Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία του Κέντρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ για τις δαπάνες των ελληνικών νοικοκυριών την τελευταία δεκαετία. Σχεδόν 614 εκατομμύρια ευρώ έδωσαν οι γονείς για τα φροντιστήρια των παιδιών τους όπως αναφέρει η έρευνα με τίτλο «Οργανωμένη φροντιστηριακή εκπαίδευση στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: ερευνητικά ευρήματα μιας πρώτης ποσοτικής και ποιοτικής προσέγγισης».
Είναι η πρώτη αναλυτική ερευνητική παρέμβαση που γίνεται στην Ελλάδα και τα ευρήματα έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον τόσο εκπαιδευτικά/ερευνητικά όσο και για τα εργασιακά ζητήματα της εκπαίδευσης. Τα λεγόμενα Κέντρα Μελέτης που έχουν κατακλίσει τις γειτονίες στις μεγάλες πόλεις έχουν γνωρίσει ραγδαία αύξηση τα τελευταία 10 χρόνια για τα οποία αξίζει να υπενθυμίσουμε πως δεν υπάρχει ακόμη ούτε καν ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας.
Τα εκατομμύρια στα φροντιστήρια
Η παγκόσμια πρωτιά της χώρας μας στα φροντιστήρια είναι γνωστή και οδηγεί στην οικονομική αφαίμαξη των νοικοκυριών, αφού η φοίτηση των μαθητών θεωρείται απαραίτητη για να ανταποκριθούν στο εξετασιοκεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα. Μόνο για το 2023 δαπανήθηκαν συνολικά σχεδόν 614 εκατ. € για φροντιστήρια γενικής εκπαίδευσης.
- Το 4,2% των δαπανών για φροντιστήρια γενικής εκπαίδευσης αφορά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός ότι η δαπάνη αυτή έχει 4πλασιαστεί: από 5,9 εκατ.€ το 2013 έχει ανέλθει σε 26,1 εκατ.€ το 2023, γεγονός που αποδίδεται στην ανάπτυξη των Κέντρων Μελέτης τα τελευταία χρόνια.
- Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση απορροφά τη συντριπτική πλειονότητα των δαπανών για φροντιστήρια (94,6%), φτάνοντας στα 580,9 εκατ.€. Αυτή η κατανομή αντανακλά, την αυξημένη ζήτηση για υποστήριξη μαθητών στην κρίσιμη βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπου λαμβάνει χώρα η προετοιμασία για τις πανελλαδικές εξετάσεις.
- Παρότι η συγκεκριμένη δαπάνη παρουσίαζε πτωτική τάση έως το 2020, την τελευταία διετία (20212023) αυξήθηκε κι αυτή σημαντικά (+35,5%).
- Οι δαπάνες για φροντιστήρια τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανέρχονται σε 7,2 εκατ.€, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 1,2% των συνολικών δαπανών για φροντιστήρια. Παρά τις μικρές διακυμάνσεις, παραμένουν σε σχετικά σταθερά περίπου επίπεδα καθ’ όλη τη δεκαετία.
Ποιοι είναι οι παράγοντες διαφοροποίησης των δαπανών
- Περισσότερες δαπάνες σε φροντιστήρια παρατηρούνται στις αστικές περιοχές σε σύγκριση με τα νοικοκυριά σε αγροτικές περιοχές, ενώ η διαφορά μεταξύ τους έχει διευρυνθεί μέσα στην τελευταία δεκαετία. Οι περιφερειακές ανισότητες είναι επίσης σημαντικές και έχουν διευρυνθεί σημαντικά μέσα στη δεκαετία.
- Το εισόδημα του νοικοκυριού αναδεικνύεται σε καθοριστικό παράγοντα διαφοροποίησης. Τα νοικοκυριά με υψηλότερα εισοδήματα δαπανούν σημαντικά μεγαλύτερο μέρος της καταναλωτικής τους δαπάνης για φροντιστήρια, ενώ η πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές γίνεται δυσκολότερη για νοικοκυριά χαμηλότερου εισοδήματος.
Χαρακτηριστικό στοιχείο της ανισότητας είναι το γεγονός πως η δαπάνη για φροντιστήρια ως ποσοστό της καταναλωτικής δαπάνης των τριών υψηλότερων εισοδηματικών κατηγοριών είναι 3,5 φορές υψηλότερη της δαπάνης των τριών χαμηλότερων κατηγοριών, ενώ η “ψαλίδα” μεταξύ τους έχει διευρυνθεί μέσα στην τελευταία δεκαετία.
- Η θέση στο επάγγελμα του υπεύθυνου του νοικοκυριού επηρεάζει τις δαπάνες. Κοιτάζοντας το μερίδιο που καταλαμβάνουν οι δαπάνες αυτές στο σύνολο του οικογενειακού προϋπολογισμού, φαίνεται να επιβαρύνονται περισσότερο οι βοηθοί στην οικογενειακή επιχείρηση (1,3%) και οι μισθωτοί (1,1%) και σημαντικά λιγότερο οι αυτοαπασχολούμενοι με μισθωτούς (0,9%) ή χωρίς μισθωτούς (0,8%).
- Ως προς το επάγγελμα του υπεύθυνου του νοικοκυριού, το 2023 οι έμποροι/πωλητές, αλλά και οι υπάλληλοι γραφείου, καταγράφουν τις υψηλότερες δαπάνες, ξεπερνώντας ακόμα και τις πλέον ευκατάστατες επαγγελματικές ομάδες (διευθύνοντα ή ανώτερα διοικητικά στελέχη ή επιστήμονες κλπ). Αυτό ενδέχεται να οφείλεται στη στροφή των υψηλότερων επαγγελματικών κατηγοριών προς ιδιαίτερα μαθήματα αντί για οργανωμένες φροντιστηριακές δομές.
Στον αντίποδα βρίσκονται κατηγορίες με χαμηλότερα εισοδήματα, όπως οι γεωργοί, οι κτηνοτρόφοι και οι εργάτες στην γεωργία, οι οποίοι δαπανούν και χαμηλότερα ποσά για φροντιστήρια.
