Το «Γιαβόλ – Αίμα, λήθη και υποτέλεια» του δημοσιογράφου Γιώργου Χαρβαλιά, στο οποίο εξετάζεται ο ρόλος της Γερμανίας στο χθες και το σήμερα, τα ναζιστικά εγκλήματα της Κατοχής, οι αθέατες όψεις του δωσιλογισμού και οι πολεμικές αποζημιώσεις επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο σε μια εμπλουτισμένη τέταρτη έκδοση, με 150 επιπλέον σελίδες πολύτιμης τεκμηρίωσης.
Η ανοιχτή πληγή των πολεμικών αποζημιώσεων, οι απαράγραπτες ελληνικές αξιώσεις, η στερεότυπη απάντηση «περασμένα-ξεχασμένα» διαδοχικών γερμανικών κυβερνήσεων και η συγκαταβατική στάση των αντίστοιχων ελληνικών αποτελούν ένα σκοτεινό κεφάλαιο στις σχέσεις των δύο χωρών. Ένα κεφάλαιο όμως που πρέπει να μνημονεύεται και να συζητείται, ως ελάχιστος φόρος τιμής σε μια ολόκληρη γενιά Ελλήνων που σημαδεύτηκε ανεξίτηλα από την τραυματική εμπειρία της Κατοχής.
Η ανατρεπτική έρευνα του δημοσιογράφου και πολιτικού αναλυτή, εξειδικευμένου σε θέματα γεωστρατηγικής Γιώργου Χαρβαλιά επανακυκλοφορεί σε μια τέταρτη έκδοση προσφέροντας πολύτιμη τεκμηρίωση για τον πραγματικό ρόλο της Γερμανίας από την εποχή του Όθωνα μέχρι τις μέρες μας. Στις 150 πρόσθετες σελίδες της εμπλουτισμένης τέταρτης έκδοσης περιέχονται:
– Τα απόρρητα πρακτικά του Δ.Σ. της ελληνικής Siemens την περίοδο 1938-46 που βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας
– Λησμονημένα περιστατικά από το δράμα της Κατοχής στην Αθήνα όπως ο βανδαλισμός του Πανεπιστημίου Αθηνών από τους Ναζί και η δολοφονία ενός στρατηγού-ήρωα στα σκαλιά της Αθηναϊκής Λέσχης
– Ειδικό παράρτημα για το «Ελληνικό Ολοκαύτωμα» και τις πρωτοφανείς γερμανικές ωμότητες στους μαρτυρικούς τόπους που βαφτίστηκαν «πολεμικά αντίποινα» από τους σύγχρονους παραχαράκτες της Ιστορίας
– Αναψηλάφηση της ατιμωρησίας που επιφυλάχθηκε σε Γερμανούς εγκληματίες πολέμου και Έλληνες δωσίλογους
– Αποκαλύψεις για το πώς οι Ναζί ολιγάρχες της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας ξανάχτισαν μεταπολεμικά τις αυτοκρατορίες τους
Στην εισαγωγή του βιβλίου την οποία υπογράφει ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής αναφέρεται: «Ανεκτίμητη η συνεισφορά του βιβλίου στην περιγραφή, λεπτομερή εξιστόρηση και θεμελίωση των ελληνικών απαιτήσεων έναντι της Γερμανίας, που απορρέουν από τη δράση της κατοχικής διοίκησης και των δυνάμεων Κατοχής στα μαύρα χρόνια 1941-44».
Ακολουθεί η συνέντευξη που είχε δώσει ο Γιώργος Χαρβαλιάς στον Θανάση Καραμπάτσο για το Documento τον Απρίλιο του 2023 με αφορμή την πρώτη έκδοση του βιβλίου.
Πάνω από έναν αιώνα σχέσεις οργής και υποτέλειας με τη Γερμανία από τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας μέχρι σήμερα καταγράφει λεπτομερώς, με διεισδυτική ματιά και ντοκουμέντα, ο δημοσιογράφος Γιώργος Χαρβαλιάς στο νέο βιβλίο του «Γιαβόλ! Αίμα, λήθη και υποτέλεια», το οποίο προλογίζει ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής. Μιας και γίνεται εκτεταμένη αναφορά στο θέμα των διακρατικών επανορθώσεων, εύλογα το πρώτο ερώτημα που ανακύπτει είναι ποιος θα μπορούσε να το θέσει στη Γερμανία∙ και ειδικότερα το θέμα του κατοχικού δανείου: «Δεν ξέρω ποιος θα μπορούσε να το κάνει. Ξέρω όμως ποιος έχει αυτή την υποχρέωση: η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση. Υπάρχει, ξέρετε, ομόφωνη απόφαση της ελληνικής Bουλής από τον Απρίλιο του 2019 για τη διεκδίκηση τόσο των αποζημιώσεων όσο και του κατοχικού δανείου. Γνωρίζουμε ότι το πολιτικό προσωπικό της χώρας είναι κατώτερο των περιστάσεων. Αλλά στον βαθμό που ενσυνείδητα δεν εκτελείται ομόφωνο ψήφισμα των εκλεγμένων αντιπροσώπων του ελληνικού λαού υπάρχει ζήτημα αθέτησης του όρκου του πρωθυπουργού και των υπουργών του. Και εφόσον από το 2019 δεν έχουν μεσολαβήσει άλλες εκλογές, αυτό βαραίνει τη σημερινή κυβέρνηση Μητσοτάκη».
Κατά την Κατοχή εντοπίζετε μια απίστευτη σε σχέση με τα «Greek statistics» δημιουργική λογιστική (δανεισμός, υπερπληθωρισμός και κλίρινγκ) των Γερμανών. Θα μπορούσε να αποτελέσει το κλειδί για τις ελληνικές διεκδικήσεις;
Τα «Greek statistics», στον βαθμό που υπήρξαν και δεν επινοήθηκαν για να επιφέρουν την «τιμωρία» των μνημονίων, ωχριούν μπροστά στις λογιστικές αλχημείες των Γερμανών στην Κατοχή. Γιατί στόχευαν στον «εξωραϊσμό» κάποιων μεγεθών που θα επέτρεπαν τη δημοσιονομική σύγκλιση. Αντίθετα, τα τρικ των οικονομικών αξιωματούχων του ναζιστικού καθεστώτος στόχευαν ευθέως στην καταλήστευση του ελληνικού κρατικού ταμείου και την αρπαγή της περιουσίας της κατεχόμενης χώρας, δημόσιας και ιδιωτικής. Ασφαλώς, λοιπόν, εκεί πρέπει να στηριχτούν οι αξιώσεις μας. Να καταγραφεί το μέγεθος της ληστείας και να επιστραφούν τα κλεμμένα σε σημερινές αξίες! Δεν είναι απλή υπόθεση γιατί, όπως λέτε, υπάρχουν σύνθετες παράμετροι, όπως για παράδειγμα το συμψηφιστικό εμπόριο (κλίρινγκ) που επιβλήθηκε εκείνη την περίοδο σε βάρος της ελληνικής οικονομίας. Ομως οφείλουμε να προχωρήσουμε σε μια συνολική αποτίμηση των «κατοχικών δαπανών» (όχι μόνο του δανείου) και να απαιτήσουμε την επιστροφή τους, όπως ακριβώς πράττει σήμερα η Πολωνία που διεκδικεί το ποσό-μαμούθ του 1,3 τρισ. ευρώ! Για σκεφτείτε το λίγο. Τρεις με τέσσερις φορές το δημόσιο χρέος της χώρας μας…
Η Γερμανία ως ατμομηχανή της ΕΕ προήλθε από την καθοριστική στήριξη των ΗΠΑ. Σήμερα όμως η Ουάσινγκτον φρενάρει το Βερολίνο, είτε με το νέο ενεργειακό status είτε με τις αποκαλύψεις σκανδάλων γερμανικών εταιρειών εξαγωγικού χαρακτήρα. Νομίζετε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να επωφεληθεί;
Οι σημερινές ηγεσίες στις δύο χώρες ενώνονται με τα δεσμά του ατλαντισμού. Ρωσοφοβία, παγκοσμιοποίηση και… άγιος ο Θεός! Βεβαίως οι Αμερικανοί μπορεί να νομίζουν ότι στο πρόσωπο της κυβέρνησης Σολτς έχουν βρει… τον χρήσιμο ηλίθιο. Γιατί, όπως υπονοήσατε στην ερώτηση, το νέο ενεργειακό τοπίο ωφελεί τις ΗΠΑ και όχι τη Γερμανία. Προσωρινά όμως. Η Γερμανία δεν θα αφήσει τις εταιρείες της να πτωχεύσουν. Πληρώνει τα πρόστιμα και ξεμπερδεύει. Επιπλέον βρήκε αφορμή για να ενισχυθεί στρατιωτικά με ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα 100 δισ. ευρώ. Θέλει να αναλάβει την ηγεσία ενός «ευρωστρατού». Σκέφτεται να φτιάξει και εργοστάσιο αρμάτων μάχης της Rheinmetall στην Ουκρανία. Εμένα προσωπικά αυτά με τρομάζουν. Οσο για την Ελλάδα, η απάντηση είναι όχι. Με το σημερινό πολιτικό προσωπικό δεν μπορεί να επωφεληθεί. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Γερμανία μας έχουν για… καρπαζοεισπράκτορα.
Μπορεί να αποτυπωθεί μια… συνέχεια του κράτους των δωσιλόγων και των ναζί στη ΟΔ Γερμανία;
Ασφαλώς. Και οι μεν και οι δε επιβίωσαν. Εμειναν ατιμώρητοι και σκαρφάλωσαν πάλι στις θέσεις τους. Στην Ελλάδα τρύπωσαν στην πολιτική (ακόμη και σήμερα υπάρχουν απόγονοι κορυφαίων δωσίλογων που διατηρούν πολιτικές θέσεις) και στη μεταπολεμική Γερμανία πρωταγωνίστησαν στο «οικονομικό θαύμα». Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι δύο ισχυρότεροι ναζί βιομήχανοι που στήριξαν την πολεμική προσπάθεια του Χίτλερ μέσω της καταναγκαστικής εργασίας, ο Φρίντριχ Φλικ και ο Αλφρεντ Κρουπ, αφού φυλακίστηκαν ένα μικρό διάστημα –για τα μάτια του κόσμου– απελευθερώθηκαν και μέσα σε λίγα χρόνια ξανάγιναν οι πλουσιότεροι Γερμανοί επιχειρηματίες!
Η υπόθεση Μέρτεν αναδεικνύει από τη μία δικαστές-λέοντες όπως ο Τούσης και από την άλλη πολιτικούς νάνους όπως η κυβέρνηση της ΕΡΕ; Γιατί εμφανίζονται μεμονωμένοι πρωταγωνιστές να σηκώνουν ανάστημα (Σμπαρούνης, Αγγελόπουλος) και όχι το υπουργείο Εξωτερικών ή πρωθυπουργοί όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ή ο Κων. Μητσοτάκης το 1991;
Θέτετε πολλά ζητήματα μαζί. Οι αφανείς ήρωες κρατικοί λειτουργοί, όπως ο Σμπαρούνης ή ο Τούσης, όλο και λιγοστεύουν. Θέλετε να μιλήσουμε μήπως για τη σημερινή Δικαιοσύνη; Αφήστε το καλύτερα… Κι από την άλλη το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών δεν έχει παράδοση δικής του σχολής σκέψης. Λέει αυτά που θέλουν να ακούσουν οι πολιτικοί. Οσο για τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις, όλες τα ίδια έκαναν. Προτού δώσει ο Καραμανλής τον Μέρτεν, οι κυβερνήσεις Πλαστήρα και Παπάγου είχαν παραδώσει στη Γερμανία εγκληματίες εξίσου ειδεχθείς. Η αρχή, επομένως, αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, έγινε με τις πρώτες μεταπολεμικές κυβερνήσεις. Το 1991 βεβαίως ο Μητσοτάκης έχασε την ιστορική ευκαιρία να διεκδικήσει τις επανορθώσεις. Και η ευθύνη του είναι μεγάλη γιατί τότε η Ελλάδα στεκόταν καλά στα πόδια της. Δεν ήταν η ψωροκώσταινα του ’50… Αλλά η υποτέλεια υπερίσχυσε. «Εάν η ανθρωπότης θέλει να λύσει το γερμανικό ζήτημα χωρίς την υπογραφή συνθήκης ειρήνης… η Ελλάδα δεν πρόκειται να αλλάξει τη ροή του κόσμου» είπε χαρακτηριστικά στην ελληνική Βουλή. Τα σχόλια νομίζω περιττεύουν…
Απόσπασμα από το βιβλίο «Γιαβόλ – Αίμα, λήθη και υποτέλεια»
Ακόμη και βασικοί πρωταγωνιστές της συνεργασίας με τον εχθρό την έβγαλαν καθαρή. Σε μεγάλο βαθμό επειδή οι εξόριστες κυβερνήσεις (Ε. Τσουδερού, Σ. Βενιζέλου, Γ. Παπανδρέου), κατά μία ανεξήγητη παράλλειψη, δεν προνόησαν να εκδώσουν προληπτικό διάταγμα ποινικοποιώντας τον δωσιλογισμό και ειδικότερα την ανάληψη κυβερνητικών θέσεων και αξιωμάτων στο κατοχικό καθεστώς. Το μετέπειτα νομικό πλαίσιο της απελευθέρωσης ξεκίνησε με δρακόντειες διατάξεις, όπως την περίφημη Συντακτική Πράξη 6/1945 της κυβερνήσεως Πλαστήρα «περί επιβολής κυρώσεων κατά των συνεργασθέντων μετά του εχθρού» που θέσπιζε και το αδίκημα της «εθνικής αναξιότητας». Γρήγορα όμως οι αυστηρές προβλέψεις του νομοθέτη εκφυλίσθηκαν με ελαφρυντικές προσθήκες, οδηγώντας σε μαζικές απαλλαγές.
Οι διώξεις που ασκήθηκαν, συνήθως κατόπιν καταγγελιών και σπανιότερα αυτεπάγγελτα, ήταν χιλιάδες. Ωστόσο τις περισσότερες φορές δεν έφθαναν σε δικαστήριο αφού μεσολαβούσε η απαλλαγή των κατηγορούμενων με βουλεύματα. Αλλά και οι υποθέσεις που έφταναν στο ακροατήριο, σπάνια οδηγούσαν σε βαριές ποινές. Σύμφωνα με τον ιστορικό ερευνητή Δημήτρη Κουσουρή, από τις 2.205 δίκες που έγιναν στα ειδικά δικαστήρια δωσιλόγων, οι 1356(ποσοστό 61,5%)κατέληξαν σε αθωώσεις και μόλις σε 235 περιπτώσεις(ποσοστό 10,7%)επιβλήθηκαν ποινές θανάτου ή ισοβίων. Οι Ελληνες συνεργάτες των Γερμανών που τελικά εκτελέστηκαν δεν ξεπέρασαν τους 25.
Ακόμη και η «ελληνική Νυρεμβέργη», η δίκη δηλαδή των δωσίλογων πρωθυπουργών και υπουργών κατοχικών κυβερνήσεων που συνελήφθησαν με εντολή των Βρετανών κράτησε μόλις 3 μήνες και κατέληξε σε ένα είδος παρωδίας, αφού τελικά οι μάρτυρες υπεράσπισης ξεπέρασαν κατά πολύ σε αριθμό τους μάρτυρες κατηγορίας. Δεν επετράπη ούτε παράσταση πολιτικής αγωγής. Το κλίμα είχε αλλάξει άρδην μετά τα Δεκεμβριανά και η ατμόσφαιρα ευνοούσε μόνο την…κομμουνιστοφαγία.
Ο Ράλλης που από την πρώτη στιγμή εμφανίστηκε θρασύς και εριστικός, φωνάζοντας ότι «θα έπρεπε να σιτίζεται στο Πρυτανείο γιατί έχει μεγαλύτερα δικαιώματα και από τον Σωκράτη» αθώωθηκε για τους Γερμανοτσολιάδες μέσα από ένα απίθανο σκεπτικό που αναλύει στο εξαιρετικό βιβλίο του, Οι ελληνικές κατοχικές κυβερνήσεις-Δίκες Κατοχικών Δωσίλογων και Εγκληματιών Πολέμου, ο διακεκριμένος δικηγόρος, Σπύρος Γασπαρινάτος. Τι κι αν ο Επίτροπος Νικόλαος Παπαδάκης, αντιεισαγγελέας εφετών τότε, απέδειξε στην πύρινη αγόρευση του ότι τα τάγματα ασφαλείας δημιουργήθηκαν από τους Γερμανούς, όχι για να εξασφαλίσουν την έννομη τάξη, αλλά για να επιφέρουν την διαίρεση και το χάσμα μεταξύ του λαού. Τι κι αν αναφέρθηκε στα μπλόκα της Αθήνας και στις εκτελέσεις αθώων με υποδείξεις κουκουλοφόρων χαφιέδων. Ακόμη και την καταστροφή του Ισθμού από μια χούφτα Γερμανούς φαντάρους που την προηγουμένη τρωγόπιναν με ταγματασφαλίτες μνημόνευσε. Αλλά το ακροατήριο δεν ήθελε να ακούει τέτοια. Στις εκκλήσεις του εισαγγελέα για βαριές ποινές στους δωσίλογους ακουγόντουσαν έντονες αποδοκιμασίες…
Ενας υπουργός της κυβέρνησης Τσολάκογλου, ο ανεκδίηγητος Λεωνίδας Τσιριγώτης έφτασε να ψέξει τους Ιταλούς επειδή…υπέθαλπταν τους ανάπηρους πολέμου που κατά την άποψη του Τσιριγώτη ήταν «αναρχικά στοιχεία, μαυραγορίτες και επαναστάτες που έμπαιναν μπροστά με τα καροτσάκια τους στις θορυβώσεις διαδηλώσεις». Ο ίδιος ήθελε να τους φυλακίσει σε ένα στρατόπεδο στα Μέθανα, αλλά οι Ιταλοί δεν τον άφηναν λέγοντας ότι θα…φωνάζει το ραδιόφωνο του Λονδίνου γιατί οι ανάπηροι πολέμου θεωρούνται διεθνώς σύμβολα αυτοθυσίας. Οι Γερμανοί αντιθέτως δεν είχαν τέτοιες αναστολές. Και ο απίστευτος Λεωνίδας Τσιριγώτης που έβριζε τους αγωνιστές του Επους και τους Ιταλούς γιατί δεν τον άφηναν να τους εξορίσει, αθωώθηκε!
Στα μαλάκά έπεσαν και διαβόητοι ασφαλίτες στενοί συνεργάτες των Γερμανών, όπως ο λαομίσητος βασανιστής Αλέξανδρος Λάμπου, αξιωματικός της χωροφυλακής και προιστάμενος της Υπηρεσίας Ειδικής Ασφαλειας που παρότι καταδικάστηκε πολλάκις σε θάνατο, έλαβε χάρη και αποφυλακίστηκε το 1952. Εξίσου κραυγαλέα ήταν και η περίπτωση του αστυνομικού διευθυντή που σκορπούσε τον τρόμο στα μπλόκα με το μηχανοκίνητο τάγμα του τους επονομαζόμενους «Μπουραντάδες». Η μονάδα αυτή που εξοπλιζόταν από τους Γερμανούς είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στα μπλόκα της Κοκκινιάς, της Καισαριανής, της Καλλιθέας και του Βύρωνα. Αλλά μόλις στις 20 Νοεμβρίου 1945 ο ΝικολαοςΜπουραντάς απηλλάγη πλήρως και το δικαστήριο έφτασε στο σημείο να ρωτήσει τον Επίτροπο εισαγγελέα αν προτείνει να επιδικαστεί χρηματική αποζημίωση στον κατηγορούμενο για…ψυχική οδύνη!
Σε ότι αφορά τους οικονομικούς δωσίλογους δηλαδή τους προμηθευτές των αρχών κατοχής και τους μαυραγορίτες κάποιος φρόντισε να εξαφανίσει τα στοιχεία νωρίς. Τον Αύγουστο του 1941 «άγνωστοι» πυρπόλησαν το υπόγειο και τον 5ο όροφο του κτιρίου επί της 3ης Σεπτεμβρίου που στέγαζε το Ελεγκτικό Συνέδριο. Εκεί φυλάσσονταν οι φάκελλοι των υπόλογων για οικονομικές δοσοληψίες με τον εχθρό και των διαχειριστών του δημοσίου που προμήθευαν τις δυνάμεις κατοχής καθώς και τα παραστατικά όσων πληρώνονταν με εντολη των Γερμανων από το ελληνικο δημοσιο. Συμφωνα με τον Γασπαρινάτο εκεί βρίσκονταν και αποδεικτικά στοιχεία για την μοιρασιά κερδών μεταξύ κατοχικών υπουργών οικονομικών όπως ο Γκοτζαμάνης και ο Τσιρονίκος. Η πυρκαγιά κατέκαψε τα πειστήρια ολοσχερώς. Και φυσικά δεν επεκτάθηκε στους υπόλοιπους ορόφους.
Δυνάμεις μέσα και έξω από τη χώρα δεν ήθελαν να αποκαλυφθούν τα ονόματα στενών συνεργατών των Ναζί, ειδικά στον οικονομικό τομέα. Αρκετοί από αυτούς τους «ευέλικτους» ντιλαδόρους κλήθηκαν αμέσως μετά την απελευθέρωση να διαχειριστούν επιχειρηματικά την αμερικανική βοήθεια, ενώ την ίδια ώρα γινόταν σαφές ότι η Γερμανία θα αφεθεί στην ησυχία της. Ατιμώρητη.
Οι εμπορικές σχέσεις με το δυτικογερμανικό κράτος άρχισαν καλά-καλά πριν αναχωρήσουν από εκεί οι συμμαχικές δυνάμεις. Για την Ελλάδα η απορρόφηση των καπνών ήταν ζήτημα σχεδόν υπαρξιακό. Δεν υπήρχε λόγος επομένως να καλλιεργούνται εντάσεις και να ξύνονται πληγές με κίνδυνο να χαλάσουν κάποιες μελλοντικές δουλειές.
Λίγα λόγια για τον Γιώργο Χαρβαλιά
Ο Γιώργος Χαρβαλιάς είναι δημοσιογράφος και πολιτικός αναλυτής, εξειδικευμένος σε θέματα γεωστρατηγικής. Αποφοίτησε από το Οικονομικό Τμήμα της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και συνέχισε για μεταπτυχιακά στο Πανεπιστήμιο του Kent της Μεγάλης Βρετανίας (Master στον τομέα της Συγκριτικής Πολιτειολογίας) και στο Βασιλικό Κολέγιο του Λονδίνου (Master στον τομέα των Σπουδών Πολέμου). Ξεκίνησε τη δημοσιογραφική του καριέρα στον Ελεύθερο Τύπο της δεκαετίας του ’90 και την κρατική ραδιοτηλεόραση, ως αναλυτής διεθνών θεμάτων. Διετέλεσε διευθυντής της εφημερίδας Έθνος, απ’ όπου αποχώρησε το 2010, αρνούμενος να συναινέσει στην πολιτική μαζικών απολύσεων και συρρίκνωσης που είχε αποφασιστεί λόγω μνημονίου. Σήμερα, αρθρογραφεί στην εφημερίδα Δημοκρατία και εργάζεται ως σύμβουλος στρατηγικής για μεγάλους επενδυτές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΙΝFO
H τέταρτη -εμπλουτισμένη- έκδοση του βιβλίου «Γιαβόλ – Αίμα, λήθη και υποτέλεια» του δημοσιογράφου Γιώργου Χαρβαλιά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο
