Νέα δεδομένα σε γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό επίπεδο θέτει το ενδεχόμενο αύξησης της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στο Αιγαίο μετά την ψήφιση σχετικής τροπολογίας στη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ την περασμένη Τετάρτη.
Η τροπολογία εντάσσεται σε νόμο για την εθνική άμυνα των ΗΠΑ για το οικονομικό έτος 2024 (NDAA) και μεταξύ των άλλων ζητά από τον υπουργό Αμυνας και τον υπουργό Εξωτερικών να υποβάλουν από κοινού στις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου έκθεση για τη σχέση ασφαλείας μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας. Σε ξεχωριστό εδάφιο της τροπολογίας σημειώνεται ότι η αναφορά θα πρέπει να περιλαμβάνει συγκεκριμένη ανάλυση για το ενδεχόμενο αύξησης της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στα ελληνικά νησιά.
Είναι σαφές ότι η τροπολογία από μόνη της δεν αποτελεί παράγοντα αλλαγής του σημερινού status quo στο Αιγαίο, ωστόσο ανοίγει τον δρόμο για επίσημες συζητήσεις εκ μέρους της αμερικανικής πλευράς, με αποτέλεσμα η «μπάλα» να περάσει σύντομα στο «γήπεδο» της Ελλάδας, η οποία θα κληθεί να λάβει δύσκολες αποφάσεις.
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η Ελλάδα απαιτήσει ανταλλάγματα από τους Αμερικανούς για να ανάψει το πράσινο φως ή θα αρκεστεί άλλη μια φορά στον ρόλο του «βολικού συμμάχου»
Τι περιλαμβάνει η τροπολογία
Η τροπολογία προβλέπει ότι η έκθεση των υπουργείων Αμυνας και Εξωτερικών θα πρέπει να κατατεθεί εντός δύο μηνών από την υπογραφή του τελικού νομοσχεδίου (NDAA) περιλαμβάνοντας τα ακόλουθα στοιχεία:
• Ανάλυση της δυνατότητας για πρόσθετες βάσεις ή διευρυμένη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Ελληνική Δημοκρατία, ιδιαίτερα στα ελληνικά νησιά.
• Περιγραφή των δικαιωμάτων των βάσεων (basing rights) που παραχωρήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες βάσει της επικαιροποιημένης Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας ΗΠΑ – Ελλάδας (MDCA).
• Περιγραφή των δραστηριοτήτων και των επενδύσεων των ΗΠΑ στις βάσεις που περιλαμβάνονται στη MDCA.
• Αξιολόγηση του καθεστώτος της συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας, σύμφωνα με τις επιταγές του νόμου περί Αμυνας και Διακοινοβουλευτικής Εταιρικής Σχέσης ΗΠΑ – Ελλάδας του 2021 (US-Greece Defense and Interparliamentary Partnership Act).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Γερουσία έχει ήδη υπερψηφίσει το δικό της νομοσχέδιο και πλέον τα δύο νομοθετικά σώματα βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για τη διαμόρφωση του τελικού κειμένου, το οποίο θα σταλεί στον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.
Ποιοι είναι οι εισηγητές
Την επίμαχη τροπολογία που έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις στην Ελλάδα εισηγείται η βουλευτής του Δημοκρατικού Κόμματος από τη Νέα Υόρκη Γκρέις Μενγκ.
Ωστόσο, η τροπολογία, εκτός από την Γκ. Μενγκ, συνυπογράφεται από άλλους 13 βουλευτές προερχόμενους και από τα δύο κόμματα, μεταξύ των οποίων και τουλάχιστον τρεις βουλευτές ελληνικής καταγωγής: οι Γκας Μπιλιράκις (Ρ), Κρις Πάππας (Δ) και Νικόλ Μαλλιοτάκις (Ρ).
Στην ομάδα των βουλευτών που συνυπογράφουν την τροπολογία της Μενγκ συμπεριλαμβάνεται επίσης ο ιδιαίτερα γνωστός στην Ελλάδα βουλευτής Μπομπ Μενέντεζ, ο οποίος έχει επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε ό,τι αφορά τα εθνικά ζητήματα της Ελλάδας.
Πάντως, πληροφορίες του Documento από αρμόδιες κυβερνητικές πηγές υποστηρίζουν ότι δεν έχει υπάρξει καμία ενημέρωση της Ελλάδας σε σχέση με την τροπολογία ούτε και κάποια σχετική επικοινωνία με τους ομογενείς βουλευτές που τη συνυπέγραψαν.
Για ποια νησιά ενδιαφέρονται
Πάντως, το ζήτημα της αύξησης της αμερικανικής παρουσίας στα νησιά είναι θέμα που είχε ανοίξει για πρώτη φορά το 2018, όταν υπουργός Αμυνας ήταν ο Πάνος Καμμένος.
Μάλιστα τότε είχε ακουστεί το νησί της Καρπάθου ως ένα νησί που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει λόγω της θέσης του τις αμερικανικές δυνάμεις. Αλλα νησιά που φέρονται να έχουν κινήσει το ενδιαφέρον των ΗΠΑ είναι η Σκύρος και η Λήμνος. Φυσικά σε αυτές τις εξελίξεις αναμένεται με ενδιαφέρον και η αντίδραση της Τουρκίας.
Θα θέσει όρους και προϋποθέσεις;
Η είδηση για την τροπολογία οδηγεί ωστόσο σε ένα θεμελιώδες ερώτημα, σε περίπτωση που πράγματι το 2024 οι ΗΠΑ διεκδικήσουν ενεργά την αύξηση της στρατιωτικής τους παρουσίας στα νησιά και αφορά τη στάση της Ελλάδας.
Η συμμαχική σχέση της χώρας μας με τις ΗΠΑ είναι δεδομένη, όπως άλλωστε και οι υποχρεώσεις της στο ΝΑΤΟ, όμως μια αύξηση των βάσεων θα έθετε νέα γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά δεδομένα στην περιοχή. Είναι λοιπόν η Ελλάδα έτοιμη να απαιτήσει ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ προκειμένου να επιτρέψει την αύξηση της στρατιωτικής τους παρουσίας ή θα παίξει και πάλι τον ρόλο του «βολικού συμμάχου» που αποδέχεται αιτήματα χωρίς να θέτει όρους και προϋποθέσεις;