Μια συζήτηση με τον τραγουδιστή Γιάννη Παπανικολάου με αφορμή τη συναυλία-αφιέρωμα στο γνήσιο αυθεντικό ελληνικό τραγούδι, την Παρασκευή 11 Οκτωβρίου στο Κύτταρο.
O περισσότερος κόσμος τον γνωρίζει ως μία από τις παλιοσειρές της ελληνικής μέταλ σκηνής (InnerWish, Diviner, Rock’n’roll Children), ενώ κάποιοι πιο… προσεκτικοί μπορεί να αναγνωρίσουν και τον άνθρωπο που για μια οκταετία βρισκόταν πίσω από το μικρόφωνο του συγκροτήματος Ελεύθεροι, ευρύτερα γνωστοί με το όνομα Παπαροκάδες. Την Παρασκευή 11 Οκτωβρίου, ο περί ου ο λόγος Γιάννης Παπανικολάου ετοιμάζεται να υλοποιήσει ένα σχέδιο που στριφογύριζε εδώ και καιρό στο μυαλό του, να αποτίσει φόρο τιμής στους μεγάλους του ελληνικού τραγουδιού που τον έχουν σημαδέψει, κάτι που αποτέλεσε αφορμή για μια εφ’ όλης της ύλης κουβέντα.
Πόσο παλιά είναι η σχέση σου με τη μουσική και το τραγούδι;
Είναι μια σχέση που ξεκίνησε από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, αρχές ’80 και πατάει σε δύο βάρκες. Από τη μία είναι ο απόηχος μιας πολύ καλής περιόδου για το ελληνικό τραγούδι και από την άλλη η επανάσταση του ροκ και του heavy metal. Και καθώς μου άρεσε από μικρός να τραγουδάω, η αγνή προσέγγιση του πιτσιρικά που καθόταν μπροστά στον καθρέφτη και τραγουδούσε έχοντας για μικρόφωνο τη βούρτσα της μαμάς, μεγαλώνοντας έγινε πολύ συνειδητή. Είχα την τύχη κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’80 να μπω στην ορχήστρα του σχολείου και παίζαμε σε σχολικές γιορτές και εκδηλώσεις του δήμου. Κομβική για μένα ήταν η παρουσία στο σχολείο που φοιτούσα ενός καθηγητή μουσικής (ο αείμνηστος μαέστρος Νίκος Πολυχρονόπουλος), ο οποίος με άκουσε, κατάλαβε ότι μου αρέσει το ελληνικό τραγούδι και ουσιαστικά ήταν αυτός που μου έμαθε μουσική, μου έμαθε θεωρία και αρμονία και μέσω αυτού μπήκα και στα δρώμενα του δήμου Ηλιούπολης ως ο λαϊκός τραγουδιστής μπροστά από τις χορωδίες και τις ορχήστρες του μαέστρου. Κάπως έτσι βρέθηκα να τραγουδάω τη Ρωμιοσύνη, το Άξιον Εστί και άλλα εμβληματικά έργα μπροστά σε πολύ κόσμο και σε κάποιες περιπτώσεις μπροστά και στους δημιουργούς τους που ήταν προσκεκλημένοι. Ακολούθησε η ένταξή μου σε μια ρεμπέτικη κομπανία, τους Εξ Ανατολών, με την οποία τραγουδούσα κυρίως σε μπουάτ και μουσικές σκηνές, ώσπου στα τέλη της δεκαετίας του ’80 άρχισα να δραστηριοποιούμαι και στο heavy metal.
Μιλάμε για δύο κόσμους που φαινομενικά είναι αντίθετοι. Τι είναι αυτό που φέρνει το heavy metal και την ελληνική μουσική τόσο κοντά ώστε να θέλεις να πατάς και στις δύο βάρκες;
Η λέξη-κλειδί είναι το «φαινομενικά». Γιατί επί της ουσίας μιλάμε για δύο κόσμους άκρως ποιοτικούς. Το heavy metal πέρα από την ένταση και την ενέργεια της μουσικής είναι ένα είδος που έχει ασχοληθεί με ένα εύρος θεμάτων που δεν συναντάς σε καμία άλλη μουσική. Από την ιστορία, τη μυθολογία και την επιστημονική φαντασία, μέχρι τις σχέσεις και τα σοβαρά κοινωνικά ζητήματα που μας έχουν απασχολήσει κατά καιρούς. Γιατί τραγούδι δεν είναι μόνο η μουσική αλλά και οι στίχοι και όλα όσα αποκαλύπτουν. Εκεί είναι και η ουσία. Να μην ξεχνάμε ότι στην αρχαιότητα, στο αρχαίο δράμα η ωδή των τράγων, από την οποία προέρχεται και η λέξη τραγούδι, ήταν αυτή που απήγγειλε έμμετρα την ουσία κάθε έργου. Το ποιοτικό ελληνικό τραγούδι όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ λοιπόν είναι αυτό που έχει να μου πει πράγματα. Αυτό που εγώ αγάπησα σε πρώτη φάση ήταν η δεκαετία του ’60 όταν μπήκαν οι ποιητές και μαζί με τους μεγάλους έντεχνους συνθέτες δημιούργησαν αυτό που λέμε ποιοτικό ελληνικό τραγούδι. Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Ξαρχάκος, Λοΐζος, με τους ανάλογους στιχουργούς: Λευτέρη Παπαδόπουλο, Νίκο Γκάτσο, Μάνο Ελευθερίου κ.ά.
Αυτό που πας να κάνεις τώρα λοιπόν είναι ένας φόρος τιμής σε όλους αυτούς τους μεγάλους δημιουργούς;
Είναι ένας φόρος τιμής στον τρόπο με τον οποίο το ελληνικό τραγούδι και όλοι αυτοί οι δημιουργοί με έχουν επηρεάσει και συμβάλλει στην διαμόρφωσή μου ως καλλιτέχνη. Μη νομίζει κανείς ξαφνικά την είδα εκπρόσωπος του ελληνικού τραγουδιού, κάθε άλλο. Εκπροσωπώ τον εαυτό μου και όλα όσα αγαπώ στο ποιοτικό ελληνικό τραγούδι. Είναι η ίδια λογική που κάθε χρόνο αποτίω μέσα από τους Rock ’n’ roll Children φόρο τιμής στον Ronnie James Dio, τον άνθρωπο που με έκανε όσο λίγοι να αγαπήσω το heavy metal. Από την άλλη το να είσαι Έλληνας τραγουδιστής και να τραγουδάς μόνο αγγλόφωνα δεν είναι ακριβώς κανονικότητα, κάποια στιγμή πρέπει να εκφραστείς και να δεις πόσα απίδια πιάνει ο σάκος και στη μητρική σου γλώσσα, καθώς η τοποθέτηση της φωνής είναι τελείως διαφορετική.
H περίοδος που ήσουν στην αδελφότητα των Παπαροκάδων τι ρόλο έπαιξε σε όλο αυτό;
Μιλάμε για μια ιδιαίτερη και μεταβατική, όπως αποδείχθηκε, περίοδο στα τέλη της δεκαετίας του ’90 καθώς παρά το ότι είχα αποσυρθεί συνειδητά από τα εγκόσμια η σχέση με τη μουσική δεν διακόπηκε. Πολύ κοντά μας υπήρχαν κατασκηνώσεις και παιδιά και βρισκόμουν πολλές φορές με μια κιθάρα να τραγουδάω από λαϊκό έντεχνο μέχρι ελληνικό ροκ της εποχής. Με τους Ελεύθερους κάναμε τέσσερις δίσκους στους οποίους βγήκαν όλες οι επιρροές που είχα τόσο από την ελληνόφωνη μουσική όσο και από το ροκ και το μέταλ και ντύθηκαν στιχουργικά με όλα όσα έβλεπα να έρχονται.
Κάποια από αυτά αποδείχτηκαν και προφητικά…
Χωρίς να θεωρώ τον εαυτό μου προφήτη σε καμία περίπτωση, ήταν πολύ ξεκάθαρο ότι οι αλλαγές που συντελούνταν ήταν ραγδαίες. Όταν είσαι μαζί με άλλους στο ποτάμι και κυλάς δεν καταλαβαίνεις τον κίνδυνο που έρχεται, όταν είσαι όμως απ’ έξω και παρατηρείς, όπως εγώ τότε, καταλαβαίνεις πού πάει όλο αυτό. Πέρασαν πάντως το τεστ του χρόνου και ακόμα κι αν κάποιοι τα θεωρούν γραφικά ή φοβικά, τελικά οι στίχοι αυτοί επιβεβαιώθηκαν από τα γεγονότα. Κάποια στιγμή πάντως θα ήθελα να επανεκτελέσω τραγούδια από εκείνη την περίοδο με την ενορχήστρωση που τους αξίζει επειδή τότε αυτολογοκρίθηκαν μουσικά αλλά και με τους στίχους που επίσης πέρασαν από αυτολογοκρισία. Ήδη το ότι σε μια αδελφότητα ρασοφόρων κάποιοι έπαιζαν ροκ μουσική ήταν κόκκινο πανί για την Εκκλησία. Για να προλάβουμε λοιπόν καταστάσεις περιορίσαμε την παραμόρφωση στις κιθάρες με αποτέλεσμα τα τραγούδια να έχουν μια πιο light αισθητική και πιο ήπιο στίχο. Σε κάθε περίπτωση βέβαια, ο συνδυασμός ροκ μουσικής, επαναστατικού στίχου και ράσου προσέλκυσε πάρα πολύ τα ΜΜΕ και το πράγμα ξέφυγε λίγο. Δεν ξέρω πότε θα γίνει, αλλά πιστεύω ότι κάποια στιγμή τα τραγούδια αυτά θα αποκτήσουν τη μορφή που πάντα ήθελα να έχουν.
Ας αφήσουμε το μέλλον και ας μείνουμε στο παρόν. Τι θα ακούσουν όσοι έρθουν στο Κύτταρο στις 11 Οκτωβρίου;
Θα δουν και θα ακούσουν έναν άνθρωπο να επιστρέφει στις ρίζες του και τη μεγάλη του αγάπη για το γνήσιο αυθεντικό ελληνικό τραγούδι των μεγάλων μας εγχώριων συνθετών, δημιουργών, στιχουργών, ποιητών και ερμηνευτών. Θα ακούσουν τραγούδια που έχουμε στα χείλη μας από παιδιά, τραγούδια τα οποία μας ταξιδεύουν, μας διασκεδάζουν και μας συγκινούν. Τραγούδια διαχρονικά που αποτελούν για μας και τις επόμενες γενιές πνευματική τροφή, πολιτιστική κληρονομιά και περιουσία μας.
Αφήνεις τελείως έξω κάθε μοντέρνα εκδοχή του ελληνικού τραγουδιού.
Ναι, γιατί συνθετικά και αισθητικά δεν με συγκινούν ότι το λαΪκό ποπ ούτε το μοντέρνο ελληνικό τραγούδι. Από ένα σημείο και μετά η ελληνική δισκογραφία έκανε μια εμπορική στροφή που στο λαϊκό τραγούδι εκφράστηκε μέσω της πίστας, κάτι που είναι πολύ μακριά από τη δική μου αισθητική. Στο μοντέρνο από την άλλη δεν με αγγίζουν καθόλου οι στίχοι και μου φαίνονται όλα πολύ επιφανειακά και φτηνιάρικα. Φυσικά, δεν είναι κακό να είναι κάτι εμπορικό, το πρόβλημα είναι η ποιότητα. Και η μεγαλύτερη απόδειξη για αυτό είναι ότι όταν το ελληνικό τραγούδι γνώρισε τη μεγάλη του άνθιση με τους μεγάλους δημιουργούς που σήμερα τιμάμε ήταν άκρως εμπορικό. Η διαφορά είναι ότι τότε η ποιότητα έγινε μόδα, ενώ σήμερα μόδα δεν είναι η ποιότητα.
Θα έχει και συνέχεια η βραδιά στο Κύτταρο, θα υπάρξουν και άλλες ημερομηνίες;
Το σχέδιο είναι αυτή η προσπάθεια να υποστηριχθεί με συναυλίες και σε μουσικές σκηνές. Υπάρχουν κάποιες κλεισμένες ημερομηνίες για το επόμενο έτος -και στο Κύτταρο- με κάποια χρονική απόσταση μεταξύ τους γιατί υπάρχουν και ανειλημμένες υποχρεώσεις, τόσο με τους Diviner όσο και με τους Rock’n’roll Children.
INFO
Παρασκευή 11/10, Κύτταρο (Αχαρνών και Ηπείρου). Ώρα έναρξης: 22.00