Πως αρχίζεις ένα άρθρο όταν τα στοιχεία που έχεις μπροστά σου αφορούν νεκρές ή μάλλον δολοφονημένες γυναίκες; Όταν, τα στατιστικά που υπάρχουν αναγνωρίζουν πως σε όλο τον κόσμο καθημερινά γυναίκες δολοφονούνται. Πολλοί αρνούνται να αναγνωρίσουν τον όρο γυναικοκτονία. Τους φαίνεται υπερβολικός ή κινηματικός. Νομίζουν, πως είναι κάτι που αφορά μόνο τις γυναίκες. Ο όρος γυναικοκτονία δεν είναι επεξηγηματικός, ούτε αλλοιώνει τον όρο ανθρωποκτονία. Αυτό που κάνει είναι να υπογραμμίζει την έμφυλη ανισότητα.
Ο όρος femicide διατυπώθηκε για πρώτη φορά το 1976 στο «Διεθνές Δικαστήριο για τα εγκλήματα σε βάρος των γυναικών» από την φεμινίστρια κοινωνιολόγο Diana Russell, με στόχο να δοθεί η ορατότητα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των γυναικοκτονιών και να αναδειχθεί η διάκρισή τους από το αδίκημα της απλής ανθρωποκτονίας (homocide). Ωστόσο, ο όρος γυναικοκτονία έγινε ευρέως γνωστός και υιοθετήθηκε από την εγκληματολογία μετά το 1992, χάρη στο βιβλίο με τίτλο «Femicide: the politics of woman killing», μια συλλογή δοκιμίων που επιμελήθηκαν από κοινού η ακαδημαϊκός Jill Radford και η εγκληματολόγος Diana E. H. Russell.
Μας σκοτώνουν, γιατί είμαστε μάνες, σύντροφοι, σύζυγοι, ερωμένες, έκπτωτες… Για κάθε αγία και κάθε πουτάνα καμία μόνη ακόμα κι -αν χρειαστεί- στο τέλος, να την κάψουμε αυτήν την πόλη!!
* Μέχρι, την ώρα που συντασσόταν αυτό το άρθρο ο αριθμός των καταγεγραμμένων γυναικοκτονιών ήταν 19. Ελπίζω, σε αυτό τον αριθμό να μην προστεθεί άλλη αδερφή μας.
Μαρία-Νεφέλη Δούκα/ Ηθοποιός
«Συνεχές και αέναο ναρκοπέδιο. Μία μία εξαλειφόμαστε. Οι βόμβες που πέφτουν και σκάνε πάνω μας είναι ανεξάντλητες, και κάθε μέρα κουβαλάμε ακόμη ένα νεκρό γυναικείο σώμα στα χέρια μας. Το να καταφέρει μία γυναίκα όχι απλώς να ζει καλά και ανενόχλητη, αλλά απλώς να ζ ε ι τελικά, έχει γίνει πρωταθλητισμός. Ποια θα προλάβει να φτάσει στη γραμμή τέρματος. Του τέρματος της απελπισίας, της βίας, του βιασμού, του ξυλοδαρμού, των απειλών. Να καταφέρει να χτίσει επτασφράγιστη πόρτα σ’ όλο αυτό το μαρτύριο που εξαπλώνεται επιδημικά κάτω από τις πόρτες κάθε σπιτιού ή χώρου εργασίας, ή μιας βόλτας στο δρόμο, στο παρακάτω στενό. Υπάρχει σοβαρή κοινωνική αναπηρία της αίσθησης του καλού και του κακού, κι έτσι οι πατριαρχικές μηχανές δουλεύουν ατάραχα εξοντώνοντας τις γυναίκες από όλες τις πλευρές. Ήδη από τη στιγμή που γεννιόμαστε σ’ αυτό τον κόσμο, η ταυτότητά μας θα χρεωθεί με βάρη, διακρίσεις, στερεότυπα, τραύματα και βία πάσης φύσεως. Από τις ιστορίες καθημερινού σεξισμού, από το «δυσδιάκριτο» μέχρι τον πεντακάθαρο αρχετυπικότατο σεξισμό, από τη λεκτική βία μέχρι το έγκλημα, χρειαζόμαστε τα εκατονταπλάσια αντανακλαστικά προστασίας για τη γυναίκα, καθαρό δικαιϊκό σύστημα και προπάντων, μόρφωση-παιδεία από τα γεννοφάσκια μας. Ξερίζωμα και ξήλωμα ενός πανάρχαιου μικροβίου».
Νατάσσα Εξηνταβελώνη/ Ηθοποιός
«Αυτό που ζούμε σήμερα δεν έχει λόγια για να το περιγράψεις. Μέχρι να καταφέρεις να αρθρώσεις τι έγινε χθες, έρχεται άλλη μία γυναικοκτονία, άλλη μία κακοποιητική συμπεριφορά σε μία τρανς γυναίκα, άλλο ένα σεξιστικό σχόλιο σε ένα κορίτσι στο σχολείο, άλλο ένα κακό χιούμορ της πατριαρχίας, που όλα τα ξέρει και είναι υπεράνω κοινωνικών και ψυχολογικών αναλύσεων. Είναι μια κακή συγκυρία; Όχι. Είναι απλώς που τώρα η κοινωνία μας αρχίζει να ανοίγει τα μάτια της σε πράγματα για οποία φωνάζουν οι θηλυκότητες για χρόνια, αλλά ήταν «υπερβολικές μωρέ», «γκομενίτσες» ή «τα ήθελε ο κ_λος τους». Κάθε μια από εμάς άμεσα ή έμμεσα ζει υπό το καθεστώς τρομοκρατίας για το σώμα της, για τη σεξουαλικότητα της, για το ποια συμπεριφορά είναι αποδεκτή από την πατριαρχία. Πρέπει να σηκώσουμε στους ώμους μας το βάρος του τρόμου ότι γυναίκες πέθαναν από χέρι συζύγου, φίλου, συντρόφου, οικογένειας- και η έκταση αυτού του φαινομένου είναι ο μόνος τρόπος να δούμε κατάματα τι έχουμε επιτρέψει να γίνει η κανονικότητά μας ως πατριαρχική κοινωνία που είμαστε.
(Πιστεύω στους άντρες που θα είναι στο πλευρό μας, στους άντρες που θα κάνουν την αυτοκριτική τους, θα απαρνηθούν την εξουσία που τους έχει δοθεί, θα στηρίξουν την κόρη τους στην καθημερινή μάχη που δίνει, θα μιλήσουν στο γιο τους με άλλον τρόπο από αυτόν που τους μίλησε ο πατέρας τους κάποτε. Πιστεύω επίσης στις γυναίκες που είναι ενωμένες, που βρίσκουν τη δύναμή τους, που καταλαβαίνουν ότι για να βγούμε από όλο αυτό πρέπει στην ουσία να αλλάξουμε το δέρμα μας και να διεκδικήσουμε να είμαστε ο εαυτός μας επιτέλους. Τέλος, πιστεύω πραγματικά πολύ ότι οι γενιές που μεγαλώνουν τώρα θα φέρουν μεγάλη αλλαγή. Τα νέα παιδιά έχουν όλη την πληροφορία που τους χρειάζεται και αρκετή ευαισθησία για να την αποκωδικοποιήσουν και να κάνουν το επόμενο βήμα στο κομμάτι των διακρίσεων- έμφυλων ή μη. Εύχομαι οι επόμενες γενιές να μας κάνουν άνω κάτω.)
Έλια Βεργανελάκη/ Ηθοποιός
«στις ειδήσεις ανακοινώνονται οι γυναικοκτονίες σαν να είναι δελτίο καιρού. Δίπλα στα δελτία βροχοπτώσεων μιλάνε, με ένα φανερά ψευδές ύφος λύπης, για τις δολοφονημένες κι εγώ πληροφορούμαι για το αν θα βρέξει ή δε θα βρέξει τον πόνο κάποιας δολοφονημένης απόψε και τον πόνο των δικών της. Ας έβρεχε τον πόνο όλων των θυμάτων… ας έβρεχε ουρλιαχτά… ας πλημμύριζε ο κόσμος από ουρλιαχτά, μήπως και ακουστούν. Ένα Α για κάθε άνδρα που ξέχασε να είναι άνδρας και ένα Χ για κάθε τέλος. αναστενάζοντας, θα κλείσω με ένα αισιόδοξο «ΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΑΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ»
Ναταλία Ρουτσολιά/ Τραγουδίστρια
Αρχικά, δεν ήξερα πως να ξεκινήσω αυτό το κείμενο. Πώς ξεκινάς να μιλάς για θέματα όπως η πατριαρχία, οι κακοποιήσεις , οι γυναικοκτονίες; Είναι δύσκολο να μιλήσεις για κάτι που είναι τόσο παγιωμένο υποδόρια στο συλλογικό ασυνείδητο γενιές και γενιές. Δηλαδή, κάτι «φυσιολογικό». Γιατί αυτό είναι η πατριαρχία. Κάτι δογματικό σχεδόν. Το αίσθημα του «ανήκειν» σε έναν άνδρα και στις επιταγές αυτού είτε είναι πατέρας, αδερφός, σύντροφος, σύζυγος. Ως γυναίκες έχουμε συνηθίσει να ακούμε πολλά «φυσιολογικά» σε σχέση με το – αδύναμο- φύλο μας. Από το πώς πρέπει να ντυνόμαστε ως το πότε επιτέλους θα κάνουμε παιδιά . Είναι παροιμιώδες το πόσο πολύ παρών είναι ο σεξισμός στη ζωή μας και πόσο κοινωνικά εγκλωβισμένες έχουν νιώσει και νιώθουν μέχρι και σήμερα οι γυναίκες. Μην ξεχνάμε και τον σεξισμό στην εργασία από τον συνήθως υποτιμητικό τρόπο συμπεριφοράς απέναντί τους μέχρι τις οικονομικές απολαβές, κάτι που έχει τεθεί ως ζήτημα ακόμα και στο υπέρλαμπρο και μακρινό Hollywood- ναι φέτος! Ναι, ας μη γελιώμαστε, δύσκολοι καιροί για ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα. Αλλά, οφείλουμε να φέρουμε καλύτερους. Η κακοποίηση είναι κάτι πολυδιάστατο, ξέρετε. Είμαι μια σύγχρονη, νέα κοπέλα που ποτέ δεν σκέφτηκα ότι ετεροκαθορίζομαι, έτσι νόμιζα. Παρ’ όλα αυτά, όταν βγαίνω βράδυ ξέροντας ότι θα γυρίσω μόνη μου, σπάνια θα ντυθώ όπως θέλω. Θα βάλω κάτι πιο άνετο, φαντάζεστε γιατί… για να μπορώ να τρέξω, γιατί το ‘χω κάνει. Αυτό, λοιπόν, είναι μια μορφή βίας. Η μεγαλύτερη δυσκολία με τις κακοποιητικές συμπεριφορές είναι πως όταν δεν αφήνουν μώλωπες δεν μπορείς να τις αποδείξεις. Όμως, φωλιάζουν μέσα σου, μαθαίνεις να ζεις με έναν αδιόρατο φόβο. Κι ο φόβος αυτός γιγαντώνεται γιατί συνδέεται με την εξουσία. Το αίσθημα της εξουσίας είναι αυτό που δίνει το ελεύθερο σε κάποιον να γίνει κακοποιητικός ψυχικά, λεκτικά, σωματικά. Στο αίσθημα της εξουσίας στηρίζεται και κάθε πατριαρχικό κατάλοιπο που δεν αναγνωρίζει στη γυναίκα κανένα δικαίωμα αυτοδιάθεσης του σώματος και της προσωπικότητάς της. Σε όλη μας τη ζωή έχουμε γαλουχηθεί με πεποιθήσεις που αφορούν και στηρίζουν την πατριαρχία και τον σεξισμό από τις πιο «χαλαρές» και «αστείες» ως τις πιο προσβλητικές και επικίνδυνες. Και κάπου εκεί αρχίσαμε να θρηνούμε και τις πρώτες «απούσες» … Αν σας φαίνεται υπερβολή το πώς από ένα σεξιστικό αστείο μπορέσαμε να φτάσουμε σε έναν φόνο, θα σας απαντούσα πως η εξουσία είναι μεθυστική. Ο όρος γυναικοκτονία δεν είναι και δεν ήταν ποτέ ίδιος με τον όρο ανθρωποκτονία όπως διατρανώνονται κάποιοι. Έχει βαθιές ρίζες στο πατριαρχικό μοντέλο σκέψης που θέλει τη γυναίκα ως κτήμα κάποιου αρσενικού. Από τις φράσεις “τι φορούσε το θύμα;”, “μήπως προκάλεσε;” μέχρι τη φράση “τη σκότωσα γιατί χάλασε η φάση” η ρίζα είναι η ίδια… κάποιος άνδρας μεγαλωμένος να πιστεύει ότι έχει εξουσία σε ένα θηλυκό επειδή έχει φαλλό! Γιατί ο κάθε μπάρμπας μέχρι σήμερα δεν μπορούσε -και δεν μπορεί ακόμα-να δεχτεί ότι τις σχέσεις, τον έρωτα, το σεξ μπορούν ελεύθερα να το χαίρονται και τα δύο φύλα εξίσου! Κατά αυτόν τον τρόπο, μάθαμε να λέμε μάγκες τα αγόρια που (κατ)έχουν πολλές γκόμενες ενώ, αντίθετα, να λέμε «εύκολες» τα κορίτσια που πράττουν αντίστοιχα. «Γιατί τώρα»; Γιατί κάθε εποχή κάνει την επανάστασή της. Γιατί κουραστήκαμε να νιώθουμε αυτή την πνιγηρή αδικία που νιώθει κάθε άνθρωπος που διψά να είναι ελεύθερος. Όλα αυτά τα γεγονότα συνέβησαν, ως επί το πλείστον, σε μια κατάσταση εγκλεισμού και φόβου λόγω πανδημίας. Από τις διεκδικήσεις στα εργασιακά ζητήματα μεγάλης μερίδας πολιτών μέχρι τα θέματα που εγείρονται με το #metoo παγκοσμίως, ο παρονομαστής μού φαίνεται ίδιος: Ο άνθρωπος ως μονάδα και οι άνθρωποι ως ομάδα γίνονται ορατοί μέσω της διεκδίκησης. Δεν είναι να αναρωτιέται κανείς «γιατί τώρα»; Βρεθήκαμε σε μια κατάσταση που δεν είχαμε τίποτα πια να χάσουμε πέρα από τις ζωές μας. Έχοντας περάσει μια δεκαετία απανωτών κρίσεων σε οικονομία και αξίες , ο κοινωνικός ιστός ήταν πλέον έτοιμος να σπάσει το απόστημα των κακοποιήσεων για να έχει μια ευκαιρία να ζήσει. Σε αυτή την τραγική στιγμή της ιστορίας υγειονομικά βρήκαν, λόγω της παύσης, κάποιοι άνθρωποι το σθένος να καταγγείλουν γιατί πια δεν φοβόντουσαν την εξουσία των κακοποιητών τους. Κάποιοι άλλοι δεν πρόλαβαν να κάνουν ούτε αυτό, οι λεγόμενες «απούσες». Είναι, ευτυχώς, μονόδρομος να αλλάξει η κοινωνία και οι θεσμοί στα θέματα κακοποίησης και είναι χρέος μας να μην ξεχνάμε κανένα θύμα κακοποίησης. Θα στεκόμαστε δυνατοί για να μη νιώθει κανείς πια «αδύναμο» φύλο.
Ήρα Κατσούδα/ ηθοποιός- stand up comedy perfomer
«Η έμφυλη βία ξεκινάει από πεποιθήσεις. Από το “ποια θα σου πει εσένα κανακάρη μου όχι” που ακούει ένα αγόρι μεγαλώνοντας, από το “βάλε να μαγειρέψεις θα γυρίσει ο άντρας σου και αν δεν βρει να φάει θα γίνει χαμός” μέχρι το «άντρας είμαι ό,τι θέλω κάνω». Αυτές και άλλες τέτοιες εγκληματικές πεποιθήσεις έχουν χτιστεί τουβλάκι – τουβλάκι σταδιακά και προσεκτικά ανά τους αιώνες με την αυστηρή επίβλεψη του Χριστιανισμού και του Καπιταλισμού. Και καταλήγουμε στο σήμερα με ένα συμπαγές τερατούργημα αντικειμενοποίησης και ιδιοκτησίας της γυναίκας, το οποίο ευτυχώς αρχίζει και παρουσιάζει ρωγμές. Και όσο βλέπουν την κοινωνία να παίρνει θέση, να μην το ανέχεται πια και το δημιούργημα τους να «μπάζει», τόσο αντιδρούν ότι «δεν υπάρχει ο όρος γυναικοκτονία». Για να το λήξουμε, γυναικοκτονία υπάρχει και δυστυχώς πάντα υπήρχε, απλά δεν είχε όνομα. Γιατί όλοι σώπαιναν και το κανονικοποιούσαν. Το να θεωρείς ότι μια γυναίκα είναι ιδιοκτησία σου και για αυτό μπορείς να την σκοτώσεις όχι μόνο δεν είναι επιτρεπτό, αλλά με τέτοιες αντιλήψεις κανονικά θα έπρεπε να σου πάρουν και τα κατοικίδια».
