Η επικράτηση των μηχανισμών της αγοράς σε παγκόσμια κλίμακα οδηγεί τις χώρες και τα έθνη σε έναν καθορισμένο πια ρόλο στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας, δηλαδή αυτόματα σε μια νέα βαθμίδα πολιτικής κυριαρχίας ή υποτέλειας.
Παράλληλα οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις διαλύουν τις παραδοσιακές παραγωγικές δομές, διαμορφώνουν νέες σχέσεις μεταξύ ατόμου και εργασίας και αποσυνθέτουν την ενότητα της κοινωνίας και σε επίπεδο παραγωγικής διαδικασίας και σε επίπεδο συλλογικής έκφρασης.
Οι νέες αυτές εξελίξεις συνδέονται –και συνδυάζονται– με τον σημαντικό και μερικές φορές κυρίαρχο ρόλο που διαδραματίζουν σήμερα τα ΜΜΕ στον σύγχρονο κόσμο.
Οταν οικονομικά συμφέροντα που βρίσκονται πίσω από τα ΜΜΕ επιδιώκουν να διεισδύσουν στο πεδίο της πολιτικής – εκτελεστικής εξουσίας, να προωθήσουν τους στόχους τους, να επιβάλουν κοινωνικά και καταναλωτικά πρότυπα, τότε όλες αυτές οι διαδικασίες περικλείουν τον κίνδυνο να οδηγήσουν σταδιακά την πολιτική εξουσία στο περιθώριο ώστε να περιοριστεί σε έναν ρόλο τρέχουσας διαχείρισης.
Επιχειρείται δηλαδή συστηματικά η ανακατανομή του συστήματος των δημοκρατικών εξουσιών και της αντιπροσωπευτικής βούλησης των κοινωνιών με βάση ένα νέο παγκόσμιο δόγμα:
Η οικονομία αποφασίζει. Η πολιτική εκτελεί.
Η κοινωνία υποτάσσεται. Η πολιτική οικονομία διεκδικεί τη θέση της πολιτικής δημοκρατίας.
Η υποχώρηση της σοσιαλιστικής προοπτικής αποτελεί έναν επιπλέον παράγοντα συνολικής αμφισβήτησης της πολιτικής.
Χρέος μας είναι να υπερασπιστούμε την πολιτική ως την αυθεντική εγγύηση υπηρέτησης των αξιών και των αναγκών του ανθρώπου.
Πρώτο χρέος είναι να υπερασπιστούμε την πολιτική ως την πλέον αυθεντική εγγύηση υπηρέτησης των ανθρώπινων αξιών, των αναγκών της ζωής κάθε ανθρώπου, των συλλογικών και ατομικών ελευθεριών.
Είναι επιτακτική ανάγκη να πείσουμε ότι είναι το θεμέλιο της δημοκρατίας και η ουσία της κοινωνικής οργάνωσης, συμμετοχής και πάλης.
Για να επαναβεβαιώσουμε όμως εμείς την αναγκαιότητα και την αυθεντική σχέση της με τους πολίτες, προϋπόθεση είναι να προσδιορίσουμε τους στόχους που επιδιώκει, να της δώσουμε νέο περιεχόμενο, νέα γλώσσα.
Είναι επιτακτική ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε
ότι η πολιτική:
• Ταυτίζεται με την αλήθεια και τη διαφάνεια. Είναι προσκήνιο και όχι παρασκήνιο και συναλλαγή. Παράγεται από τα πολιτικά κόμματα και τους πολιτικούς και πρέπει να βρίσκεται στην καθημερινή κρίση των πολιτών. Η αναξιοπιστία είναι ο χειρότερος εχθρός της.
• Θεμελιώνεται πάνω σε ανθρώπινες αξίες και κοινωνικά οράματα. Η προώθηση και η υλοποίησή τους απαιτούν γνήσια λαϊκή και κοινωνική συμμετοχή και επιστημονική τεκμηρίωση.
• Συνδέεται με τη λειτουργία και τη συνεχή αναβάθμιση των δημοκρατικών θεσμών.
• Παράγεται και ταυτίζεται με τα πολιτικά κόμματα και τα πολιτικά πρόσωπα που οφείλουν να την υπηρετούν με ιδιαίτερα ξεχωριστό τρόπο. Το ύφος και το ήθος άσκησης της πολιτικής εξουσίας γίνονται στις μέρες μας κυρίαρχα στοιχεία για την υπεράσπισή της.
• Απαιτεί ουσιαστική επίλυση των προβλημάτων που απασχολούν τη χώρα και τους πολίτες της. Η πολιτική είναι λύσεις και απαντήσεις που οριοθετούν νέες κοινωνικές προοπτικές και όχι μόνο διαπιστώσεις και γνώμες.
Ιστορική και ανεξάντλητη πηγή δυναμικής και θεμέλιο νομιμοποίησης της πολιτικής είναι η ίδια η κοινωνία με τις αντιθέσεις της, τις βουλήσεις της, τα οράματά της. Αυτή την πηγή πρέπει να αξιοποιήσει σήμερα η πολιτική εξουσία.
Να προχωρήσει στη θεσμική ανασυγκρότηση του πολιτικού συστήματος ώστε να ενδυναμωθούν η αυτοτέλεια και η ανεξαρτησία των φορέων προώθησης της πολιτικής, να ενισχυθούν οι θεσμοί διαφάνειας και ελέγχου των αποφάσεων της εκτελεστικής εξουσίας από την κοινωνία και τους φορείς της.
Συμπέρασμα: η αυτονομία της πολιτικής παραμένει επίκαιρο και επιτακτικό ζητούμενο. Είναι η ώρα να αναζητήσουμε τι είναι αυτό που έχουν ανάγκη οι πολίτες. Και αυτό είναι το ασυνήθιστο, το απρόσμενο, το συγκρουσιακό αλλά και ουσιώδες που ουδέποτε θα πίστευαν ή θα ανέμεναν ότι η πολιτική μπορεί να κατακτήσει και να υλοποιήσει, αλλά όμως τελικά το κάνει πράξη ανατρέποντας την παγιωμένη αντίληψη περί αναποτελεσματικότητας και διαφθοράς της.
Αν λοιπόν η αυτονομία της πολιτικής είναι ο πρώτος όρος αναγέννησής της απέναντι σε κάθε είδους συμφέροντα που επιχειρούν να κυριαρχήσουν στην πολιτική και την κοινωνία, ο δεύτερος είναι το όραμα, η έμπνευση και το συναίσθημα που ζητά πάντα η κοινωνία για να κινητοποιείται σε μια εθνική συλλογική προσπάθεια με συγκεκριμένους στόχους και προοπτικές.
Ο Μιχάλης Καρχιμάκης είναι πρώην υφυπουργός και βουλευτής, μέλος του πολιτικού συμβουλίου του Κινήματος Αλλαγής
