Ο κόσμος λειτουργεί με ορυκτά καύσιμα και παρά τις υποσχέσεις των κυβερνήσεων για εξάλειψη των ρύπων άνθρακα, στο παρασκήνιο των διαπραγματεύσεων, το λόμπινγκ των «βρόμικων» εταιρειών εξασφάλισε τη συνέχιση της λειτουργίας τους ως έχουν σήμερα, μέχρις ότου είναι έτοιμες για τη μετάβαση.
Οι λομπίστες για τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων ήταν κάτι περισσότερο από παρόντες στη σύνοδο για το κλίμα της Γλασκώβης. Εάν ήταν χώρα, οι λομπίστες θα ήταν η πιο πολυάριθμη αντιπροσωπεία με 503 άτομα, αφού η μεγαλύτερη εθνική αντιπροσωπεία ήταν της Βραζιλίας με 479 άτομα. Η ΜΚΟ Global Witness, η οποία ανέλυσε τη λίστα των 40.000 συμμετεχόντων, αναφέρει ότι λογίζεται ως λομπίστας κάποιος που ήταν μέλος αποστολής κάποιας εμπορικής ένωσης ή μέλος ενός ομίλου που εξυπηρετεί συμφέροντα πετρελαϊκών ή επιχειρήσεων φυσικού αερίου. Περαιτέρω ανάλυση έδειξε ότι οι λομπίστες ήταν επίσης μέλη 27 εθνικών αποστολών, συμπεριλαμβανομένου του Καναδά και της Ρωσίας. Επιπλέον, περισσότερες από 100 εταιρείες ορυκτών καυσίμων εκπροσωπήθηκαν στη σύνοδο, με παρούσες άλλες 30 εμπορικές ενώσεις.
Παρούσα και η IETA
Η πιο επιβλητική παρουσία ήταν εκείνη της Διεθνούς Ενωσης Εμπορίας Ρύπων (ΙΕΤΑ), με 103 εκπροσώπους, συμπεριλαμβανομένων και τριών στελεχών της ΒΡ. Σύμφωνα με το Global Witness, η ΙΕΤΑ υποστηρίζεται από μεγάλες εταιρείες, όπως η πετρελαϊκή Chevron και η εξορυκτική εταιρεία Rio Tinto, που υποστηρίζουν την αντιστάθμιση άνθρακα και την εμπορία ρύπων ως έναν εύσχημο τρόπο για να συνεχίσουν να ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα.
Μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι στην COP26 συμφωνήθηκαν – ύστερα από αρκετές συνόδους– οι κανόνες για την έναρξη ισχύος του άρθρου 6 της Συμφωνίας του Παρισιού, το οποίο προβλέπει τη δημιουργία ενός διεθνούς εμπορίου πιστώσεων ρύπων άνθρακα. Ετσι, μια χώρα ή μια εταιρεία θα μπορεί να συνεχίσει να εκπέμπει ρύπους που συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη απλώς αγοράζοντας πιστώσεις μείωσης των ρύπων που έχει κάνει κάποιος άλλος πάνω στον πλανήτη.
Κατ’ αυτό τον τρόπο είναι όλοι ευχαριστημένοι: χώρες με μεγάλες εκτάσεις δασών, όπως η Βραζιλία, αναμένεται να γίνουν πρωταθλήτριες εξαγωγών πιστώσεων ρύπων, με δισεκατομμύρια να εισρέουν στην οικονομία τους, ενώ οι ρυπαντές θα έχουν ένα πράσινο άλλοθι για τη συνέχιση της ρύπανσης. Η απορρύθμιση που έφερε ο νεοφιλελευθερισμός στην οικονομία, παραδίδοντας τον δημόσιο έλεγχο σημαντικών κομματιών της οικονομίας –όπως οι μεταφορές και η παραγωγή ενέργειας– στην αγορά και το κυνήγι του κέρδους μέσω της χρηματιστικοποίησης των πάντων κάνουν την παραπάνω λύση να μοιάζει λογική.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις
αντιδρούν και ζητούν να απαγορευτεί η είσοδος των λομπιστών στις συνόδους. Φέρνουν ως παράδειγμα την εμπειρία από το λόμπι της βιομηχανίας τσιγάρων, για τα οποία δεν πάρθηκαν αποφασιστικά μέτρα παρά μόνο όταν απαγορεύτηκε στους λομπίστες να παίρνουν μέρος στις συνεδριάσεις του ΠΟΥ.
Αποτίμηση της COP26
Μετά τη λήξη της πολυσυζητημένης κλιματικής συνόδου της Γλασκώβης, τα συναισθήματα που επικράτησαν στον διεθνή Τύπο είναι μάλλον η απογοήτευση και η ματαίωση των προσδοκιών για ένα βήμα εμπρός. Φαίνεται ότι άδικα οι υπηρεσίες του ΟΗΕ προειδοποίησαν ότι τα μέτρα που έχουν παρθεί ως τώρα είναι τραγικά ανεπαρκή για τη συγκράτηση της κλιματικής αλλαγής. Δύο από τους μεγαλύτερους ρυπαντές, η Ινδία και η Κίνα, ήταν υπεύθυνοι για την άμβλυνση των στόχων εξάλειψης του άνθρακα. Ωστόσο, σύμφωνα με τη ΜΚΟ Climate Action Tracker, καμία χώρα δεν είναι μες στους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού, ενώ από τις λεγόμενες αναπτυγμένες χώρες μόνο το Ηνωμένο Βασίλειο είναι κοντά στα υπεσχημένα. Αλλωστε, η δεσμευτική φύση των συμφωνιών έχει αρθεί από τη Σύνοδο στην Κοπεγχάγη το 2009, έτσι οι χώρες δεν αντιμετωπίζουν κυρώσεις εάν δεν πετύχουν τους στόχους που έχουν θέσει. Ενδεικτικά, από τις περίπου 200 χώρες που πήραν μέρος στη Γλασκώβη μόνο οκτώ έχουν αποτυπώσει σε νόμους τις δεσμεύσεις τους για μείωση των ρύπων.
Η COP26 έκλεισε με μια γενικόλογη παρότρυνση των χωρών να επιστρέψουν του χρόνου με μεγαλύτερες υποσχέσεις, ενώ δεν έκανε τίποτα για να βοηθήσει τις φτωχότερες χώρες να αντέξουν οικονομικά τη μετάβαση σε πράσινες μορφές ενέργειας. Παράλληλα, η συμφωνία ΗΠΑ – Κίνας χαιρετίστηκε ως ένα σπουδαίο βήμα εμπρός για τον πλανήτη, καθώς οι δύο χώρες είναι οι μεγαλύτεροι ρυπαντές. Ομως, διαβάζοντας κανείς προσεκτικά το κείμενο που έδωσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στη δημοσιότητα συμπεραίνει ότι πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για μια λίστα με ευχές και διαπιστώσεις… Επίσης, αναγνωρίστηκε η ανάγκη να περικοπούν οι επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα. Η ίδια διαπίστωση και υπόσχεση είχε δοθεί και το 2009, όμως οι κυβερνήσεις των G20 συνέχισαν να επιδοτούν τα ορυκτά καύσιμα με 584 δισ. δολάρια τον χρόνο.
Παράλληλα, συμμετέχοντες που ομνύουν στην πράσινη ανάπτυξη κάνουν σχέδια για ενίσχυση των ορυκτών καυσίμων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ΕΕ η οποία, τη στιγμή που ο επίτροπος για την Πράσινη Συμφωνία Φρανς Τίμερμανς έκανε έκκληση να γίνουν αλλαγές «για τα παιδιά και τα εγγόνια» που θα ζήσουν στον κόσμο που φτιάχνεται σήμερα, συμπεριλάμβανε στη λίστα σημαντικών έργων τις διασυνδέσεις αγωγών φυσικού αερίου των εθνικών δικτύων των κρατών-μελών, ενώ κάθε χρόνο επιδοτεί τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων με εκατοντάδες δισ. ευρώ.