Στις 13 Ιανουαρίου το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έδωσε στη δημοσιότητα την ετήσια έκθεσή του σχετικά με τις καμπάνιες χειραγώγησης που καταγράφηκαν σε περισσότερες από 80 χώρες παγκοσμίως το 2020.
Οι καμπάνιες αυτές σχεδιάστηκαν και οργανώθηκαν από κυβερνήσεις και κόμματα, ενώ η ανάθεση για την εκτέλεσή τους, σύμφωνα με την εν λόγω έκθεση, έγινε σε ειδικούς εργολάβους με εξειδίκευση… την παραπληροφόρηση! Ο καθηγητής και διευθυντής του Ινστιτούτου του Διαδικτύου της Οξφόρδης Φίλιπ Χάουαρντ επισημαίνει στην έκθεση αυτή πως «η παραπληροφόρηση έχει αποκτήσει περισσότερο επαγγελματική διάσταση και παράγεται πλέον σε βιομηχανική Στην ίδια έκθεση αναφέρεται πως «κυβερνητικές υπηρεσίες, πολιτικά κόμματα και ιδιωτικές εταιρείες συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη διάδοση της πολιτικής προπαγάνδας, ρυπαίνοντας το ψηφιακό οικοσύστημα πληροφοριών και καταστέλλοντας την ελευθερία του λόγου και την ελευθερία του Τύπου».
Δυστυχώς, στην έκθεση συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα και σημειώνεται πως στη χώρα μας η παραπληροφόρηση προέρχεται από την κυβέρνηση, από κόμματα και πολιτικούς αλλά και από προσωπικότητες με ισχυρή επιρροή στα κοινωνικά δίκτυα. Αν μη τι άλλο, μιας και το φαινόμενο πια έχει αρχίσει να παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις, ο 21ος αιώνας κινδυνεύει ίσως να χαρακτηριστεί χρυσός αιώνας της κοινωνικής χειραγώγησης!
Η εντυπωσιοθηρία, η παραπληροφόρηση αλλά και η απόκρυψη ή η διαστρέβλωση της αλήθειας είναι βέβαιο πως αποτελούν κάποιους από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για τη δημοκρατία. Σε μια σύγχρονη εκδοχή τους οι αρένες του κόσμου σήμερα είναι γεμάτες πολίτες που δεν αναζητούν πλέον την ορθή και πολύπλευρη ενημέρωση ούτε καν τη διασταυρωμένη πληροφορία, αλλά αρκούνται στις εντυπώσεις! Εντυπώσεις οι οποίες εύκολα πια, με τα εργαλεία και τις τεχνικές που έχει αναπτύξει η βιομηχανία της παραπληροφόρησης, είναι στη διάθεση οποιουδήποτε έχει τη δυνατότητα να τις αγοράσει. Διότι πια οι εντυπώσεις δεν κερδίζονται αλλά αγοράζονται! Μια βιομηχανία η οποία, σύμφωνα με την προαναφερθείσα έκθεση, κατά το έτος 2020 είχε κύκλο εργασιών πάνω από 10 εκατ. δολάρια προερχόμενα από κόμματα και κυβερνήσεις.
Η παραπληροφόρηση είναι μια μορφή αισχρής βίας κατά των πολιτών και κατά της δημοκρατίας. Ο Μακιαβέλι είχε διατυπώσει την άποψη πως ο ηγέτης μπορεί να αλλάξει τους θεσμούς είτε με την πειθώ είτε με τη βία. Αν βεβαίως ζούσε στις μέρες μας, ίσως να πρόσθετε στο σκεπτικό του και την περίπτωση της χειραγώγησης της πληροφορίας – και κατά συνέπεια του λαού. Ο διαχωρισμός της ηθικής από την πολιτική δεν είναι βεβαίως καινοφανές φαινόμενο αλλά στον 21ο αιώνα έχει δυστυχώς αρχίσει να γίνεται επιστήμη. Ισως η ακόρεστη δίψα για την εξουσία να αποτελέσει στο προσεχές μέλλον αγαθό που να αποτιμάται ακόμη και σε οικονομική αξία ή να διαπραγματεύεται σε κάποια χρηματιστήρια του σκοτεινού διαδικτύου! Η δημοκρατία κινδυνεύει από τη χειραγώγηση του πλήθους σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ η πολιτική δεοντολογία μοιάζει να έχει παραχωρήσει τη θέση της στην πολιτική οντολογία μιας αήθους και –δυστυχώς– αδίστακτης αμετροέπειας. Το πεδίο άσκησης πολιτικής έχει φύγει από τα έδρανα των κοινοβουλίων κι έχει μεταφερθεί στα κοινωνικά δίκτυα προκειμένου να γίνεται πρώτα η διαμόρφωση της κοινής γνώμης και στη συνέχεια η λήψη των αποφάσεων, αποδεικνύοντας εν τοις πράγμασι πως στόχος των πολιτικών σχηματισμών δεν είναι η άσκηση εξουσίας αλλά απλώς η επανεκλογή τους! Εύλογα λοιπόν τίθεται το ερώτημα: στις μέρες μας άραγε κι εν καιρώ δημοκρατίας έχουμε τόση ισχύ όση είναι και η δυνατότητα που διαθέτουμε να χειραγωγούμε το πλήθος;
Ο Κώστας Θερμογιάννης είναι αρθρογράφος, διαχειριστής του διαδικτυακού ιστότοπου tovivlio.net
