Αντιστρέφοντας το πρόγραμμα/πρόταγμα του Αντρέ Μπρετόν και των υπερρεαλιστών «Να θέσουμε την ποίηση στην υπηρεσία της επανάστασης», ο Γκυ Ντεμπόρ (28.12.1931 – 30.11.1994), θέλησε να θέσει την επανάσταση στην υπηρεσία της ποίησης. Εμπράκτως αυτό εκδηλώθηκε με κοσμοϊστορικό τρόπο στην πρώτη παγκοσμίως επανάσταση πολυτελείας, τον Μάη του ’68.
Από την εφηβεία του ο Ντεμπόρ εμφορείται από το πνεύμα της εξέγερσης, διακρίνει τα ανατρεπτικά στοιχεία στη μοντέρνα τέχνη και προβαίνει σε μια διεισδυτική μελέτη των έργων του Εγέλου και του Μαρξ. Συνδέεται με το κίνημα του λετρισμού, που ίδρυσε ο συγγραφέας, ποιητής και κινηματογραφιστής Ιζιντόρ Ιζού (29.01.1925 – 28.07.2007), συμμετέχει σε σκάνδαλα που αναστάτωσαν το μεταπολεμικό Παρίσι και δημιουργεί τη ρηξικέλευθη μεγάλου μήκους ταινία «Ουρλιαχτά για χάρη του Σαντ», μόλις στα 21 του χρόνια.
Η ταινία προκαλεί εντάσεις. Συντίθεται από εναλλαγές λευκής οθόνης και μαύρου σκότους. Οταν η οθόνη είναι λευκή ακούγονται ελάχιστες φράσεις, θραύσματα λόγου. Οταν η οθόνη και συνεπώς η αίθουσα είναι σκοτεινή, απλώνεται μια δυσοίωνη σιγή. Τα «Ουρλιαχτά» είναι η κινηματογραφική απάντηση στο περίφημο «Μαύρο τετράγωνο» του Καζιμίρ Μαλέβιτς και ξέρουμε ότι αποτελεί έμπνευση για τα μονοχρωματικά έργα του Υβ Κλάιν και για την (αντι)σύνθεση του Τζον Κέιτζ «4 λεπτά και 33 δευτερόλεπτα», όπου οι μουσικοί της ορχήστρας δεν παίζουν απολύτως τίποτα, παρουσιάζοντας έναν ύμνο στη σιωπή.
Το 1952 ο Ντεμπόρ έρχεται σε ρήξη με τον Ιζού. Ιδρύει τη Λετριστική Διεθνή, μια ολιγομελή οργάνωση που κυρίως καταπιανόταν με πειραματικές συμπεριφορές και απαρτιζόταν από ταραχοποιά στοιχεία. Γράφει χαρακτηριστικά ο Ντεμπόρ: «Παρ’ όλη την ευγλωττία που διέθεταν, ήταν οι πιο απρόβλεπτοι άνθρωποι και ενίοτε αρκετά επικίνδυνοι […] Η μοντέρνα ποίηση των εκατό τελευταίων χρόνων μας είχε οδηγήσει εκεί. Ημασταν κάποιοι που σκεπτόμαστε ότι έπρεπε να υλοποιήσουμε το πρόγραμμά της και, σε κάθε περίπτωση, να μην κάνουμε τίποτε άλλο».
Οι μέθοδοι που επινόησε ο Ντεμπόρ εκείνα τα νεανικά του χρόνια ήταν η ψυχογεωγραφία (η μελέτη σαφών νόμων και επιδράσεων του γεωγραφικού περιβάλλοντος, που είναι οργανωμένα, συνειδητά ή όχι, με βάση τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές των ατόμων), η μεταστροφή (χρησιμοποίηση προϋπαρχόντων καλλιτεχνικών στοιχείων σε μια καινούργια ενότητα, μέσα από την οργάνωση ενός νέου σημασιολογικού συνόλου που δίνει σε κάθε στοιχείο το καινούργιο του νόημα) και η περιπλάνηση (μια τεχνική βιαστικού περάσματος μέσα από ποικίλες ατμόσφαιρες μιας πόλης, άρρηκτα συνδεδεμένη με την αναγνώριση επιδράσεων ψυχογεωγραφικής φύσης και με μια παιγνιώδη – κατασκευαστική συμπεριφορά, πράγμα που τη διαχωρίζει ολοκληρωτικά από τις κλασικές έννοιες ταξίδι ή περίπατος). Με άξονα τις τρεις αυτές μεθόδους, εμπλουτισμένες με την ιδέα της ενιαίας πολεοδομίας και την επιστήμη της κατασκευής καταστάσεων, ο Ντεμπόρ ιδρύει, τον Ιούλιο του 1957, την Καταστασιακή Διεθνή. Το πρόγραμμα της νέας οργάνωσης συνοψίζεται ως εξής: «Πρέπει να προβάλλουμε τα συνθήματα για την ενιαία πολεοδομία, την πειραματική συμπεριφορά, την υπερπολιτική προπαγάνδα και την κατασκευή ατμοσφαιρών. Αρκετά ασχοληθήκαμε με την ερμηνεία των παθών. Το θέμα είναι τώρα να βρούμε καινούργια».
Από την Κ.Δ., ανάμεσα στα 1957 και τη διάλυσή της (διά χειρός Ντεμπόρ) το 1972, πέρασαν μόλις εβδομήντα (70!) μέλη, τα περισσότερα για αμελητέο χρονικό διάστημα. Συχνά, μοναδικό μέλος ήταν ο Ντεμπόρ, που του αρκούσε να πλαισιώνεται από δυο τρεις εξόχως έμπιστους φίλους του. Η οργάνωση εξέδιδε τη φερώνυμη επιθεώρηση «Internationale Situationniste» ανάμεσα στα 1958 και 1969 – δώδεκα τεύχη συνολικά. Και, περιφερειακά, παρήγαγε κάποια βιβλία συν κάποιες ταινίες που επέδρασαν καταλυτικά στην περιπέτεια της τέχνης και της επανάστασης κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Πάντα στα κρυφά, θα έλεγε κανείς. Αλλά και πάντα με εντυπωσιακά αποτελέσματα σε βάθος χρόνου.
Το «Τέλος της Κοπεγχάγης» (1957), ένα πειραματικό βιβλίο (που ετοιμάστηκε σε μόλις ένα εικοσιτετράωρο) σηματοδοτεί την ίδρυση της pop art στη Βρετανία. Οι ταινίες του Ντεμπόρ αποτελούν καταγωγική περιοχή σχεδόν κάθε έκφανσης του πειραματικού και underground κινηματογράφου. Η μέθοδος της μεταστροφής είναι πανταχού παρούσα πλέον σε κάθε ενδιαφέρουσα δραστηριότητα της contemporary art, μπαίνοντας συχνότατα κάτω από την ομπρέλα της ιδιοποίησης/οικειοποίησης [appropriation]. Και βέβαια το εμπρηστικό πόνημα «Η κοινωνία του θεάματος» (1967), είναι πασίγνωστο πια, πυροδότησε τη Μεγάλη Γιορτή της Ποίησης, τον Μάη του ’68. Πριν από 30 χρόνια, στις 30 Νοεμβρίου του 1994, ο Γκυ Ντεμπόρ θέτει πανηγυρικό τέλος στην πλούσια ζωή του, πυροβολώντας την καρδιά του, αρνούμενος να ζήσει ως ασθενής. Είχε προσβληθεί από οδυνηρή αλκοολική πολυνευρίτιδα. Σήμερα τα όσα πρόσφερε μελετώνται επισταμένα από ανήσυχους ιστορικούς και διδάσκονται παντού.