Καλοκαίρι στο νησί των Κυκλάδων, εκεί όπου ο χρόνος είναι κυκλικός και ο «λοστρόμος Πειραιώτης» σταθερά επαναλαμβανόμενος.
∆εν υπάρχουν καλοκαίρια στην Ανάφη, υπάρχει το ίδιο καλοκαίρι, ξανά και ξανά – εξού και επιστρέφουµε µανιωδώς. Στην Ανάφη υπάρχουν ουσιαστικά τρία χρώµατα και µόνο: λευκό, γαλάζιο και του βράχου. Ηρεµεί η µατιά, έρχεται στα ίσια του ο νους. Είναι το αρχετυπικό νησί: ένας κώνος γης στη θάλασσα, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται η Χώρα. Τελεία. Μικρά µεγέθη, λίγα πράγµατα, δηλαδή περισσότερα απ’ όσα χρειαζόµαστε. Και περνώντας την παραλία προπτωτικών γυµνιστών, ο Κάλαµος στην άλλη άκρη του µικρού νησιού: ο µεγαλύτερος µονόλιθος της Μεσογείου και της Ευρώπης µετά το Γιβραλτάρ, στα 462 µ. Στην κορυφή το µοναστήρι της Παναγίας Καλαµιώτισσας. Οπου στις αρχές Σεπτεµβρίου (η καλύτερη –νοµίζω– εποχή, όταν αραιώνουµε οι επιδροµείς) προσκυνητές και παραθεριστές ανεβαίνουν λιτανεύοντας και υπέροχα ξεποδαριαζόµενοι, κάποιοι λειτουργούνται, άλλοι διανυκτερεύουν και έχουν την ασύλληπτη εµπειρία της νύχτας να έρχεται και τις πρώτες πρωινές ώρες να φεύγει – µε τη Χώρα µπροστά, την «κοσµική» Σαντορίνη απέναντι, την Αµοργό παραδίπλα και τα µισά κυκλαδονήσια ορατά από την κορυφή, ενίοτε ακόµη και την Κρήτη στο βάθος.
Η Ανάφη ηρεµεί –σωστότερα, η Ανάφη είναι ίσως η µόνη που ηρεµεί– τον άνθρωπο χάρη στην έλλειψη ερεθισµάτων. Οταν και όσο γίνεται. Ελέγχω, φευ, αραιά και πού τα µέιλ µου, ποιών την ανάγκη φιλοτιµία – ελπίζω όµως ιεροκρυφίως στη στιγµή που η διεθνώς περίφηµη (…) τεχνολογική υποδοµή της χώρας θα κλατάρει στην Ανάφη αφήνοντάς την χωρίς ίντερνετ για δυο τρεις µέρες, αφενός χωρίς καµία συνέπεια για τους εντοπίους αφού οι παραθεριστές είναι ήδη εκεί, αφετέρου παρέχοντας τη βέλτιστη δικαιολογία ανωτέρας βίας σε όσους από εµάς δεν έχουµε το προνόµιο της ολοσχερούς αποσύνδεσης. Αν ο κ. Πιερρακάκης διαβάζει Documento µε την ίδια σχολαστικότητα που το µελετά η σύζυγος του κ. πρωθυπουργού, ελπίζω να ακούσει αυτή την ευγενή έκκληση: κανείς δεν θα τον κακοχαρακτηρίσει γι’ αυτό το ενδεχόµενο εκούσιο και παιγνιώδες παρόραµα.
Θα ήµουν υποκριτής εάν το έπαιζα στυλοβάτης του «αρχαίου καθεστώτος»: ανήκω στους «µικροπροδότες» της Ανάφης, σε αυτούς που αντί για το (ενίοτε πολεµούµενο από ανθρώπους µε σύµβολα δολαρίων αντί για κόρες οφθαλµών) free camping προτιµούν τον ευκλεή ρουµτουλετατζή της Χώρας. Αυτό όµως δεν σηµαίνει ότι δεν µας τροµάζει ο σχεδιασµός στον ορίζοντα: η δόµηση ενός πολυτελούς resort (!) κάπου βαθιά στο νησί, το άνοιγµα µπαρ τύπου οδού Κολοκοτρώνη στη Χώρα που τα βράδια µοιάζει µε παρέµβαση photoshop στους (εκτός ∆εκαπενταύγουστου) ρυθµούς του νησιού, οι σουρεαλιστικές τιµές των ακινήτων που δηλώνουν την ελπίδα ότι κάποιοι κάποτε θα δώσουν το αντίτιµο, όλα αυτά υπαινίσσονται το σχέδιο «µικρής Σαντορίνης» σε έναν ορίζοντα. Μέχρι στιγµής το νησί µοιάζει να αντιστέκεται στην «ανάπτυξη», εξού και το ζευγάρι των Γερµανών που αποφάσισε να µεταναστεύσει εκεί από το Βερολίνο χειµώνα καλοκαίρι και απλώς περιδιαβαίνει το ίδιο (έρηµο εκτός «σεζόν») τοπίο ξανά και ξανά και ξανά, εκτιµώντας τις αλλαγές των εποχών πάνω του.
Στις ωραίες ταβέρνες µε ζωντανή µουσική τον Αύγουστο το ρεπερτόριο δεν αλλάζει. Είναι περισσότερο τζουκ µποξ παρά YouTube και τις ευχαριστούµε γι’ αυτό. Οπως µου είπε συµπαραθεριστής µου, «αχ, απόψε µην πάµε πάλι εκεί, δεν µπορώ άλλο “λοστρόµο Πειραιώτη”» – όµως ακόµη κι αυτό, ή µάλλον κατεξοχήν αυτό, το απολαµβάνουµε ανυπερθέτως, καθότι ο καλοκαιρινός χρόνος στην Ανάφη δεν είναι προοδευτικός, δεν οδηγεί κάπου, αλλά κυκλικός, οδηγεί στο ίδιο. ∆εν αναµένουµε τίποτε άλλο πέρα από το αναπόφευκτο τέλος του θερινού προαυλισµού µας, δεν υπάρχει κάτι να συµβεί, µόνο η ύπαρξη στον ήλιο, στο νερό και στη σκιά. Και αυτή η µη αλλαγή µάς προετοιµάζει για τη δυνατότητα να επιφέρουµε αλλαγή στη χρονιά που έρχεται, ξαναγεννηµένοι.
Το καλοκαίρι θα ’ρθει και στη θάλασσα θα επιστραφείς. Η Ανάφη είναι εκεί και µέχρι στιγµής δεν προδίδει ποτέ. Ευτυχώς δεν την έχει βάλει ακόµη στο µάτι ο πρωθυπουργεύων εθνικός παραθεριστής. Απ’ όσο ξέρουµε τουλάχιστον.
O Σωτήρης Μητραλέξης είναι συνδιευθυντής του mέta, του Κέντρου Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού (www.metacpc.org)
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Documento στις 8/8/2021
