Συνήθως οι παλαιοντολογικές ανακαλύψεις αφορούν είδη μεγάλων, προϊστορικών ζώων ή δεινοσαύρων. Είναι προφανές ότι απολιθώματα μικρόσωμων θηλαστικών είναι λιγότερο συχνά. Έτσι η ανακάλυψη ενός άγνωστου μέχρι σήμερα μικρού θηλαστικού, το οποίο ονομάστηκε Heleocola piceanus που ζούσε στους «προϊστορικούς βάλτους» της Κρητιδικής περιόδου, προκάλεσε ενθουσιασμό στην επιστημονική κοινότητα.
Η σχετική δημοσίευση, που φέρνει ίσως για πρώτη φορά στο φως ένα νέο είδος τέτοιου μεγέθους, έγινε στο περιοδικό PLOS ONE και εκπονήθηκε από ομάδα παλαιοντολόγων με επικεφαλής την Τζέιλιν Έμπερλε του Πανεπιστημίου Μπόλντερ στο Κολοράντο. Το εύρημα της ομάδας εντοπίστηκε κοντά στην πόλη Ρέιντζλι στο βορειοδυτικό Κολοράντο και το μικρό απολίθωμα που αναλύθηκε αποτελούνταν από τρεις γομφίους και ένα κομμάτι οστού της γνάθου. Όπως έγινε γνωστό, το απολίθωμα προεξείχε από μια πλάκα ψαμμίτη και παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 2016 από τον παλαιοντολόγο Τζον Φόστερ. Είχε μήκος περίπου 3 εκατοστά και τράβηξε αμέσως την προσοχή του ερευνητή.
Η περιγραφή του ζώου βασίστηκε στην ανάλυση απολιθωμάτων, τα οποία – σύμφωνα με τους υπολογισμούς των επιστημόνων – χρονολογούνται πριν από 70-75 εκατομμύρια χρόνια. Το προϊστορικό θηλαστικό έζησε κατά την Κρητιδική περίοδο, δηλαδή κατά τη διάρκεια της βασιλείας των γιγάντιων τυραννόσαυρων. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το ζώο ήταν… εξαιρετικά μεγάλο σε σύγκριση με άλλα είδη μικρών θηλαστικών που ζούσαν εκείνη την εποχή. Από τις αναλύσεις των συγγραφέων της μελέτης, προκύπτει ότι το θηλαστικό θα μπορούσε να ζυγίζει περίπου 1 κιλό.
«Ενώ τα περισσότερα θηλαστικά που κυκλοφορούσαν εκείνη την εποχή είχαν το μέγεθος ενός ποντικιού ή αρουραίου, το Heleocola είχε εκτιμώμενη σωματική μάζα παρόμοια με αυτή ενός σύγχρονου μοσχοπόντικου», ανέφερε σε αμερικανικά μέσα η επικεφαλής της μελέτης.
Σύμφωνα με την Έμπερλε η νέα ανακάλυψη αμφισβητεί τις προηγούμενες ιδέες των παλαιοντολόγων σχετικά με τα μικρά θηλαστικά της ύστερης Κρητιδικής περιόδου. Τα απολιθώματα που ανακαλύφθηκαν δείχνουν ότι ορισμένα είδη ήταν μεγαλύτερα από ό,τι προέβλεπαν οι ερευνητές. «Το Κολοράντο είναι ένα εξαιρετικό μέρος για να βρει κανείς απολιθώματα, αλλά τα θηλαστικά από αυτή την περίοδο είναι αρκετά σπάνια», ανέφερε.
Πως ήταν η ζωή για τον προϊστορικό κάτοικο των βάλτων;
Κατά την περίοδο κατά την οποία ζούσε το είδος Heleocola piceanus , η Βόρεια Αμερική χωριζόταν σε δύο ηπείρους από μια «εσωτερική θάλασσα». Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, η υδάτινη οδός θα μπορούσε να εκτείνεται από τον Αρκτικό Ωκεανό έως τον Κόλπο του Μεξικού. Το ανατολικό τμήμα του Κολοράντο, όπου βρέθηκαν τα απολιθώματα των θηλαστικών, βρισκόταν κάτω από ρηχά νερά κατά την Κρητιδική περίοδο. Το δυτικό τμήμα ήταν πιθανώς καλυμμένο από υγροβιότοπους, δέλτα ποταμών και παράκτιες πεδιάδες.
Σε αυτή την περιοχή ζούσε το θηλαστικό, το οποίο θα μπορούσε να είναι ο πρόγονος των σημερινών μαρσιποφόρων. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η ίδια περιοχή θα μπορούσε να ήταν ο τόπος όπου ζούσαν, μεταξύ άλλων, προϊστορικά είδη χελωνών, δεινοσαύρων με ράμφος πάπιας και γιγάντιων κροκοδείλων.
Το πρώτο μέρος του ονόματος του νέου είδους αναφέρεται στο περιβάλλον στο οποίο ζούσε το ζώο. Η λατινική λέξη Heleocola, σε ελεύθερη μετάφραση, σημαίνει «κάτοικος των βάλτων». Η ανάλυση των δοντιών των απολιθωμένων λειψάνων του θηλαστικού επέτρεψε να διατυπωθεί η θεωρία ότι το ζώο τρέφονταν κυρίως με φυτά και μικρά έντομα.
