Η νέα ταινία του δημοσιογράφου «Μέχρι την τελευταία σταγόνα» βγήκε χτες στις αίθουσες και το Documento μιλάει μαζί του για το θέμα της διαχείρισης του νερού.
Πού αναφέρεται η καινούργια σου ταινία «Μέχρι την τελευταία σταγόνα»;
Είναι μια πολιτική ταινία για το νερό στην οποία καθρεφτίζεται η σύγχρονη ευρωπαϊκή δημοκρατία. Είναι γυρισμένη σε έξι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και καταγράφονται διάφορες υποθέσεις που έχουν σχέση με την επαναδημοτικοποίηση ή την ιδιωτικοποίηση του νερού. Η πρόθεσή μου είναι να αναδειχτεί η πολιτική της ΕΕ απέναντι στο νερό, γιατί υπάρχει ένα ερώτημα από εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες που απαιτούν να μάθουν τι είναι τελικά το νερό για την ΕΕ. Είναι εμπόρευμα της αγοράς ή δημόσιο αγαθό, ανθρώπινο δικαίωμα; Αυτό ήταν το ζήτημα. Ως μέλος της τρόικας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπροσωπείται την ώρα που υπογράφεται ένα μνημόνιο και απαιτεί να ιδιωτικοποιηθεί, για παράδειγμα, η Águas de Portugal. Σε κάθε μνημόνιο που έχουν υπογράψει οι καταχρεωμένες χώρες, δηλαδή η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Ελλάδα, υπάρχουν όροι για το νερό.
Από τη στιγμή που η τροφή είναι εμπόρευμα, δεν μπορεί κάλλιστα το ίδιο να ισχύει και για το νερό;
Η ειδοποιός διαφορά είναι η εξής: μπορούμε να παράγουμε τροφή, αλλά όχι νερό σε μεγάλες ποσότητες γιατί θα καταλήξουμε με μια «υπέροχη» θερμοπυρηνική έκρηξη.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις από την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των συστημάτων ύδρευσης;
Αυτήν τη στιγμή στην Αγγλία είναι σε εξέλιξη ένα μεγάλο ντιμπέιτ γιατί η ποιότητα του νερού είναι πολύ κακή τη στιγμή που τα τιμολόγια είναι εξαιρετικά ακριβά. Αυτός είναι ο κοινός τόπος των ιδιωτικοποιήσεων στον τομέα της διαχείρισης υδάτων. Επίσης, δεν μπορούμε να περιμένουμε από έναν ιδιώτη επενδυτή να σκέφτεται μακροπρόθεσμα. Ο ιδιώτης είναι εκεί για να βγάλει λεφτά. Η ιδιωτικοποίηση των συστημάτων ύδρευσης σε πολλές περιοχές της γης έχει κριθεί ως αποτυχημένο μοντέλο, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο υπάρχει μια παγκόσμια αναδυόμενη τάση επαναδημοτικοποίησής τους. Από το 2000-2015 έχουν καταγραφεί 235 περιπτώσεις επαναδημοτικοποίησης συστημάτων ύδρευσης, οι 99 εκ των οποίων έχουν γίνει στη Γαλλία, την πατρίδα των μεγαλύτερων ιδιωτικών εταιρειών νερού. Το 2010 το Παρίσι παίρνει πίσω το νερό του και το 2014 αυτό το παράδειγμα ακολουθεί το Βερολίνο. Ενώ λοιπόν εντός των συνόρων της Γαλλίας και της Γερμανίας αυτή η τάση θεωρείται αυτονόητη πλέον, οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ τους πιέζουν τα κράτη του Νότου, όπως και την Ιρλανδία, να ιδιωτικοποιήσουν τα δικά τους συστήματα ύδρευσης.
Ομως η συζήτηση γίνεται για μεικτά συστήματα με συμμετοχή τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα.
Ενα τέτοιο κλασικό σχήμα είναι η ιδιωτικοποίηση της υπηρεσίας ύδρευσης στο Βερολίνο. Το 1999 το 49% της εταιρείας ύδρευσης της πρωτεύουσας της Γερμανίας πουλήθηκε στη γερμανική RWE και τη γαλλική Veolia. Τα συμβόλαια κρατήθηκαν μυστικά. Τα είδε μόνο η βουλευτής του SPD Γκερλίντε Σρέμερ, η οποία ζήτησε και πήρε άδεια να μελετήσει αυτά τα συμβόλαια. Την οδήγησαν σε ένα υπόγειο δωμάτιο χωρίς παράθυρα, ενώ της απαγόρευσαν να έχει στιλό για να αντιγράψει οτιδήποτε. Διαπίστωσε ότι τα συμβόλαια εγγυόνταν κέρδη τριάντα χρόνων για τις δύο εταιρείες. Συστάθηκαν διάφορες οργανώσεις οι οποίες απαίτησαν από την κυβέρνηση του κρατιδίου του Βερολίνου να κοινοποιήσει τα συμβόλαια. Η κυβέρνηση, που τότε ήταν της Αριστεράς, αρνήθηκε με το επιχείρημα πως παραβιάζονται το βιομηχανικό απόρρητο και το σύνταγμα. Οι ακτιβιστές καταφεύγουν στο Συνταγματικό Δικαστήριο του Βερολίνου το 2011, το οποίο τους δικαιώνει με το σκεπτικό ότι το νερό είναι δημόσιο αγαθό και ανθρώπινο δικαίωμα και οι πολίτες πρέπει να είναι ενημερωμένοι σε σχέση με αυτό. Την επόμενη μέρα τα συμβόλαια βρίσκονταν στο ίντερνετ και ξέσπασε τεράστιο σκάνδαλο. Το δημόσιο είχε εγγυηθεί τα κέρδη, αλλά υπήρχαν και προβλέψεις ότι εάν η κατανάλωση πέσει κάτω από ένα επίπεδο, οι δύο εταιρείες θα είχαν δικαίωμα να καταφύγουν σε διαιτητικό δικαστήριο και να απαιτήσουν αποζημίωση από το δημόσιο. Αντιλαμβάνεσαι λοιπόν πώς λειτουργούν οι συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα. Στον κόσμο του ιδιωτικού επιχειρείν η πιο ασφαλής τοποθέτηση χρημάτων είναι στον τομέα του νερού.
Πώς συνδέεται το ζήτημα του νερού με τη δημοκρατία;
Γράφουμε νερό και διαβάζουμε δημοκρατία. Είναι άρρηκτα συνυφασμένα. Το 2011 η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι προσπάθησε να ιδιωτικοποιήσει τις υπηρεσίες νερού στην Ιταλία. Διενεργήθηκε δημοψήφισμα και ο ιταλικός λαός σε συντριπτικό ποσοστό 95% αποφάσισε να μην προχωρήσει η ιδιωτικοποίηση. Ο Μπερλουσκόνι προσπαθεί να περάσει τις διατάξεις για την ιδιωτικοποίηση του νερού από την πίσω πόρτα, παρεμβαίνει το Συνταγματικό Δικαστήριο και τον σταματά. Στη συνέχεια ο Ολι Ρεν, ο Ευρωπαίος επίτροπος, αλληλογραφεί με τον πρωθυπουργό της Ιταλίας ρωτώντας τον: «Παρά τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος, τι σκοπεύετε να κάνετε με το νερό;».
Η Ιρλανδία, με την οποία ασχολείσαι στην ταινία, είναι πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση…
Και εν πολλοίς άγνωστη στην Ελλάδα. Γνωρίζεις ότι τον Νοέμβριο του 2014 200.00 Ιρλανδοί διαδήλωσαν με κεντρικό σύνθημα «δεν θέλουμε τις νέες χρεώσεις στο νερό». Οταν η τρόικα πήγε στην Ιρλανδία ήθελε να ιδιωτικοποιήσει την εταιρεία ύδρευσης. Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα. Δεν υπήρχε εταιρεία ύδρευσης. Υπήρχαν 37 τοπικές αρχές που διαχειρίζονταν το νερό. Η τρόικα είπε ότι έπρεπε να συγκροτηθεί εταιρεία και η κυβέρνηση προχώρησε στη δημιουργία της Irish Water, η οποία άρχισε να εγκαθιστά μετρητές στα σπίτια. Μέχρι τότε 1 δισ. ευρώ από τους φόρους κάλυπτε το κονδύλι που απαιτούνταν για τα της ύδρευσης των Ιρλανδών. Η Ιρλανδία είναι η μοναδική χώρα στον ΟΑΣΕ που έχει μηδενική φτώχεια νερού. Οι Ιρλανδοί ήθελαν να συνεχίσουν όπως είχαν συνηθίσει. Δεν έβλεπαν να υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο σύστημα. Ολα ξεκίνησαν όταν μια κάτοικος του Κορκ, η Σουζάν Ο’ Φλιν, αρνήθηκε να αφήσει την Irish Water να βάλει μετρητή στο σπίτι της. Μαζεύεται η γειτονιά και διώχνουν τους υπαλλήλους της εταιρείας. Την επόμενη μέρα αυτό μεταδίδεται σαν φωτιά σε ολόκληρη την Ιρλανδία. Πήγαιναν τα συνεργεία της Irish Water να βάλουν μετρητές και τους έδιωχναν. Φυσικά, η κυβέρνηση έλεγε στους πολίτες πως θα πληρώνουν το νερό μέσω των μετρητών, αλλά παράλληλα δεν είχε προβλεφθεί κάποια φοροελάφρυνση από το ποσό που θα εξοικονομούνταν από τις υπηρεσίες του νερού. Θεώρησαν λοιπόν ότι οι επικείμενες χρεώσεις για το νερό ήταν άλλος ένας φόρος λιτότητας. Και η δημιουργία της Irish Water το πρώτο βήμα για την ιδιωτικοποίηση. Αισθάνθηκαν ότι πήγαν να τους πάρουν κάτι που πάντα τους ανήκε. Και βγήκαν στον δρόμο και ακόμη βγαίνουν. Επεσε η κυβέρνηση εξαιτίας αυτού – 73% μαζική ανυπακοή.
