Ο ταλαντούχος σκηνοθέτης Γιώργος Κουτλής μιλάει για τέχνη, πολιτική και τα σχέδιά του μετά την περιοδεία της παράστασης «Παίκτες».
Μετά το τέλος της δεύτερης καραντίνας και με τη θεατρική σεζόν να είναι ακόμη μουδιασμένη μια παρέα 30ρηδων έγινε το απόλυτο talk of the town ανεβάζοντας τους «Παίκτες» του Νικολάι Γκόγκολ σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή. Δύο χρόνια μετά που δεν έβρισκες εισιτήριο κι έπειτα από ένα χρόνο απουσίας η τρομερή παρέα των Κουτλή, Νιάρρου, Μαγουλιώτη, Μουλά, Χρυσανθόπουλου, Δήμου, Τζαβάρα και Μπακαούρη επιστρέφει παίζοντας τα… ρέστα της στα ανοιχτά θέατρα της Αττικής σε μια περιοδεία που θα ξεκινήσει στις 8 Ιουλίου στο Θέατρο Πέτρας στην Πετρούπολη. Και την ερχόμενη σεζόν, όπως μας αποκάλυψε, θα σκηνοθετήσει στη Στέγη το «Οξυγόνο» του Ιβάν Βιριπάγεφ.
Πότε συναντήσατε για πρώτη φορά το κείμενο των «Παικτών»;
Ηταν τον χειμώνα του 2016 που σπούδαζα στη Ρωσία, στο μάθημα της ρωσικής λογοτεχνίας. Μετά έρχομαι στην Ελλάδα κι όπως είμαι σε ένα βιβλιοπωλείο πέφτω πάνω στο βιβλίο. Αυτό που θυμάμαι είναι ότι το διάβασα μονορούφι. Οτι «έτρεχε» πολύ γρήγορα, πράγμα σπάνιο για κλασικό κείμενο, συνήθως έχουν πολλή ανάλυση. Το συγκεκριμένο έχει δράση και ανατροπές σαν να βλέπεις σύγχρονη ταινία. Με γοήτευσε ότι από τη μια είχα ένα υλικό που συνδύαζε το κλασικό με έναν τρόπο πολύ φρέσκο και ζωντανό.
Περιμένατε την επιτυχία που ακολούθησε;
Οταν ξεκινήσαμε τις πρόβες θυμάμαι που έλεγα στους γονείς μου και τους φίλους μου πως ετοιμάζουμε μια βόμβα. Παίρναμε φωτιά στις πρόβες και το κείμενο μας αποκαλυπτόταν συνέχεια. Επειδή ήταν η δεύτερη επαγγελματική μου δουλειά στην Ελλάδα –είχε προηγηθεί μία ακόμη στη Ρωσία– δεν ήξερα τι σημαίνει επιτυχία. Ομως ένιωθα πως κάτι γινόταν. Θα ακουστεί περίεργο, αλλά σαν να μας είχε αρπάξει ο Γκόγκολ και μας είχε πετάξει πάνω στη σκηνή να παίξουμε τους «Παίκτες». Το γουστάραμε πολύ αυτό που κάναμε.
Τα έργα που επιλέγετε έχουν πολιτική ματιά. Αντιλαμβάνεστε την τέχνη ως πολιτική πράξη;
Δεν υπάρχει τέχνη που δεν είναι με έναν τρόπο πολιτική. Η τέχνη δεν είναι κομματική αλλά είναι πολιτική, ξεκάθαρα. Εφόσον απευθυνόμαστε στον άνθρωπο, εξ ορισμού έχουμε πολιτική πράξη. Δεν ξέρω πώς ο καθένας θέλει να την προσδιορίσει ή τι προσδοκίες έχει από αυτήν, αλλά η τέχνη απευθύνεται στον άνθρωπο και στα προβλήματά του. Αν αυτό δεν είναι από μόνο του πολιτικό σχόλιο, τότε τι είναι;
Η δική σας ανάγνωση είναι πιο ποιητική. Αδέξιοι ήρωες που μέσα από αναποδιές φανερώνουν αδιέξοδα και παθογένειες της κοινωνίας.
Ισχύει αυτό που αναφέρετε κι ο λόγος που προτιμώ αυτή την ανάγνωση είναι ότι σε καμία περίπτωση δεν θέλω τα έργα που σκηνοθετώ να έχουν δημαγωγικό χαρακτήρα. Να κουνούν το δάχτυλο στο κοινό. Το θέμα είναι να θέσεις τα ερωτήματα. Τις απαντήσεις ο καθένας ας τις δώσει μόνος του. Δεν μου αρέσει ο λαϊκισμός ούτε οι αυθεντίες που θα μου υποδείξουν τι είναι αυτό που πρέπει να καταλάβω. Ξέρουν οι θεατές να βλέπουν ένα έργο και ξέρουν καλύτερα από τον καθένα μας τι να κρατήσουν από κάθε παράσταση.
Οι σπουδές σας πάνω στο ρωσικό θέατρο και η αδυναμία σας στους Ρώσους συγγραφείς θα σας οδηγούσαν να σκηνοθετήσετε Τσέχωφ πατώντας δραματουργικά πάνω σε πιο κλασικές φόρμες;
Αν νιώθω πως έχει ξαναγίνει, δεν νομίζω πως με ενδιαφέρει να το κάνω. Για ποιο λόγο να ανεβάσεις κάτι που το έχεις δει χιλιάδες φορές αν δεν έχεις να προτείνεις κάτι νέο; Οχι για να προκαλέσεις, αλλά η εξέλιξη κρύβει μέσα της και την αποδόμηση. Εννοείται προϋπόθεση είναι η βαθιά γνώση του πρώτου υλικού, αλλά ας προσπαθήσουμε να συνομιλήσουμε εκ νέου με τα κείμενα.
Τον χειμώνα τι θα κάνετε; Κάτι έχω ακούσει για Βιριπάγεφ.
Πού τα ακούτε αυτά; Να το πούμε από τώρα;
Να το πούμε, τώρα το πήρε το ποτάμι.
Μεταφράζω το «Οξυγόνο» του Ιβάν Βιριπάγεφ και μάλιστα μετά τη συζήτησή μας θα πάω να τον συναντήσω. Πρόκειται για εργάρα που ήθελα να την κάνω πριν ακόμη κι από το «Παίζοντας το θύμα». Το «Οξυγόνο» γράφτηκε το 2000 κι ήταν επανάσταση για τη δραματουργία. Από 21 Νοεμβρίου θα ανέβουν στη Σκηνή της Στέγης έντεκα ηθοποιοί – έντεκα χορευτές και είμαι πολύ ενθουσιασμένος.
INF0
Σκηνοθεσία – μετάφραση – διασκευή: Γιώργος Κουτλής.
Παίζουν: Γιάννης Νιάρρος, Βασίλης Μαγουλιώτης, Ηλίας Μουλάς, Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος, Γιώργος Τζαβάρας και Γιώργος Μπακαούρης, guest star ο Θανάσης Δήμου
Το πρόγραμμα της περιοδείας
• Δευτέρα 8 Ιουλίου: Θέατρο Πέτρας, Πετρούπολη
• Τρίτη 9 Ιουλίου: Βεάκειο Θέατρο Πειραιά
• Πέμπτη 11 Ιουλίου & Παρασκευή 12 Ιουλίου: Δημοτικό Θέατρο Ηλιούπολης «Δημήτρης Κιντής»
• Δευτέρα 15 Ιουλίου: Κατράκειο Θέατρο, Νίκαια
• Τετάρτη 17 Ιουλίου: Δημοτικό Κηποθέατρο Παπάγου
• Πέμπτη 18 Ιουλίου: Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη», Βύρωνας
• Παρασκευή 19 Ιουλίου: Λαύριο