έργο συνομίλησε πολύ καλά με τον χώρο». Στις απορίες μας γιατί θα πρέπει να αποδεχτούμε τη συγκεκριμένη δωρεά, η οποία συνοδεύεται με υπερβολικούς όρους υπέρ ενός συγκεκριμένου καλλιτέχνη, και αν αυτή η έγκριση από το ΚΑΣ ανοίγει τον δρόμο και σε άλλους καλλιτέχνες να δουν τα έργα τους σε τόσο περίοπτη θέση στο μέλλον μάς απάντησε: «Θα δούμε στο μέλλον πώς θα αντιμετωπίσουμε κάτι ανάλογο. Κάθε αίτημα θα κρίνεται κατά περίπτωση».
Αίτημα μέσω του ΝΕΟΝ
Το ΚΑΣ γνωμοδότησε κατά πλειοψηφία υπέρ της μόνιμης εγκατάστασης του μεγάλου ανθρωπόμορφου μεταλλικού γλυπτού του Γκόρμλι. Το αίτημα κατατέθηκε από τον καλλιτέχνη μέσω του πολιτιστικού οργανισμού ΝΕΟΝ, ιδρυτής του οποίου είναι ο γνωστός συλλέκτης Δημήτρης Δασκαλόπουλος, δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερα ερωτήματα. Οπως το ποιος έχει όφελος από αυτή την εξόφθαλμη «παρέμβαση», αν όχι ο καλλιτέχνης και εκείνοι που τον προωθούν, οι οποίοι θα αποκτήσουν την τέλεια πλατφόρμα διαφήμισης με την απλή πράξη της δωρεάς του συγκεκριμένου έργου. Η Δήλος πάντως δεν έχει ανάγκη να διαφημιστεί από το έργο ούτε του Αντονι Γκόρμλι ούτε κανενός άλλου καλλιτέχνη. Ο οργανισμός ΝΕΟΝ έχει πραγματοποιήσει έκθεση του καλλιτέχνη στη Δήλο το 2019, η οποία διήρκεσε για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Οπότε ευλόγως μπορούμε να υποθέσουμε ότι η πρόθεση των διοργανωτών από τότε ήταν να επιστρέψουν με ακόμη καλύτερους όρους, κερδίζοντας τεράστια αίγλη και ακόμη μεγαλύτερη αναγνώριση, με τις ευλογίες βεβαίως του ΚΑΣ.
Η αμετροέπεια του δημιουργού
Σημαντικός Βρετανός γλύπτης που έχει στο επίκεντρο της δημιουργίας του τον άνθρωπο, ο Αντονι Γκόρμλι είναι από τους πιο αναγνωρισμένους καλλιτέχνες διεθνώς. Εχει λάβει πολλές διακρίσεις και έχει τιμηθεί με το βραβείο Τέρνερ, την ύψιστη διάκριση καλλιτεχνών της Βρετανίας. Εχει εκθέσει τις ανθρωπόμορφες φιγούρες του σε όλο τον κόσμο με επιτυχία. Παρά τη διεθνή του καταξίωση, όμως, καθώς και την αναγνώριση που απολαμβάνουν τα έργα του στο χρηματιστήριο της τέχνης, δεν μπορούμε να μην αναρωτηθούμε για την αμετροέπεια του καλλιτέχνη, ο οποίος θεωρεί ότι το έργο του αξίζει να συνομιλεί με την αιώνια μαγεία της Δήλου.