Πολλά τα ερωτήματα για την Ακρόπολη στα οποία το ΥΠΠΟΑ απαντά με υπεκφυγές.
Θα είχαν τους λόγους τους οι υπουργοί Πολιτισµού και Οικονοµικών Λίνα Μενδώνη και Χρήστος Σταϊκούρας που επί έναν χρόνο απέκρυπταν τη σύµβαση δωρεάς µε το Ιδρυµα Ωνάση για τις επεµβάσεις στον βράχο της Ακρόπολης. ∆εν είναι εύκολο να παρουσιάζεται ως δηµόσια σύµβαση ένα ιδιωτικό έγγραφο που δεν έχει περιβληθεί κανέναν τύπο και καµιά δηµοσιότητα ούτε να αποκαλύπτεται ότι δεν έχει τηρηθεί η διοικητική διαδικασία.
Μέχρι και σήµερα αποκρύπτονται παραρτήµατα της από 28.2.2020 σύµβασης για τον φωτισµό και τον ανελκυστήρα πλαγιάς καθώς και µια τροποποίηση που φαίνεται να έγινε στις 10.7.2020. Με άλλη τροποποίηση που σκαρώθηκε λίγες µέρες πριν, στις 22.3.2021, επιχειρείται να νοµιµοποιηθούν εκ των υστέρων µελέτες που ήδη έχουν εκπονηθεί, συµβάσεις που ήδη έχουν συναφθεί και έργα που ήδη έχουν εκτελεστεί.
Η κρυψίνοια των υπουργών παραβιάζει τις αρχές της νοµιµότητας και της διαφάνειας που διαπνέουν τη διοικητική δράση και δηµιουργούν βάσιµες υπόνοιες σκοπιµοτήτων.
Στην κοινοβουλευτική ερώτηση γιατί δεν κατατέθηκε προς κύρωση η σύµβαση από τη Βουλή η Λίνα Μενδώνη απαντά ότι οι συµβάσεις δωρεάς που συνάπτονται µε βάση το άρθρο 3Α του ν. 4182/2013 εξαιρούνται της υποχρέωσης ανάρτησης στη ∆ιαύγεια. Υπό αυτήν τη στρεβλή ερµηνεία του νόµου, η γραµµατική διατύπωση του οποίου ωστόσο δεν αφήνει περιθώρια παρερµηνείας, επιχειρείται η δικαιολόγηση της παρατεταµένης αδιαφάνειας. Οι επικαλούµενες από την υπουργό διατάξεις δεν προβλέπουν τέτοια εξαίρεση, πράγµα που η υπουργός είτε γνωρίζει, οπότε παραπλανά συνειδητά τη Βουλή και τον ελληνικό λαό, είτε όφειλε και µπορούσε να γνωρίζει – σε περίπτωση δε ασύγγνωστης άγνοιάς της µπορούσε οπωσδήποτε ευχερώς να πληροφορηθεί. Αρκεί µια προσεκτική ανάγνωση του άρθρου που επικαλείται (και της αιτιολογικής έκθεσής του) για να γίνει αντιληπτό το διαφορετικό πεδίο εφαρµογής του.
Γιατί είναι αβάσιµη η δικαιολογία της υπουργού
Σύµφωνα µε τον νόµο, µια τέτοια σύµβαση δωρεάς υπέρ του δηµοσίου πρέπει να κυρωθεί από τη Βουλή και να αποκτήσει ισχύ νόµου. Προϋποτίθεται υποβολή πρότασης από τον δωρητή για την αποδοχή της, έκδοση της πράξης αποδοχής δωρεάς από τον υπουργό Οικονοµικών και δηµοσίευση περίληψης και αυτής της πράξης στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως. ∆ύο πράξεις λοιπόν θα έπρεπε να είχαµε δει σε ΦΕΚ και δεν τις είδαµε: την αποδοχή δωρεάς και την ίδια τη σύµβαση δωρεάς.
Το άρθρο 3Α του νόµου που επικαλείται η υπουργός ως δικαιολογία µη δηµοσίευσης της σύµβασης αφορά τη διαδικασία υλοποίησης του έργου-αντικειµένου της δωρεάς και όχι την ίδια τη σύµβαση της δωρεάς. Καταλαµβάνει δηλαδή µόνο τις επιµέρους συµβάσεις που συνάπτει το δηµόσιο µε τους οικονοµικούς φορείς (προµηθευτές, παρόχους υπηρεσιών, εργολάβους) για την υλοποίηση της δωρεάς και όχι την ίδια τη σύµβαση δωρεάς. Ορίζει λοιπόν ότι εφόσον ακολουθηθεί πολύ συγκεκριµένη διαδικασία, στις συµβάσεις αυτές δεν εφαρµόζονται οι κανόνες για την ανάθεση και εκτέλεση δηµόσιων συµβάσεων ούτε οι κανόνες του δηµόσιου λογιστικού, καθώς δεν αποτελούν δηµόσιες συµβάσεις. ∆ιότι, κατά τον νοµοθέτη, καταρτίζονται µεν από το δηµόσιο (δωρεοδόχο) αλλά για λογαριασµό του ιδιώτη (δωρητή), ο οποίος και καταβάλλει το οικονοµικό αντάλλαγµα στον οικονοµικό φορέα απευθείας και όχι στο δηµόσιο, εποµένως θεωρούνται ιδιωτικές συµβάσεις. Τέτοιες συµβάσεις είναι π.χ. αυτές που έχουν συναφθεί µε την εταιρεία Eleftheria Deko and Associates Lighting Designers για τον φωτισµό της Ακρόπολης, µε την εταιρεία Maspero Elevatori SpA για την προµήθεια του ανελκυστήρα πλαγιάς, µε την εταιρεία ΝΑΜΑ Σύµβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ για την εκπόνηση της µελέτης διαµόρφωσης διαδροµών στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης κ.ά.
Τηρήθηκαν όµως οι προϋποθέσεις για την εξαίρεσή τους στην περίπτωσή µας; Το άρθρο νόµου που επικαλείται η υπουργός περιγράφει µε εξαντλητικές λεπτοµέρειες µια διαδικασία τής εκ µέρους του δηµοσίου υπόδειξης στον δωρητή του οικονοµικού φορέα ο οποίος κρίνεται ο πλέον κατάλληλος για την εκπλήρωση του αντικειµένου της δωρεάς. Αυτή η διαδικασία δεν φαίνεται να τηρήθηκε. Το δηµόσιο όφειλε να συγκροτήσει επιτροπή µε συγκεκριµένο έργο, όπως σύνταξη τεχνικών προδιαγραφών, έρευνα αγοράς, υποβολή στον δωρητή τουλάχιστον τριών προσφορών κ.ά. Δεν προκύπτει όμως ούτε ότι τη συγκρότησε ούτε ότι σχετίζεται με την επιτροπή του όρου 5 της σύμβασης, ενώ παραλείπει να καταθέσει το παράρτημα Γ με τα μέλη της τελευταίας. Και βεβαίως είναι το ίδιο που όφειλε να συνάπτει τις συµβάσεις αυτές (και ο δωρητής να καταβάλλει το οικονοµικό αντάλλαγµα).
Αντιθέτως, η σύµβαση δηµοσίου – Ιδρύµατος Ωνάση προβλέπει διαφορετική διαδικασία, κατά την οποία το δηµόσιο είτε δίνει τη σύµφωνη γνώµη του είτε εγκρίνει εκ των υστέρων συµβάσεις που έχουν ήδη συναφθεί από άλλη εταιρεία
-φορέα υλοποίησης του έργου (ΑΡΙΟΝΑ ΕΛΛΑΣ ΑΕ) και των οικονοµικών φορέων τους οποίους επέλεξε εκείνη.
Τα ερωτήµατα που προκύπτουν εύλογα
• Εφόσον η σύµβαση δωρεάς ουδέποτε δηµοσιεύτηκε στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως ώστε να αποκτήσει ισχύ, τότε ποιο το νόµιµο έρεισµα όσων επεµβάσεων στην Ακρόπολη εκτελούνται δυνάµει της σύµβασης αυτής;
• Εφόσον δεν ακολουθήθηκε η νόµιµη διαδικασία ούτε για τη σύναψη ούτε για την υλοποίηση της δωρεάς, τι συµβαίνει µε τις φοροαπαλλαγές που προβλέπει ο Κώδικας ΦΠΑ;
• Πόσο έχει ζηµιωθεί το ελληνικό δηµόσιο τόσο πολιτισµικά όσο και ίσως οικονοµικά και µάλιστα µε πρωτοβουλία ή συνέργεια των ίδιων των υπουργών-εκπροσώπων του;
Η ζηµιά φαίνεται πολυεπίπεδη, εντός κι εκτός βράχου, µε σκανδαλώδεις όψεις. Και πρέπει να διερευνηθεί άµεσα γιατί έπεται και συνέχεια.
Η Εφη Μουγκαράκη είναι δικηγόρος.
