Γλυπτά Παρθενώνα: Το 2025 σημαντικό για την «επιστροφή» τους από το Βρετανικό Μουσείο στην Ελλάδα

Οι Βρετανοί Εργατικοί αλλά και ο χρόνος φαίνεται ότι δρουν υπέρ της «επιστροφής» (σε εισαγωγικά) των γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Και όταν λέμε «επιστροφή» δεν εννοούμε αλλαγή ιδιοκτησίας αφού ο βρετανικός νόμος το απαγορεύει. Περισσότερο ίσως πρόκειται για έναν διαρκή «δανεισμό» προφανώς και με ελληνικά ανταλλάγματα εκθέσεων στο Λονδίνο.

Πρόκειται για σκέψεις που σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια δεκαετιών μετά τη Μελίνα Μερκούρη η οποία στις 29 Ιουλίου του 1982 έθετε στη Διάσκεψη των υπουργών Πολιτισμού της UNESCO, στο Μεξικό, το θέμα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα.

Ένα άρθρο του Βρετανικού The Economist και μία αναφορά της Βρετανίδας υπουργού Πολιτισμού δηλώνουν ότι αρχίζουν και ωριμάζουν οι συνθήκες με δεδομένη την αλλαγή πολιτικής σκυτάλης στη Βρετανία.

«Τα μάρμαρα του Παρθενώνα δεν έχουν απομακρυνθεί από το κυριολεκτικά και μεταφορικά κέντρο του Βρετανικού Μουσείου στο Λονδίνο από τότε που αγοράστηκαν από τον Λόρδο Έλγιν το 1816. Τα γλυπτά -περίπου τα μισά από τα μάρμαρα που σώζονται από τον ναό της Αθήνας- βρίσκονται επίσης στο επίκεντρο της πιο διάσημης διαμάχης για την πολιτιστική ιδιοκτησία στον κόσμο, από τότε που η Ελλάδα απαίτησε επίσημα την επιστροφή τους το 1983», γράφει προ ημερών ο Max Norman στον The Economist.

Και συμπληρώνει πως παρά το αίτημα της επιστροφής των γλυπτών το 1983, ανάλογο αίτημα είχε γίνει και μετά την ανεξαρτησία της Ελλάδας τον 19ο αιώνα.

Από την άλλη πλευρά ένα πράσινο φως έδωσε και η υπουργός Πολιτισμού της βρετανικής κυβέρνησης, Λίζα Νάντι, στο συνέδριο των Εργατικών τον Σεπτέμβριο όπου δήλωσε ότι ο επαναπατρισμός των αντικειμένων είναι στην ατζέντα της κυβέρνησης.

Η εφημερίδα αναγνωρίζει το θέμα σημειώνοντας και το «μακροχρόνιο πολιτιστικό αδιέξοδο». Και όπως γράφει «τα τελευταία χρόνια, η επιστροφή έχει γίνει ένα τακτικό γεγονός. Το Ηνωμένο Βασίλειο, ως ένα έθνος που θέλει να δείξει το δρόμο, αναγνωρίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστεί και αυτό το ζήτημα».

Παραμένει ζητούμενο εάν αυτό συμβεί μέσα στο 2025. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως τουλάχιστον θα κάνουν ένα μεγάλο βήμα οι διαπραγματεύσεις.

Το άρθρο σημειώνει πως «πολλά επιχειρήματα κατά της επιστροφής τους έχουν ανατραπεί. Η ιδέα ότι το Βρετανικό Μουσείο είναι ο μόνος αρμόδιος θεματοφύλακας για τα μάρμαρα φαινόταν πάντα ελαφρώς ψευδής, ακόμη περισσότερο μετά την κατηγορία ότι ένα από τα μέλη του προσωπικού του έκλεψε σχεδόν 2.000 αρχαιότητες και τις πούλησε στο eBay. Εξίσου ισχυρή είναι και η αλλαγή στο κοινό αίσθημα: δημοσκόπηση της YouGov που διεξήχθη το 2023 έδειξε ότι το 49% των Βρετανών τάσσεται υπέρ της επιστροφής τους και μόλις το 15% πιστεύει ότι πρέπει να παραμείνουν».

Επισκέπτες βλέπουν γλυπτά στην Πινακοθήκη του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο, Τρίτη 28 Νοεμβρίου 2023. Έλληνες αξιωματούχοι δήλωσαν την Τρίτη 28 Νοεμβρίου 2023 ότι θα συνεχίσουν τις συνομιλίες με το Βρετανικό Μουσείο για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Αθήνα, παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Ρίσι Σουνάκ ακύρωσε μια συνάντηση με τον Έλληνα ομόλογό του, όπου επρόκειτο να συζητηθούν οι επίμαχες αρχαιότητες (AP Photo/Kirsty Wigglesworth) (AP Photo/Kirsty Wigglesworth).

Η άποψη του επαναπατρισμού των αρχαιοτήτων, όσο κακή και αν ακούγεται σε πολλά μουσεία του κόσμου, έχει γίνει δημοφιλής στα παγκόσμιο κοινό, ενώ ο συγκεκριμένος επαναπατρισμός δεν βρίσκει μόνον υποστηρικτές σε Ελλάδα και Βρετανία αλλά και παγκοσμίως.

Η ευαισθητοποίηση του κοινού για τα ζητήματα γύρω από την επιστροφή και τον επαναπατρισμό των πολιτιστικών αντικειμένων έχει αυξηθεί κατά τη διάρκεια των δεκαετιών.

Εξάλλου αν από τη μία πλευρά, τα μουσεία θέλουν να περιλαμβάνουν ό,τι καλύτερο υπάρχει στις συλλογές τους, από την άλλη και το κοινό απαιτεί διαφάνεια στην έκθεση αυτή.

Στη Βρετανία ωστόσο η αφαίρεση έργων τέχνης από τις συλλογές –ιδιαίτερα έργων που αποκτήθηκαν από το αποικιοκρατικό παρελθόν – δεν επιτρέπεται από τη νομοθεσία.
Έτσι λοιπόν όπως φαίνεται προκρίνεται μια μέση λύση με μία ανοικτή γραμμή περιοδικών εκθέσεων άλλων αντικειμένων. Με απλά λόγια δανεισμός με αντίβαρα…

Εξάλλου η ίδια η Λίντα Νάντι σε συνέντευξή της στα Νέα δήλωσε ότι είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν για βρουν «μια λύση σε αυτή τη μακροχρόνια διαμάχη». Σημείωσε επίσης πως η στάση της κυβέρνησης των εργατικών του Στάρμερ θα είναι διαφορετική από εκείνη των συντηρητικών.