Αν ζούσε ο Ελύτης, πιθανόν να διασκεύαζε τον στίχο «τι εύκρατη που γίνεται η σκέψη όταν τα μπλε σου βγαίνουν περίπατο» σε «πόσο ανήσυχη γίνεται η ζωή σου όταν οι μάσκες βγαίνουν περίπατο».
Το φετινό καλοκαίρι βρήκε τον πλανήτη να έχει μπατάρει σε μια λίμνη αντισηπτικού, να βαριανασαίνει κάτω από μάσκες που κρύβουν τα χαμόγελα. Εκεί που νομίζαμε ότι είχαμε δει όλα τα επεισόδια, να που κορυφώνεται πάλι η πλοκή. Την αβεβαιότητα ωστόσο για το αύριο την πιάνεις με γάντια και από ποια απόσταση; Οσο οι αριθμοί των κρουσμάτων ανεβοκατεβαίνουν τόσο μεγαλώνουν και τα διλήμματα αν πρέπει να πάμε διακοπές για να ξεδώσουμε και να ισοφαρίσουμε τη μελαγχολία του εγκλεισμού.
Αλλά τι διακοπές θα είναι αυτές χωρίς πανηγύρια όπου θα ανταμώσεις συγγενείς και φίλους, χωρίς συναυλίες που πάντα σου άφηναν ένα χνάρι ευτυχίας στη μνήμη και μια μυρωδιά αλκοόλ στα ρούχα; Ενα καλοκαίρι βουβό και αποστειρωμένο όπου αναδιατάσσεις προσδοκίες και σχέδια. Το πατρικό που απεχθανόσουν γιατί ξόδευες τις μισές μέρες σε μερεμέτια φαντάζει ξαφνικά σαν ανεκτίμητη αξία. Σε απαλλάσσει και από την καχυποψία αν είναι καλή η καθαρίστρια του ξενοδοχείου και από ερωτήσεις για την εθνικότητα των υπόλοιπων ενοίκων. Οι μισοί θα συμμορφωθούν προς τας υποδείξεις και οι άλλοι μισοί θα συνεχίσουν απτόητοι να συνωστίζονται σε παραλίες και μπαράκια για να ξαναχαρούν την κοινωνικότητα που στερήθηκαν.
Ο Homo sapiens αποσυντονίστηκε γιατί ο κορονοϊός ανέτρεψε τις βεβαιότητές του. Δεν πείθεται πλέον ούτε από τους επιστήμονες που του επισημαίνουν τους κινδύνους ούτε από τον πρωθυπουργό που επιστρατεύει το εθνικό φιλότιμο ως έσχατο συναισθηματικό επιχείρημα. Ο μέσος άνθρωπος έχει ανάγκη από κάτι που θα του ενεργοποιήσει τις ενδορφίνες. Να πάρει μπρος το σύστημα της υπόφυσης που παράγει τις ορμόνες της ανεμελιάς, να ξεκολλήσει το μυαλό από τον μηρυκασμό της συλλογικής αρρώστιας.
Φυσικά εκτός από την ανοσία υπάρχει και η ανοησία της αγέλης, που καταφεύγει στις θεωρίες της συνωμοσίας για να αμυνθεί. Να αρνηθεί την πραγματικότητα και να καλλιεργήσει μια σκέψη που θα φέρει τον άνθρωπο πιο κοντά στις ψευδαισθήσεις. Οταν όμως αποτυγχάνει η πειθώ, υπόλογοι είναι και οι ρήτορες. Την υπακοή δεν την εξασφαλίζεις πάντοτε με την ποινικοποίηση και τα πρόστιμα. Ούτε βέβαια με τη φαεινή ιδέα του Χρυσοχοΐδη να εντοπίζονται και να τιμωρούνται οι συνωμότες, επιβάλλοντας φίμωση και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τώρα που έχουν αρχίσει να κοπάζουν οι διθύραμβοι για την επιτυχημένη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης, που εξαντλήθηκαν οι έπαινοι για τη σωστή συμπεριφορά των πολιτών στη διάρκεια του lockdown, επανήλθε δριμύτερη και η ατομική ευθύνη. Σαν ιδεολογικό αντηλιακό που πρέπει οπωσδήποτε να φορεθεί. Ξεχνούν όμως όσοι τη συνιστούν πως ειδικά στην Ελλάδα οι άνθρωποι δεν γαλουχήθηκαν μ’ αυτήν και πως έχει έναν σκληρό ανταγωνιστή που λέγεται ατομική επιλογή. Περιλαμβάνεται κι αυτή στον πολυθεϊσμό των αξιών του Μαξ Βέμπερ κι έχει σαν όπλα της τη δυσπιστία προς τους ειδικούς και το παιχνίδι με το ρίσκο. Οταν μάλιστα οι περιορισμοί υπονομεύουν τη ζωή που είχες συνηθίσει δεν θέλεις να αποτελεί υπόσχεση ελευθερίας μόνο η απέραντη γαλάζια θάλασσα.
H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης
