Αν κάτι έχει μείνει θολό σε όλη αυτή την «παράσταση» στα όργανα του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ, είναι τι συμβαίνει σε σχέση με το καταστατικό. Από τη μια όσοι πρόσκεινται στον Στέφανο Κασσελάκη μιλούν για αντικαταστατικές αποφάσεις και από την άλλη τα δύο έτερα στρατόπεδα – αυτά των 87 και του Παύλου Πολάκη– κάνουν λόγο για απόλυτη τήρηση των άρθρων του καταστατικού. Σε όλα αυτά η πλευρά Κασσελάκη θεωρεί ότι μπορεί να κατατεθεί αίτηση στο συνέδριο ώστε να ενταχθεί εκ νέου η υποψηφιότητα Κασσελάκη και να ψηφιστεί, κάτι που αρνούνται οι άλλες δύο «ακίδες» του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ. Τελικά τι συμβαίνει; Ποιος έχει δίκιο με βάση το καταστατικό;
Το Documento αποτάθηκε στον άνθρωπο που διαβάζουν δικαστές και δικηγόροι όταν πρέπει να ασχοληθούν με σωματεία (τα κόμματα εντάσσονται στις διατάξεις περί εταιρειών και σωματείων). Είναι ο συγγραφέας του «Συνδικαλιστικού και σωματειακού δικαίου» και δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω Ελευθέριος Σεραφείμ.
Ειδικό νοµικό καθεστώς δεν υπάρχει για τα πολιτικά κόµµατα, γι’ αυτό εφαρµόζεται το άρθρο 107 ΑΚ «Περί Ενώσεων Προσώπων χωρίς νοµική προσωπικότητα».
Τα πολιτικά κόµµατα δεν αποτελούν σωµατείο, γι’ αυτό και έχουν εφαρµογή κυρίως οι διατάξεις εταιρειών και συµπληρωµατικά οι διατάξεις σωµατείων.
Η δοµή του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ
Από το καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ και ειδικότερα από το άρθρο 12 αυτού προκύπτει ότι τούτο δοµείται από τρία επίπεδα, που είναι:
α) η οργάνωση µελών, η οποία εκλέγει τη Συντονιστική Επιτροπή,
β) η νοµαρχιακή οργάνωση των µελών του νοµού και ήδη της περιφέρειας και
γ) το Πανελλαδικό Συνέδριο (ΠΣ) που απαρτίζεται από όλα τα µέλη και που είναι το ιεραρχικά ανώτατο όργανο, αφού εγκρίνει και τις υποψηφιότητες για τη νέα κεντρική επιτροπή εκλέγοντας τα µέλη της, όπως και τον πρόεδρο του κόµµατος.
Ειδικό ενδιάµεσο ανώτερο πολιτικό όργανο είναι, κατά το άρθρο 16 του καταστατικού, η Κεντρική Επιτροπή (ΚΕ) που είναι αρµόδια για την εφαρµογή των αποφάσεων του πανελλήνιου συνεδρίου.
Πέραν τούτων των οργάνων, κατά το άρθρο 19 του καταστατικού, λειτουργεί και η 15µελής Επιτροπή ∆εοντολογίας (Ε∆), η οποία εκλέγεται από το συνέδριο του κόµµατος και έχει ως έργο τις διαπιστώσεις παραβίασης του καταστατικού και των κανόνων δεοντολογίας µε εξουσία επιβολής κυρώσεων (φτάνουν µέχρι τη διαγραφή έπειτα από γνώµη της ΚΕ, όταν πρόκειται για τον γραµµατέα ή τον πρόεδρο του κόµµατος).
Αρα αρµόδιο αποφασιστικό όργανο διαγραφής και καθαίρεσης του προέδρου είναι η Ε∆, αφού πρώτα εξασφαλίσει τη γνώµη της ΚΕ.
Θα µπορούσε να υποστηριχθεί ότι η διάταξη του άρθρου 20 του καταστατικού είναι εκείνη που χορηγεί εξουσιοδότηση προς την ΚΕ για τη σύνταξη διαπιστωτικής πράξης σχετικής µε την καθαίρεση του προέδρου, αφού ορίζει ότι «ο πρόεδρος λειτουργεί στο πλαίσιο αποφάσεων της κεντρικής επιτροπής και ότι, σε περίπτωση άρσης της εµπιστοσύνης της κεντρικής επιτροπής από το 50%+1 των µελών της προς τον πρόεδρο, συγκαλείται έκτακτο συνέδριο υπ’ αυτής για την εκλογή προέδρου µε βάση την προσυνεδριακή διαδικασία που θα ορίσει η ίδια η κεντρική επιτροπή, όπως είναι ο ορισµός των θεµάτων της ηµερήσιας διάταξης για τη λήψη των αποφάσεων, αφού προσθήκη θέµατος δεν είναι επιτρεπτή, κατά το άρθρο 97 παρ. 2 ΑΚ.
Οπως προκύπτει από την εν λόγω αναγκαστικού χαρακτήρα διάταξη, η λήψη απόφασης επί µη αναγεγραµµένου θέµατος στην ηµερήσια διάταξη είναι απόλυτα άκυρη και γι’ αυτό δεν παράγει έννοµα αποτελέσµατα ex tunc.
Από καταστατικές διατάξεις δεν προκύπτει αρµοδιότητα της ΚΕ για την αφαίρεση του αξιώµατος του προέδρου, αφού τούτο δεν το απένειµε αυτή αλλά το συνέδριο του κόµµατος, γι’ αυτό και τη σχετική αρµοδιότητα περί ανάκλησης έχει ΜΟΝΟ το συνέδριο. Και ναι µεν η ΚΕ έχει την εξουσία να συγκαλεί έκτακτο συνέδριο για την εκλογή προέδρου, πλην όµως τούτο προϋποθέτει έλλειψη προέδρου.
Η άρση της εµπιστοσύνης δεν συνιστά οριστική καθαίρεση, αφού µπορεί να περιέχει την έννοια της επίπληξης ή της υπόδειξης προς υποβολή παραίτησης. Η κατηγορία της µοµφής, µε συνέπεια την αποµάκρυνση του µέλους από τη διοικητική θέση, έχει την έννοια της ανάκλησης της εντολής, δηλαδή της παύσης για λόγους έλλειψης εµπιστοσύνης ή για παράβαση άµεση ή έµµεση των διαχειριστικών, διοικητικών ή των λοιπών καθηκόντων. Για την ανάκληση της σχετικής εντολής αρµοδιότητα έχει το όργανο που χορήγησε αυτήν, δηλαδή το ΠΣ.
Το µπαλάκι στο συνέδριο
Προκειµένου να αρθεί κάθε αµφισβήτηση θα πρέπει το ΠΣ να λάβει απόφαση περί επικύρωσης ή µη της σχετικής απόφασης της ΚΕ που προέβη σε καθαίρεση του προέδρου και σε θετική περίπτωση να προχωρήσει σε εκλογή νέου µε βάση τις υποψηφιότητες που υποβλήθηκαν, κατά την προσυνεδριακή διαδικασία που η ίδια η ΚΕ όρισε δεσµευτικά. Οµως για να λάβει σχετική απόφαση θα πρέπει το θέµα αυτό να είναι αναγεγραµµένο στην ηµερήσια διάταξη, αφού προσθήκη θέµατος, όπως προαναφέρθηκε, δεν είναι επιτρεπτή.
*Ο Ελευθέριος Σεραφείμ είναι ο συγγραφέας του «Συνδικαλιστικού και Σωματειακού Δικαίου» και δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω.