Ο Ρίντλεϊ Σκοτ συνεχίζει να στήνει τις σάγκα των μονομαχιών κι εμείς αναζητούμε τις αλησμόνητες συγκρούσεις που μάτωσαν το σινεμά.
Στη νέα του ταινία ο Ρίντλεϊ Σκοτ αφηγείται το χρονικό της µονοµαχίας που έβαλε τέλος σε όλες τις ανάλογες δηµόσιες πρακτικές στη µεσαιωνική Γαλλία. Με αφορµή λοιπόν την «Τελευταία µονοµαχία» θυµόµαστε χορογραφίες µε σπαθιά και ξίφη που χάραξαν το δικό τους αιµατηρό σηµάδι στο σινεµά.
Αναφερθήκαµε σε χαραγµένα σηµάδια και αυτοµάτως η σκέψη µας πήγε στον πρώτο διδάξαντα. Αυτός δεν ήταν άλλος από τον Ζορό, φυσικά µε το χαρακτηριστικό Ζ που άφηνε ενθύµιο στο κούτελο των θυµάτων του. Ο ήρωας γεννήθηκε για «να πάρει εκδίκηση για τους αβοήθητους, να τιµωρήσει τους βάναυσους πολιτικούς και να βοηθήσει τους καταπιεσµένους», όπως έγραφε ο Τζόνστον ΜακΚάλεϊ στην πρώτη δηµοσιευµένη περιπέτεια του ήρωα «The curse of Capistrano» τον Αύγουστο του 1919 στο περιοδικό «All-Story Weekly». Η απήχηση του µασκοφόρου εκδικητή –που κρύβεται πίσω από την ταυτότητα του µαταιόδοξου και άνευρου δον ∆ιέγο Βέγκα– στην ισπανική συνοικία του Λος Αντζελες θα οδηγήσει τον Ντάγκλας Φέρµπανκς και τη Μαίρη Πίκφορντ στην απόφαση όχι απλώς να κάνουν ταινία την ιστορία του, αλλά και πάνω της να θεµελιώσουν τα µεγαλεπήβολα σχέδιά τους για τη νεοσύστατη United Artists.
Ένα σπαθένιο trademark και η εκδικητική Νύφη
To 1920 το «Σηµάδι του Ζορό» (The mark of Zorro) είναι η παρθενική ταινία της εταιρείας και οι εντυπωσιακές για την εποχή σκηνές ξιφοµαχίας κάποια στιγµή κορυφώνονται µε την ιδέα του Φέρµπανκς να αποτυπώνει την υπογραφή του στους ηττηµένους αντιπάλους του «για να µην ξεχνούν». Το διάσηµο πλέον trademark Z γεννήθηκε και ανάγκασε ακόµη και τον ΜακΚάλεϊ να το εντάξει στις 60 επιπλέον περιπέτειες του ήρωά του που έγραψε από το 1922 και µετά. Τον Ζορό µεταξύ άλλων υποδύθηκαν σε περίπου 40 ταινίες οι Τάιρον Πάουερ, Φρανκ Λαντζέλα, Γκάι Χάµιλτον, Αλέν Ντελόν, Άντονι Χόπκινς και Αντόνιο Μπαντέρας.
Στην επιτυχία του Ζορό πόνταραν οι ταινίες του Έρολ Φλιν στα 30s («Κάπτεν Μπλαντ» [Captain Blood], «Η επέλασις της Ελαφράς Ταξιαρχίας» [The charge of the Light Brigade], «O Ροµπέν των ∆ασών» [The adventures of Robin Hood]) που τον έκαναν αστέρα πρώτου µεγέθους. Στις ταινίες αυτές οι ακροβατικές ικανότητες του Φλιν και ιδιαίτερα ο χειρισµός του σπαθιού, για τον οποίο είχε ειδικούς εκπαιδευτές, πρόσφεραν στο κοινό µερικές από τις πιο θεαµατικές σκηνές δράσης του κλασικού Χόλιγουντ, που έγιναν σηµείο αναφοράς και για άλλους θιασώτες της περιπέτειας («Ο αιχµάλωτος της Ζέντα» (The prisoner of Zenda) το 1952 του Ρίτσαρντ Θορπ µε τον Στιούαρτ Γκρέιντζερ κ.ά.).
Με τους «Μονοµάχους» (The duellists), την πρώτη του κιόλας ταινία τo 1977, ο Ρίντλεϊ Σκοτ ιχνηλάτησε την πυρετώδη εµµονή που δίνει διαρκώς τροφή στην πιο αέναη και µακρόχρονη µονοµαχία που είδε ποτέ το σινεµά. Οι δύο αξιωµατικοί του ναπολεόντειου στρατού Γκαµπριέλ Φερό (Χάρβεϊ Καϊτέλ) και Αρµάν ντ’Ιµπέρ (Κιθ Καραντάιν) είναι υπαρκτά πρόσωπα τα οποία χρησιµοποίησε ο Τζόζεφ Κόνραντ στην ιστορία του «The duel» που δηµοσιεύτηκε σε συνέχειες στο «The Pall Mall Magazine» από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 1908. Η µανιώδης κόντρα των Καραντάιν και Καϊτέλ προσφέρει αρκετές σκηνές ανθολογίας (όπως εκείνη στο Βατερλό), µε τον σκηνοθέτη να δηλώνει ότι πηγή έµπνευσής του ήταν ο «Μπάρι Λίντον» του Στάνλεϊ Κιούµπρικ.
Κι αν στην περίπτωση των Oυσάρων του Σκοτ ο λόγος εξαιτίας του οποίου γεννήθηκε η παρεξήγηση που τους µετέτρεψε σε θανάσιµους εχθρούς χάνεται στο βάθος του χρόνου, στην ιστορία του ταραντινικού «Kill Bill» η Νύφη (Ούµα Θέρµαν) είναι αδύνατον να ξεχάσει εκείνους που παραλίγο να την οδηγήσουν στον τάφο. Για την ακρίβεια, την έχωσαν βαθιά σε αυτόν προτού βρει το κουράγιο και τη δύναµη να αναστηθεί. Η αιµατοβαµµένη της εκδίκηση φυσικά και ξεκινά από εκεί που άρχισαν όλα. Το ταξίδι στην Ιαπωνία δεν είναι µόνο ο λόγος για να αποκτήσει το σπαθί του φηµισµένου κατασκευαστή Χατόρι Χάντζο, αλλά και η ευκαιρία να ξαναθυµηθεί τα πρώτα µαθήµατα της µοναδικής εκπαίδευσής της πλάι στη larger than life περσόνα του Τζόνι Μο. Το εφάµιλλο µε «σπαθί των σαµουράι» που της φτιάχνει ο Χατόρι βάφεται στο κόκκινο από το αίµα των Crazy 88 και της Ο-Ρεν Ισί (Λούσι Λιου) στην ανεπανάληπτη σκηνή µε τον χιονισµένο κήπο και το µαγαζί του Τσάρλι Μπράουν που γίνεται καλοκαιρινό.
Αίµα στην Τροία, αίµα και στη Σκωτία
Η παράδοση epic σφαγών είναι µεγάλη και κρατά από πολύ παλιά. Σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας και σε όλα τα πλάτη και µήκη της γης κάποιες µονοµαχίες είχαν γραµµένο στο ριζικό τους τον τίτλο του «αιώνιου». Από την εποχή του Οµήρου µια τέτοια αναµέτρηση δίχως αύριο για τον ηττηµένο µοιάζει ικανή να κρίνει σε µεγάλο βαθµό την έκβαση ενός πολυετούς πολέµου. Οι καλύτεροι των καλύτερων καλούνται να τερµατίσουν τη µάχη Αχαιών και Τρώων στην «Τροία» (Troy, 2004) του Βόλφγκανγκ Πέτερσεν. Ο Αχιλλέας (Μπραντ Πιτ) στέκει ευσταλής και σίγουρος για τη νίκη του απέναντι στον γενναίο Εκτορα (Ερικ Μπάνα) που κουβαλά µόνος την ευθύνη της ζηµιάς που προξένησε ο καταστροφικά ερωτύλος αδερφός του Πάρης (Ορλάντο Μπλουµ). Η µεγάλη αναµέτρηση τερµατίζεται µε ένα θεαµατικό κάρφωµα του σπαθιού στην καρδιά του Εκτορα, αλλά ο δεκαετής πόλεµος δεν ολοκληρώνεται παρά µόνο µε την µπαµπεσιά του Οδυσσέα και τον ∆ούρειο Ιππο του.
Το 1986 στο «Χαϊλάντερ ο αθάνατος» (Highlander) του Ράσελ Μαλκάχι ο Κριστόφ Λαµπέρ, στον πιο διάσηµο ρόλο της µέτριας καριέρας του, είναι ο αθάνατος Κόνορ ΜακΚλάουντ, γεννηµένος στα Χάιλαντς της Σκωτίας το 1518. Θα κληθεί να φτάσει στο τέλος της υπεραιώνιας διαδροµής του όταν αναµετρηθεί µε τον βασικό αντίπαλό του, καθώς «µπορεί να µείνει µόνο ένας αθάνατος» σε ολόκληρη τη γη. Στη σύγχρονη Νέα Υόρκη, στον τόπο της συνάντησης, ο ΜακΚλάουντ δίνει την ύστατη µάχη εναντίον του Κάργκαν (Κλάνσι Μπράουν) γνωρίζοντας πως νικητής θα είναι εκείνος που θα κρατήσει το κεφάλι του στη θέση του.
Ο µύθος και η φαντασία συνυπάρχουν στις ιστορίες του Αρθούρου και των ιπποτών της Στρογγυλής Τραπέζης: το αξεπέραστο «Εξκάλιµπερ» (Excalibur, 1981) του Τζον Μπούρµαν είναι µια επίδειξη σκηνοθετικής επιδεξιότητας που κόβει την ανάσα στις εικόνες µάχης (βραβείο καλλιτεχνικού επιτεύγµατος στις Κάννες, το οποίο οφείλεται εν πολλοίς στην τελική εντυπωσιακή αναµέτρηση όταν ο Αρθούρος σκοτώνει τον Μόρντρεντ), ενώ ο δηµιουργός δεν διστάζει να στραφεί στη µυστικιστική ιδιαιτερότητα της προσαξονικής παράδοσης. Τόσο ο «Ροµπ Ρόι» (Rob Roy, 1995) –όπου είναι αξιοµνηµόνευτη για τη βαναυσότητά της η τελική σκηνή όταν ο Ροµπ Ρόι ΜακΓκρέγκορ (Λίαµ Νίσον) και ο Άρτσιµπαλντ Κάνινγκχαµ (Τιµ Ροθ) σφάζονται χωρίς έλεος– όσο και ο οσκαρικός άθλος του Μελ Γκίµπσον «Braveheart» (επίσης το 1995) αναπαριστούν θεαµατικά τον αγώνα των αποφασισµένων Σκωτσέζων να ξεφορτωθούν τον αγγλικό ζυγό, ενώ ο Τέρι Γκίλιαµ στο «Υπέροχοι ληστές και τα κουλουβάχατα της ιστορίας» (Time bandits, 1981) αλλά και στο «Αδελφάτο των ιπποτών της ελεεινής τραπέζης» (Monty Python and the Holy Grail, 1975) βάζει τους Μόντι Πάιθον να ξαναδιαβάσουν την ιστορία αποδοµώντας ολοκληρωτικά τη γενναιότητα των ιπποτών µέσα από τη σπαρταριστή σκηνή αναµέτρησης του θρυλικού βασιλιά Αρθούρου µε τον Μαύρο Ιππότη.
Υπάρχει βέβαια και ο απρόβλεπτος παράγοντας που µπορεί να οπλίσει τα χέρια δύο αντιπάλων µε ξίφος ώστε να δοθεί λύση στο ερωτικό αδιέξοδο ενός ιψενικού τριγώνου. Οι «Επικίνδυνες σχέσεις» του Σοντερλό ντε Λακλό πρωτοεκδόθηκαν στο Παρίσι το 1782 και η κοινωνία αντιµετώπισε το γεγονός ως σκάνδαλο. Ο πρωταγωνιστής του οµότιτλου φιλµ του Στίβεν Φρίαρς (1988) Σεµπαστιάν Βαλµόν (Τζον Μάλκοβιτς) θα υπογράψει µε το αίµα του το τέλος του σατανικού σχεδίου που κατέστρωσε µε τη Μαρκησία ντε Μερτέιγ (Γκλεν Κλόουζ).
Άλλες ταινίες µε εντυπωσιακές αναµετρήσεις µε λεπίδες είναι εκείνη του Ινίγκο Μοντόγια εναντίον του Dread Pirate Roberts στο «The princess bride», του Τζέιµς Μποντ εναντίον του Γκούσταβ Γκρέιβς στο «Die another day», της Γιου Σου Λιεν εναντίον της Τζεν Γιου στο «Τίγρης και δράκος», του Άραγκορν εναντίον του Λουρτζ στον «Αρχοντα των δαχτυλιδιών», του Blade κόντρα στον Ντίκον Φροστ («Blade») κ.ά.
