Ο Γρηγόρης Κλιούμης το μακροβιότερο μέλος των Υπόγειων Ρευμάτων, μιλάει στην Αφροδίτη Ερμίδη για το νέο τους άλμπουμ «Η γη που αφήνω», τον φασισμό, το ροκ και τον ρόλο του καλλιτέχνη στην κοινωνία
Τον πρώτο δίσκο των Υπόγειων Ρευµάτων «Ο µάγος κοιτάζει την πόλη» τον αγόρασα έφηβη, µε το χαρτζιλίκι µου, από το Music Corner στην Πανεπιστηµίου. Εκτοτε η φωνή του Γρηγόρη Κλιούµη ακουγόταν σε λούπα στο CD player µου για µέρες. Είκοσι πέντε χρόνια µετά έµελλε να συνοµιλήσω µαζί του για το καινούργιο άλµπουµ τους µε τίτλο «Η γη που αφήνω». Παρά τις αλλαγές στη σύνθεσή τους, όλα αυτά τα χρόνια τα Υπόγεια Ρεύµατα παραµένουν µια µπάντα σταθερή στον πούρο ροκ ήχο και στη δηκτικότητα και λυρικότητα του στίχου τους.
O νέος σας δίσκος «Η γη που αφήνω» πόσο επηρεασµένος είναι από την πραγµατικότητα που βιώνουµε;
Η θεµατολογία µας είναι πάντα γνωστή έτσι κι αλλιώς. ∆εν γράφουµε ερωτικά τραγούδια, µας απασχολεί η κοινωνικοπολιτική πραγµατικότητα. Οπότε µια δουλειά που έχει πολιτική χροιά είναι πάντα επίκαιρη σε µια δύσκολη κατάσταση όπως η σηµερινή.
Εχει ήδη ξεχωρίσει το τραγούδι σας «Ο καλός νοικοκύρης», που αναφέρεται στους κυρ-Παντελήδες της κοινωνίας µας.
Ναι, το γράψαµε δύο ηµέρες µετά τη δολοφονία του Ζακ και µιλάει για τους δολοφόνους του. Νοµίζω πως η τέχνη έχει ασχοληθεί πολύ µε τους κυρίους αυτούς. Είναι όλα αυτά τα εφήµερα που λατρεύουν, που ταυτόχρονα τους ξεχωρίζουν από τον «άλλο». Τα πράγµατα που κατέχουν δηµιουργούν την αίσθηση απειλής από το διαφορετικό. Είναι θλιβερό, αλλά δυστυχώς πάντα έτσι ήταν. Το πρόβληµα είναι ότι έπρεπε να είναι µόνο ιστορία.
Γιώργος Μεράντζας: «Είμαι 70 χρόνων και νιώθω τέτοια οργή σαν να είμαι 16» [Συνέντευξη]
Στο άλµπουµ σας φιλοξενείτε και µια όµορφη συνεργασία µε τον ∆ηµήτρη Μητσοτάκη στο τραγούδι «Κόλιας», που είναι αφιερωµένο στον Νίκο Καββαδία.
Ο «Κόλιας» (Νίκος Καββαδίας) έχει µια περίεργη ιστορία, καθώς στην πρώτη του µορφή δεν είχε αυτούς τους στίχους. Είναι ένα ποίηµα του Καββαδία, το «Σπουδή θαλάσσης», αλλά για δεύτερη φορά δεν µας δόθηκε η άδεια να µελοποιήσουµε τον ποιητή. Αυτό συνέβη και στον πρώτο µας δίσκο, είκοσι πέντε χρόνια πριν, µε το «Η πλώρη µας» και γράψαµε τότε το «Σαν φως». Είναι σαν ανέκδοτο πλέον. Ωστόσο ο ∆ηµήτρης µας βοήθησε µε αυτό το υπέροχο στιχούργηµα –ποίηµα ουσιαστικά για µένα– που είναι φόρος τιµής στον Καββαδία. ∆εν µας δόθηκε καµία σαφής εξήγηση. Ποιος ξέρει; Ισως δεν ανήκουµε σε αυτούς που µπορούν να τον µελοποιήσουν, παρόλο που έχουµε ηχογραφήσει τραγούδια του Καββαδία µε τον Θάνο Μικρούτσικο.
Στα είκοσι πέντε χρόνια πορείας σας στη σύνθεση της µπάντας σας επήλθαν πολλές µεταβολές, µε σένα ωστόσο να παραµένεις ο µόνιµος συνδετικός κρίκος. Πόσο δύσκολο είναι να µακροηµερεύσει ένα συγκρότηµα τελικά;
Είναι αρκετά δύσκολο, ιδίως για µια µπάντα όπως η δική µας, γι’ αυτό και έχω «επιζήσει» µόνο εγώ. Ωστόσο η τελευταία σύνθεσή µας, το τρίο, δεν νιώθω ότι είναι πρόσφατη. Με τον Τάσο Πέππα γνωριζόµαστε δεκαέξι χρόνια και µε τον Νίκο Γιούσεφ δέκα. Η ζωή είναι αυτή που µας έχει καθορίσει. Η επιτυχία, η αποτυχία, οι καλλιτεχνικές διαφωνίες… αλλά το κυριότερο είναι η ζωή, οι υποχρεώσεις µας. Σε ένα σχήµα σαν το δικό µας δεν ζεις άνετα, πρέπει να παλεύεις για να βιοπορίζεσαι. Εάν έχεις παιδιά, δεν µπορείς να ασχολείσαι τόσο ενεργά, να φεύγεις από τη δουλειά σου και να πηγαίνεις για συναυλίες. Οπότε η ζωή είναι που έχει κάνει µέλη µας να φύγουν. Προσωπικά ασχολούµαι αποκλειστικά µε τη µουσική, αλλά αυτό το κατάφερα ύστερα από είκοσι πέντε χρόνια και άπειρα τραγούδια.
Μια και µιλάµε για βιοπορισµό, τους τελευταίους µήνες ο χώρος της µουσικής πλήττεται ιδιαίτερα. Τι έχεις να πεις για τη στήριξη που λάβατε από το κράτος;
∆εν καταλαβαίνω την ερώτηση! (γέλια) Για ποια στήριξη µιλάµε; Μας απαγόρευσαν να λειτουργούµε και µας δόθηκε ένα επίδοµα αναγκαστικής ανεργίας. Γενικώς υπάρχει µια απαίσια συµπεριφορά προς τον πολιτισµό. Το 90% των καλλιτεχνών είµαστε πάντα στο περιθώριο. Είναι λίγοι εκείνοι που τα πηγαίνουν καλά µε την εκάστοτε εξουσία, είναι αυτοί που ακούγονται πιο πολύ και µετά είµαστε όλοι εµείς οι υπόλοιποι.
Ήταν η πρώτη σκέψη που κάναµε όταν ξεκίνησε η πανδηµία. Τι ευκαιρία ανοίγεται για το καπιταλιστικό σύστηµα και την ελεύθερη αγορά. Ευκαιρία για κέρδος και για επιβολή. Για ό,τι χρειάζεται να επιβάλει η εξουσία.
Ίσως το µόνο θετικό που προέκυψε από αυτή την ιστορία είναι η συνειδητοποίηση εκ µέρους των καλλιτεχνών για την ανάγκη συλλογικής διεκδίκησης.
Ναι, χαίροµαι γι’ αυτό. Είναι µια φυσική αντίδραση στις κρίσεις. Φοβάµαι ωστόσο ότι µε τον ίδιο τρόπο που µπήκαµε σε συλλογικότητες, µε την ίδια ευκολία όταν βελτιωθούν οι συνθήκες θα ξεχαστούν. Οποιοι από µας βρεθούν σε βελτιωµένη θέση θα ξεχάσουν τους υπόλοιπους. Είναι γενικότερο φαινόµενο αυτό: όταν γίνεσαι προϊστάµενος ξεχνάς ότι ήσουν εργάτης. Και πάλι εδώ δεν πρέπει να λησµονούµε την ιστορία.
Στο τραγούδι σας το «Σκατό του φιδιού» µιλάτε για τον φασισµό αλλά και για τον ιό: «Και τώρα κλείσαν τα σχολειά/ και τις πλατείες, τα βουνά/ “άντε µαζί να σώσουµε τους τραπεζίτες”/ Ρε θα µας σώσει ο ιός/ έσκασε σαν άλλος Χριστός/ θα ’λεγε ο κάθε Χιτλερίσκος στην κυρά του».
Ήταν η πρώτη σκέψη που κάναµε όταν ξεκίνησε η πανδηµία. Τι ευκαιρία ανοίγεται για το καπιταλιστικό σύστηµα και την ελεύθερη αγορά. Ευκαιρία για κέρδος και για επιβολή. Για ό,τι χρειάζεται να επιβάλει η εξουσία. Και ο ιός ήταν κάτι που θα συνέβαινε. Το βλέπαµε στη sci-fi λογοτεχνία χρόνια πριν. Αυτό το σενάριο ήταν αναµενόµενο. Ο τρόπος ζωής µας είναι φυτώριο για ιούς. Οι επιδηµίες θα έρχονται συνεχώς, αλλά θα µείνει ο τρόπος που θα αντιδρούµε εµείς σε αυτές. Και τα ενδιάµεσα διαστήµατα που οι περιορισµοί θα επιβάλλονται πολύ πιο εύκολα. Ζούµε στην επικράτεια του παράλογου – παράλογο που γεννιέται από ένα πλέγµα θεσµών που βρίσκεται συνεχώς σε πανικό. Αυτά που λένε σήµερα, αύριο τα αναιρούν.
Πώς αντιδράµε µπροστά στη συνθήκη περιστολής ατοµικών και συλλογικών δικαιωµάτων;
Παρατηρώντας και προσπαθώντας να βρούµε τρόπους να µη βολευτούµε σε αυτή την κατάσταση.
Ο καλλιτέχνης τι ρόλο διαδραµατίζει σε αυτό το σκηνικό;
Εάν δεν φέρεις λόγο, δεν νοµίζω ότι κάνεις σωστά τη δουλειά σου. Είµαι αληθινός µόνο εάν µιλήσω γι’ αυτά που µε απασχολούν, δεν έχω άλλη επιλογή. Είµαστε εµείς που βγάζουµε τη σκέψη µας µέσα από τη δουλειά µας, αλλά είναι και οι άλλοι… ∆εν µπορώ να πιστέψω ότι υπάρχουν τόσο πολλοί που ασχολούνται µε την καψούρα! Αυτούς δεν τους θεωρώ δηµιουργούς, απλώς αναπαράγουν κάτι… ωραία ίσως, αλλά µέχρι εκεί.
Να µε κόψει ο θάνατος από κάτι και να πω: «∆εν πρόλαβα να το κάνω αυτό!». Αυτό είναι το ροκ για µένα. Να είσαι σαν τον Πουλικάκο!
Πώς µεταφράζεται για σένα το ροκ ως στάση ζωής;
Είναι η επιµονή στην περιέργεια, τη νεανικότητα, όχι όµως χαζοχαρούµενα. Θέλω προτού πεθάνω –ελπίζω γέρος– να είµαι ακόµη περίεργος, να έχω πάθος για τα πράγµατα. Να µε κόψει ο θάνατος από κάτι και να πω: «∆εν πρόλαβα να το κάνω αυτό!». Αυτό είναι το ροκ για µένα. Να είσαι σαν τον Πουλικάκο!
INF0
Το άλμπουμ «Η γη που αφήνω» των Υπόγειων Ρευμάτων θα κυκλοφορήσει ψηφιακά και σε CD στις 8 Δεκεμβρίου και σε συλλεκτικό LP τους πρώτους μήνες του 2021 από το Ogdoo Music Group
*Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Documento
