Η προσπάθεια συγκάλυψης του σκανδάλου Novartis δεν αποτελεί κλασική περίπτωση συγκάλυψης σκανδάλου. Δεν γίνεται προσπάθεια να φυγαδευτούν Χριστοφοράκοι και να εμφανιστούν οι μίζες ως φυσικό τμήμα της τιμής που καταβάλλει το ελληνικό δημόσιο σε μια μπερδεμένη και αόριστη διαδρομή του χρήματος.
Στο σκάνδαλο Novartis όλοι είναι εδώ, βγάζουν τη γλώσσα σε εμάς που πληρώσαμε και προσπαθούν να αντιστρέψουν την πραγματικότητα καθιστώντας μάλιστα τους κατηγορούμενους κατήγορους. Χρησιμοποιώντας, όπως συμβαίνει αρκετά συχνά, τη μιντιακή υπεροπλία, επιχειρούν να αντιστρέψουν την έννοια του σκανδάλου, τους πρωταγωνιστές και να παρουσιάσουν ως μη γενόμενο αυτό που στοίχισε δισεκατομμύρια σε καιρό κρίσης.
Τι έχουμε στην πραγματικότητα ως σκάνδαλο Novartis; Την υπερτιμολόγηση φαρμάκων της Novartis με σκοπό να κερδίσει η εταιρεία όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλο τον κόσμο, αφού η εγχώρια τιμή καθόριζε την τιμή του φαρμάκου διεθνώς. Πώς έγινε αυτό; Με τον σκανδαλώδη καθορισμό τιμής από όποιον την όριζε, δηλαδή τους υπουργούς και τους παράγοντες υγείας. Πώς αποκαλύφθηκε το σκάνδαλο; Μέσω της συλλογής στοιχείων από το FBI.
Η προσπάθεια που γίνεται από όσους πρέπει να δώσουν εξηγήσεις επειδή κυβερνούσαν όταν συνέβαιναν αυτά έχει στόχο να εμφανιστεί το σκάνδαλο ως επινόηση και –ακόμη χειρότερα– συνωμοσία της κυβέρνησης που έθεσε ως πολιτικό στόχο τη διαλεύκανση του σκανδάλου και την απόδοση δικαιοσύνης. Να αντιστραφεί η πραγματικότητα που αποδεικνύεται από έγγραφα της ίδιας της Novartis, ΦΕΚ και εκθέσεις του FBI, ανεξάρτητα μάλιστα από μάρτυρες και μαρτυρίες. Η νέου τύπου προσπάθεια συγκάλυψης με τη μέθοδο της αντιστροφής όχι μόνο της πραγματικότητας αλλά και των ευθυνών (κανάλια έχουμε, ό,τι θέλουμε κάνουμε) είναι αποκαλυπτική για την ποιότητα της δημοκρατίας και τον μακιαβελισμό των δραστών. Δύο πυλώνες της δημοκρατίας χτυπιούνται και ισοπεδώνονται για να εξασφαλιστεί το επιθυμητό: η Δικαιοσύνη και η ενημέρωση.
Ας ξεκινήσουμε από τη Δικαιοσύνη. Ενα κομμάτι της δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε (δεν το έκανε πάντως) να διερευνήσει τα στοιχεία του σκανδάλου. Ενεπλάκη μάλιστα απ’ ό,τι φαίνεται σε ένα αλισβερίσι όπου η δικαιοσύνη και η απόδοσή της δεν ήταν το μοναδικό κριτήριο. Το Documento, που έχει πρωτοστατήσει στις αποκαλύψεις για το σκάνδαλο, έχει γράψει αρκετές φορές τα τελευταία δύο χρόνια πως η δικαστική έρευνα για τη Novartis δεν είχε την ερευνητική σοβαρότητα και τη διάσταση που έπρεπε να έχει. Αν αυτό έγινε από πρόθεση ή δολιότητα ή αν οι εισαγγελικοί λειτουργοί υποχώρησαν και έκαναν συμψηφισμούς κάτω από ένα έντονο πολιτικό μπούλινγκ και απειλές, δεν είμαστε σε θέση να το πούμε τώρα. Η κατάσταση πάντως που εμφανίζει η Δικαιοσύνη σε σχέση με τη Novartis αποδεικνύει την αδυναμία να παίξει τον ρόλο της, καθώς και μια βαθιά παθογένεια. Οποιος μιλά ακόμη και για εκτεταμένη διαφθορά στη Δικαιοσύνη ενδεχομένως έχει δίκιο.
Εισαγγελείς κατηγορούν εισαγγελείς, λειτουργοί της Δικαιοσύνης συμμετέχουν σε ένα ιδιότυπο παιχνίδι πολιτικής αντιπαράθεσης, αυτοί που έπρεπε να αποδώσουν δικαιοσύνη αλληλομηνύονται . Οι ενώσεις δικαστών και εισαγγελέων, οι οποίες ήταν λαλίστατες τα τελευταία χρόνια και έτοιμες να υπερασπίσουν κάθε εισαγγελέα, ακόμη και αν αποδεικνυόταν επίορκος, σιωπούν και παρακολουθούν. Κατά μία έννοια δεν είναι παράλογο, αφού είναι δύσκολο να βγάλουν τυποποιημένα λογύδρια για την ανεξαρτησία και την πληρότητα της Δικαιοσύνης όταν η σαπίλα και η μπόχα έχουν πνίξει τα πάντα.
Το σκάνδαλο Novartis αποδεικνύει την αδυναμία της Δικαιοσύνης να σταθεί στο ύψος της, τον εξαρτημένο ρόλο της και την προσπάθεια των παραγόντων της να διαπλέκονται με τα χειρότερα κομμάτια του πολιτικού συστήματος.
Ας πάμε τώρα στην ενημέρωση. Δεν είναι θύμα της Novartis, αφού πολύ πριν από αυτήν ήταν (και παραμένει φυσικά) συνιστώσα ενός διεφθαρμένου συστήματος. Με κύρια εργαλεία την αποσιώπηση και τη διαστρέβλωση, η δημοσιογραφία είναι ο βασικός πρωταγωνιστής της συγκάλυψης του σκανδάλου. Ταυτόχρονα είναι εκ των πραγμάτων θύμα, αφού χάνει τον ρόλο της στη δημόσια σφαίρα.
Με τη δημοσιογραφία όμως στο σκάνδαλο Novartis συμβαίνει κάτι πρωτοφανές. Δεν φτάνει που εξαγοράζουν τη σιωπή μεγάλου τμήματος των Μέσων που θα έπρεπε να πρωτοστατούν στην αποκάλυψη του σκανδάλου, προχωρούν και σε προσπάθεια ενοχοποίησης του κομματιού που αποκαλύπτει, θέτει ερωτήματα και ζητά δικαιοσύνη. Για πρώτη φορά το σύστημα, με πρωταγωνιστή τον Σαμαρά και την ακροδεξιά του, εμφανίζουν την αποκαλυπτική δημοσιογραφία ως ένοχο συνωμοσίας. Οι δημοσιογράφοι που δημοσιοποίησαν στοιχεία για τη Novartis (πολλά από αυτά μάλιστα προέρχονταν από πηγές στο εξωτερικό) δεν έκαναν τη δουλειά τους αλλά εξύφαναν συνωμοσία. Οι δημοσιογράφοι πρέπει να απολογηθούν γιατί είχαν καλή και έγκαιρη πληροφόρηση, γιατί είχαν το θάρρος της έρευνας και γιατί έγραψαν αντί να αποκρύψουν. Ολα αυτά τα στοιχεία της υγιούς δημοσιογραφίας και μοχλοί της ενημέρωσης εμφανίζονται ως ποινικά αδικήματα και παραθεσμικές λειτουργίες.
Αν έγραψες έγκαιρα τι είπε κάποιος μάρτυρας, δεν είσαι καλός δημοσιογράφος αλλά συνωμότης. Η ανάγκη ενημέρωσης του κοινού, ο ρόλος του δημοσιογράφου, οι βασικοί και αρχέγονοι κανόνες του επαγγέλματος μετατρέπονται σε υποψίες ενοχής. Ο καλός δημοσιογράφος γίνεται αυτομάτως ύποπτος, ο πληροφορημένος δημοσιογράφος συνωμότης, οι πηγές μετατρέπονται σε κακούργους και για μια ακόμη φορά η διαφθορά αποτελεί το μέτρο της κανονικότητας.
Οταν η δημοκρατία αρρωσταίνει, οι θεσμοί πεθαίνουν.