Βυθισμένοι στον μικρόκοσμό τους και στη συνήθη ομφαλοσκόπηση, οι περισσότεροι αναλυτές εστίασαν στην ερμηνεία του ελληνικού αποτελέσματος αποφεύγοντας να δουν τη μεγάλη εικόνα της Ευρώπης, με την αδιαμφισβήτητη άνοδο των ακροδεξιών σχηματισμών και την πτώση ή τον καταποντισμό των κομμάτων της κεντροδεξιάς και της κεντροαριστεράς.
*H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης
Μοναδικό παρήγορο αντιστάθμισμα η ισχυρή παρουσία των οικολόγων σε κάποιες χώρες, που ωστόσο πιστοποιεί το έλλειμμα εμπιστοσύνης στις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις.
Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι ποιος απήγαγε την Ευρώπη. Στη μυθολογία ξέρουμε ότι απαγωγέας ήταν ο Δίας. Στη σημερινή ΕΕ είναι ο Φάρατζ, ο Ορμπάν, η Λεπέν και ο Σαλβίνι. Αυτοί… απήγαγαν και την ετυμολογική της σημασία, γιατί Ευρώπη σημαίνει ανοιχτομάτα. Ωστόσο, εδώ και καιρό η γηραιά ήπειρος εθελοτυφλεί μπροστά στα όσα συμβαίνουν. Μια εύκολη ανάγνωση είναι οι πολιτικές της λιτότητας.
Στην ουσία ταλαντεύεται ανάμεσα στο ένδοξο παρελθόν της με το κράτος δικαίου, την κοινωνική αλληλεγγύη και τα ανθρώπινα δικαιώματα και ένα αβέβαιο μέλλον που οικοδομείται με μπάζα και μπαλώματα, όπως η κατ’ ευφημισμόν ευέλικτη εργασία και η αντιφατική της στάση στο μεταναστευτικό, με τη χορήγηση κονδυλίων από τη μια και το κλείσιμο των συνόρων απ’ την άλλη για να μη «μολυνθούν» τα σαλόνια της.
Στην πραγματικότητα πάσχει από αναζήτηση ταυτότητας, και αυτή η σύγχυση διαπέρασε με τη διαδικασία της ώσμωσης και το εκλογικό σώμα. Γιατί η ΕΕ κατέληξε μια απρόσωπη δύναμη που ναι μεν φαίνεται να εγγυάται θεσμούς και όργανα, αλλά αρκετοί από τους κατοίκους της την αισθάνονται σαν ξένο σώμα. Γιατί το ενιαίο νόμισμα μπορεί να διευκόλυνε τις συναλλαγές αλλά δεν διαμόρφωσε κοινή συνείδηση. Ετσι πολλοί ξαναγύρισαν στο γνώριμο οχυρό του εθνικισμού και της ξενοφοβίας, αναζητώντας την ηδονή της παραβίασης του απαγορευμένου, που στην πολιτική ορολογία αποκαλείται αντισυστημική συμπεριφορά.
Σ’ αυτό το θολό πλαίσιο όσοι αισθάνονται αριστεροί κατακλύζονται από μελαγχολία. Οχι τόσο λόγω της ήττας αυτής καθαυτήν όσο λόγω της αδυναμίας να επινοήσουν νέες θεωρίες και πρακτικές. Είναι η μελαγχολία μιας Αριστεράς με ένα βαρύ φορτίο αγώνων, που ωστόσο κι αυτή ταλαντεύεται ανάμεσα στον καναπέ και τα οδοφράγματα.
Η μετάβαση όμως στην παγκοσμιοποιημένη εποχή απαιτεί καινούργια υλικά στο εργοτάξιο των ιδεών που θα αντιμετωπίσουν δραστικά το φάντασμα του φασισμού και τον αδυσώπητο νεοφιλελευθερισμό.
Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί με την αναδίπλωση σ’ ένα περίφρακτο σύμπαν ματαίωσης και αναμνήσεων. Για να αποφέρει καρπούς αυτή η μελαγχολία πρέπει να γίνει αποδεκτή, αποφεύγοντας τις συνηθισμένες στρατηγικές της παράκαμψης και τις κλασικές πανουργίες της απώθησης.
Κάποτε το να επιχειρήσει κανείς έφοδο στον ουρανό αποτελούσε τον καλύτερο τρόπο για να πενθήσει τους χαμένους συντρόφους του. Τώρα ήρθε η ώρα να θυμηθούμε τη θέση του Μαρξ πως «δεν αρκεί να ερμηνεύσουμε τον κόσμο. Πρέπει να τον αλλάξουμε». Με όπλα την αυτοκριτική, την υπέρβαση της θλίψης και την έξαψη της μάχης.
