Τόσο ο Τζον Λοκ όσο και ο Ρουσσώ υποστήριξαν στο «Κοινωνικό συμβόλαιο» ότι οι άνθρωποι παραχωρούν κάποιες από τις ελευθερίες τους στους πολιτικούς με αντάλλαγμα την προστασία των υπόλοιπων δικαιωμάτων τους.
Πάνω σ’ αυτή την αρχή θεμελιώθηκαν οι σύγχρονες δημοκρατίες και η ψήφος αποτέλεσε το μέσο για να εκφραστεί η λαϊκή βούληση. Είχε προηγηθεί βέβαια ο Αριστοτέλης, ο οποίος στα «Πολιτικά» ορίζει την έννοια του πολίτη μόνο μέσα από την ενεργή συμμετοχή του στην άσκηση της εξουσίας. Όποιος αδιαφορούσε για τα κοινά αποκαλούνταν απαξιωτικά ιδιώτης και γι’ αυτό η λέξη idiot στα αγγλικά κατέληξε να σημαίνει τον ανόητο.
Τι είναι όμως αυτό που αποτρέπει έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό πολιτών να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα; Παρά τις εκκλήσεις όλων των κομμάτων παραμονές της 7ης Ιουλίου για μαζική προσέλευση στις κάλπες, το ποσοστό της αποχής ξεπέρασε πάλι το 40%, ελαφρά αυξημένο μάλιστα σε σχέση με τις προηγούμενες.
Ωστόσο η ερμηνεία ότι τέσσερις στους δέκα ψηφοφόρους περιλαμβάνονται στην κατηγορία των πολιτογραφημένων εραστών της παραλίας την οποία και προτίμησαν είναι και εύκολη και ανεπαρκής. Η αλήθεια βρίσκεται στον βυθό και όχι στην επιφάνεια: βαριά και ασήκωτα μνημόνια, τζούφια success stories και η ισοπεδωτική λογική «όλοι είναι ίδιοι». Να προσθέσουμε επίσης τις δημοσκοπήσεις που σχεδόν προκαταλαμβάνουν το αποτέλεσμα, αλλά κυρίως την απροκάλυπτη χειραγώγηση από τα μίντια. Οι Αγγλοσάξονες μάλιστα, θέλοντας να στηλιτεύσουν την τεράστια διαφήμιση της προεκλογικής δραστηριότητας, δίνουν τον σαρκαστικό ορισμό «εκλογές είναι η μεταβίβαση αγοραστικής δύναμης σε ιδιοκτήτες μέσων ενημέρωσης».
Την προηγούμενη Κυριακή μπορεί να είχε ζέστη, αλλά για τους απέχοντες ψιλοέβρεχε υποσχέσεις και φρούδες ελπίδες. Όσοι λοιπόν επέλεξαν να μείνουν στον καναπέ, ταυτιζόμενοι με το επίγραμμα του Δ. Σολωμού «Δυστυχισμένε μου λαέ, καλέ κι ηγαπημένε, πάντοτ’ ευκολοπίστευτε και πάντα προδομένε», δήλωσαν με τη στάση τους ένα είδος ανυπακοής στο κακοφορμισμένο πολιτικό σύστημα. Γι’ αυτούς, σε όποια πληθυσμιακή ή ηλικιακή ομάδα κι αν ανήκουν, το δικαίωμα της ψήφου είναι κάτι που απλώς διάγει βίο φαντάσματος μέσα στα κεφάλια των φιλοσόφων ή ευδοκιμεί στα χείλη των προπαγανδιστών, ανήμπορο ν’ αλλάξει τη φυσική τους κατάσταση.
Την ίδια άποψη φαίνεται να ενστερνίζονται και πολλοί από τους πολίτες της ΕΕ, αφού στις 20 από τις 28 χώρες το ποσοστό της αποχής στις ευρωεκλογές ξεπέρασε το 50%. Στα μάτια τους η ΕΕ αντιπροσωπεύει ένα ετερόκλητο πλήθος διεθνών τραπεζιτών που ρυθμίζουν ερήμην τις τύχες των λαών και τα εθνικά κοινοβούλια έχουν υποβιβαστεί στη θέση ενός τοπικού υποκαταστήματος πολυεθνικής εταιρείας που εκτελεί τις εντολές της γενικής διεύθυνσης.
Αν όμως η αποχή αποτελεί μελλοντική απειλή για την υπόσταση των κομμάτων, για τους ιδιωτεύοντες είναι άσφαιρη διαμαρτυρία. Αρνούμενοι σε ψυχολογικό επίπεδο τη ματαίωση των προσδοκιών τους αλλά και τη συνδιαμόρφωση ευθύνης, εκτονώνονται με σχόλια στα social media και αφήνουν ελεύθερο τον στίβο της πολιτικής στους χειρότερους εκπροσώπους της. Παραμένοντας αδρανείς, ας λάβουν υπόψη ότι το ΑΕΧ (ακαθάριστο εθνικό χαμόγελο) που τους υποσχέθηκαν παρουσιάζει μια ύποπτη ηχητική συγγένεια με το «αχ».